توانایی برقراری ارتباط با کاربرانی از سراسر دنیا و در هر لحظه، حرکت به سوی ایجاد جامعه ای جهانی را افزایش داده است. این جامعه جهانی، ویژگی های منحصر به فردی دارد. از جمله خصوصیاتش آن است که این جامعه در طول روز و شب متداول خیلی بیشتر فعال است و این شاید سبب شود، نگاه جدیدی به ساعت بیولوژیکی که تاثیر قابل ملاحظه ای بر نحوه زندگی ما دارد، داشته باشیم. در این نوشته به مطالعه ای می پردازیم که در مورد خصوصیات زمانی اتاق های گپ (Chat rooms) انجام شده است.


در این سال ها، گپ و اتاق های گپ به طور خاص مورد توجه محققان حوزه رسانه ها و محافل دانشگاهی بوده است. Reingold در مقاله ای گپ را نشانه ای بر روند جهانی سازی دانسته. Quayle ، Taylor در سال ۲۰۰۱ به خطرات اتاق های گپ برای فرهنگ ها اشاره کرده اند و Turkle گپ اینترنتی را زمینه ای برای شکل گیری هویت پست مدرن می داند. صرفنظر از مزایا و معایب آن، اکنون گپ اینترنتی گسترش قابل توجهی یافته و جای خود را به عنوان یک وسیله ارتباطی محبوب، باز کرده است.


با توجه به تفاوت قابل ملاحظه ساعت در سراسر جهان، مطالعه ای در دانشگاه Wales صورت گرفته است تا بررسی شود که این تفاوت ساعت در ارتباطات موجود در اتاق های گپ اینترنتی چه تاثیری دارد؟ به عبارتی در این مطالعه توزیع زمانی استفاده از اتاق های گپ مورد بررسی قرار می گیرد. پیش از این، مطالعات بسیاری در مورد توزیع مکانی و جغرافیایی استفاده از اینترنت انجام شده است. برای نمونه، می توان به پروژه «نقشه فضای مجازی» (Mapping Cyberspace) اشاره کرد. در این پروژه، نقشه های بسیار دقیقی در مورد استفاده از اینترنت در نقاط مختلف دنیا استخراج شده است، که خود آ نها موضوع مطالعات بسیاری است. اما یکی از جالب ترین نقشه هایی که تاکنون منتشر شده است، نقشه ای است که توسط موسسه Telegeography تهیه شده است. در این نقشه، چگونگی استفاده از سه جزء اصلی ارتباطات در دنیای امروز، یعنی خطوط تلفنی، تلفن همراه و اینترنت مشخص شده است. این نقشه، به خوبی نشان می دهد که استفاده از فناوری ارتباطات بیش از آنکه از لحاظ مکانی متمرکز باشد، براساس زمان توزیع شده است.


برای مثال، از این نقشه مشخص است که بیشترین میزان استفاده از اینترنت، در دوره زمانی ۲ تا ۴ بعدازظهر (به وقت گرینویچ) به وقوع می پیوندد. در واقع این ساعت ها، زمانی است که در اروپا و آمریکا، ساعت فعالیت است.به منظور آنکه، نقشه مشابهی در مورد استفاده از اتاق های گپ تهیه شود، مطالعه ای در دانشگاه Wales انجام شده است. در این تحقیق، ۱۴ اتاق گپ اینترنتی مورد مطالعه قرار گرفته است. ۴ اتاق از نوع اتاق های روی وب و ۱۰ اتاق از نوع IRC. در ضمن تا حد امکان اتاق هایی انتخاب شد که عمومیت داشته باشند.


روش تحقیق به این صورت بود که یک نرم افزار از قبل طراحی شده در هر کدام از این اتاق ها، به مدت ۲۴ ساعت تمام مکالمات و مکاتبات را ثبت می کرد. همچنین روز های وسط هفته به منظور ثبت کردن داده ها، انتخاب شد تا از خطایی که ممکن است در روز های پایان هفته و تعطیل به وجود آید، جلوگیری شود. کاربرانی که در ۲۴ ساعت، کمتر از ۲ دقیقه در اتاق گپ می گذراندند، از بررسی حذف شدند. باید خاطرنشان ساخت که چون تحقیق بر مبنای خوداظهاری بوده، ممکن است درصدی خطا داشته باشد. گرچه با بررسی های بعدی مشخص شد که این میزان خطا، بسیار کم بوده است. در ضمن ۴ درصد کاربران محل اقامت خود را مشخص نکردند. مشابه نمودار های موسسه Telegeography کاربران از نظر موقعیت زمانی به سه حوزه نیویورک، پاریس و شانگهای تقسیم شدند و به عبارتی هر کاربر اتاق گپ اینترنتی با توجه به نزدیکی به یکی از این سه شهر، در حوزه مربوطه جای گرفتند. با توجه به اطلاعات به دست آمده از تحقیق فوق، نقشه های دقیقی تهیه شد.


این نقشه ها به خوبی نشان می دهند که بیشترین زمان استفاده از گپ در هر حوزه زمانی، در ساعات پایانی شب و ساعات آغازین روز رخ می دهد. مشابه نقشه تهیه شده توسط موسسه Telegeography به طور کلی بیشترین استفاده از گپ، هنگامی است که کاربران اروپایی و آمریکایی روی خط هستند. اما در اینجا، استفاده از گپ بین ساعات ۱۲ شب تا ۴ صبح صورت گرفته است که درست در مقابل نقشه Telegeography است (بین ۲ تا ۴ بعدازظهر). بنابراین استفاده از گپ اینترنتی در ساعات کاری، کمترین میزان بوده است. نتیجه بسیار جالبی که از این تحقیق به دست می آید آن است که با توجه به نحوه استفاده از گپ اینترنتی، می توان یک فضای مجازی و خیالی در نظر گرفت.


در این فضای دیالکتیک خیالی، زمان و نحوه استفاده از آن، معنای خاصی دارد به گونه ای که درست برخلاف فضای واقعی ما، بیشترین فعالیت در ساعات پایانی شب و آغازین روز انجام می گیرد. به این ترتیب به نظر می رسد همان گونه که اینترنت با توجه به توزیع مکانی خود، روند جهانی سازی را شتاب بخشیده است، گپ اینترنتی و اتاق های گپ نیز از نظر زمانی بر فرهنگ ها تاثیر گذار بوده اند.