Iranian Futurist

کانون شهروندی زنان: تابعيت يكي از اصطلاحات رايج در حقوق بين الملل خصوصي است كه ميتوان آنرا نوعي رابطه سياسي، حقوقي و معنوي ميان فرد و دولتي معين دانست و مشخصه اي جهت تفكيك و تشخيص آن فرد از سايرين (مانند مشخصه هاي ديگري همچون اقامتگاه و...). در علم حقوق، اصل تابعيت يا بر پايه خاك است و يا خون و در برخي كشورها هم خاك و هم خون.
طبق قوانين داخلي جمهوري اسلامي ايران تابعيت بر اساس دو اصل خون و خاك با ارجحيت خون بنا شده است. يعني خون تابعيت قطعي به فرد ميدهد و خاك نقش ثانوي دارد. ماده 976 قانون مدني اشخاصي را تابعه ايران مي داند كه داراي يكي از شرايط ذيل باشند:
1 - كليه ساكنين ايران به استثناي اشخاصي كه تبعيت خارجي آنها مسلم باشد.
2 - كساني كه پدر آنها ايراني است اعم از اينكه در ايران يا در خارجه متولد شده باشند.
3 - كساني كه در ايران متولد شده و پدر و مادر آنان غيرمعلوم باشند.
4 - كساني كه در ايران از پدر و مادر خارجي كه يكي از آنها در ايران متولد شده بوجود آمده اند .
5 - كساني كه در ايران از پدري تبعه خارجه است بوجود آمده و بلافاصله پس از رسيدن به سن 18 سال تمام لااقل يك سال ديگر در ايران اقامت كرده باشند در غير اينصورت قبول شدن آنها به تابعيت ايران برطبق مقررات قانون تحصيل تابعيت ايران انجام مي گردد .
6 - هر زن تبعه خارجي كه با مرد ايراني ازدواج نمايد.
7- هر تبعه خارجي كه تابعيت ايران را تحصيل كرده باشد.
در تبصره این ماده آمده است: اطفال متولد از نمايندگان سياسي و كنسولي خارجه مشمول بند 4 و 5 نخواهند بود.
اما در اين ميان استثنائات و مسائلي مطرح ميشود كه در قانون مربوط به تابعیت قابل بررسي و نقد است. براي مثال در مورد افرادي كه از پدر غيرايراني و مادر ايراني متولد شده اند ماده ٩٦٤ قانون مدني چنين طفلي را تابع قانون كشور متبوع پدر مي داند مگر در صورت مسلم بودن رابطه طفل با مادر كه آنهم با ورود قانوني پدر به ايران و داشتن گذرنامه و شناسنامه و ازدواج رسمي و قانوني قابل اثبات و احراز است.
طبق ماده 977 قانون مدنی، هرگاه اشخاص مذكور در بند ٤ ماده ٩٧٦ پس از رسيدن به سن ١٨ سال تمام بخواهند تابعيت پدر خود را قبول كنند بايد ظرف يكسال درخواست كتبي به ضميمه تصديق دولت متبوع پدرشان داير به اين که آنها را تبعه خود خواهد شناخت به وزارت امور خارجه تسليم نمايند. ب- هر گاه اشخاص مذکور در بند ۵ ماده ٩٧۶ پس از رسيدن به سن ١٨ سال تمام بخواهند به تابعيت پدر خود باقي بمانند بايد ظرف يک سال درخواست کتبي به ضميمه ي تصديق دولت متبوع پدرشان داير به اين که آنها را تبعه خود خواهد شناخت به وزارت امور خارجه تسليم نمايند.
‌
باوجود آنكه فرزندان متولد خاك ايران طبق اصل تابعيت خاك بايد تبعه ايران محسوب شوند اما طبق قانون و ارجحيت اصل خون و در ظاهر امر به رسميت نشناختن نَسَب تابعيت مادر ايراني به فرزندانش، زمانيكه فرزند، مادر ايراني داشته باشد ولي پدر غير ايراني، تابعيت خاك از اولويت خارج شده و فرزند تابعيت پدر را مي گيرد. در اينصورت تابعيت ايران را بر اساس قانون تا سن ١٨ سالگي نمي تواند بپذيرد.
از جمله دلايل ذكر شده جهت وجود چنين قانوني اين است كه اين حق به فرزندان متولد شده از مادر يا پدر ايراني داده مي شود كه فرزندانشان اگر در خاك ايران هم متولد نشدند بعد از ١٨ سالگي درخواست كسب تابعيت ايران را پس از ترك تابعيت اول شان بدهند (دليلي كه اعلام ميكند اين قانون نافي پذيرش اصل خاك نيست).
از جمله دلايل ديگر، پذيرفتن حق و حقوق مرد غير ايراني است، يعني اين حق مرد غيرايراني است كه بخواهد فرزندانش تابعيت خودش را داشته باشند! و نظر بر اينست كه با وجود اينكه بايد حق و حقوق مادر ايراني را كه ميخواهد فرزندانش تبعه كشور متبوع وي باشند را نيز محترم شمرد، اما در اين ميان مصالح كشور نيز بايد در نظر گرفته شود و از ديگر دلايل مطروحه در اين مورد مي توان به علت جلوگيري از بوجود آمدن تابعيت مضاعف براي چنين فرزنداني اشاره نمود.
پس در نهايت بهترين راه حل اين عنوان ميشود و مصوب ميگردد، كه فرزندان والديني با اين شرايط (مادر ايراني و پدر غيرايراني) شخصاً بعد از رسيدن به سن ١٨ سال، خودشان تصميم بگيرند كه اگر تمايل داشتند تابعيت ايراني به آنها داده شود آنهم درصورت حذف تابعيتي كه از پدر غير ايراني به آنها داده شده بود.
اما سوال اينجاست كه وضعيت اين فرزندان تا قبل از سن ١٨ سال چه ميشود؟! يعني مهمترين و اساسي ترين سالهاي زندگي كودك به جهت آموزش و پرورش و تربيت و يادگيري؟! براي مثال بسياري از فرزندان افاغنه و عراقي و... هستند كه در ايران بدنيا آمده و مادر ايراني دارند اما بر طبق اين قوانين نمي توانند تابعيت ايراني داشته باشند، يا حتي شناسنامه بگيرند و يا به مدرسه بروند. اين معضل بسيار مهمي است كه بعد از ناديده گرفتن حق مادر ايراني كه فرزندانش نمي توانند تابعيت وي را داشته باشند، از لحاظ قانوني با آن روبرو ميشويم.
از آنجايي كه مادر ايراني كه فرزندش نمي تواند تابعيت وي را از ابتدا كسب نمايد و تا ١٨ سالگي به علت اينكه پدر غير ايراني است فرزندش نه شناسنامه دارد نه مي تواند به مدرسه برود و اين مشكل به نوعي احساس بي هويتي را نيز به كودك القا مي نمايد بايد گفت كه قانونگذار به خاطر رعايت اصل خاك و در مواردي كه پدر از اتباع هر كشوري كه باشد اما با شناسنامه و گذرنامه و بطور قانوني وارد كشور شده باشد، قانوني ازدواج كرده و فرزندشان در ايران بدنيا آمده باشد در اينصورت به اين كودك تابعيت ايران را اعطاء مينمايد و فرزند ميتواند از امكاناتي كه يك شهروند با تابعيت ايراني برخوردار است، بهره مند گردد.
اما مشكل در مورد فرزنداني است كه پدر غير ايراني شان غير قانوني در ايران زندگي ميكند و اصل خاك هم كه در چنين شرايطي ارجحيت نداشته و تابعيت ايراني مادر هم كه تاثيري در تابعيت فرزند ندارد و اين مسئله باعث ميشود كه طفل تا ١٨ سالگي كه قانون تعيين كرده از هيچ امكاني بهره نبرد كه همين امر سبب ميگردد كه طرحي مبني بر به رسميت شناختن تابعيت زن ايراني كه با مرد غيرايراني ازدواج كرده مطرح گردد تا فرزندان اين زن تابعيت مادرشان را كسب كنند و اين در حاليست كه اين طرح در مجلس تصويب نمي گردد و كماكان اين معضل قانوني به حال خود باقي ميماند و اين درحاليست كه طبق قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران افراد بايد از هر رنگ و نژاد و قومي از حقوق برابر برخوردار باشند و اتباع خارجه نيز ميتوانند در حدود قوانين به تابعيت ايران درآيند. به طوری که در اصل نوزدهم قانون اساسی (فصل سوم: حقوق ملت) آمده است: «مردم ایران از هر قوم و قبیله که باشند از حقوق مساوی برخوردارند و رنگ، نژاد، زبان و مانند اینها سبب امتیاز نخواهد بود.» و در اصل 42 قانون اساسی نیز ذکر شده: «اتباع خارجه می توانند در حدود قوانین به تابعیت ایران درآیند و سلب تابعیت اینگونه اشخاص در صورتی ممکن است که دولت دیگریتابعیت آنها را بپذیرد یا خود آنها درخواست کنند.»
اما بنابه دلايلي كه در فوق ذكر شد و به اين دليل كه چنين اطفالي بي هويت و بي تابعيت نيستند بلكه تبعه كشور متبوع پدرشان مي باشند، شاهد آن هستيم كه امروزه تعداد بسياري از كودكان با چنين شرايطي حداقل تا ١٨ سالگي از هرگونه امكانات و داشتن شناسنامه و اجازه تحصيل و امكانات بهداشتي و غيره محروم مانده اند.

Iranian Futurist		Ayandeh-Negar
Welcome To Future		Tomorow is built today

	در باره ما	تماس با ما	خبرهای علمی	احزاب مدرن	هنر و ادبیات	ستون آزاد	محیط زیست	حقوق بشر	اخبار روز	صفحه‌ی نخست
	آرشیو	اندیشمندان آینده‌نگر	تاریخ از دیدگاه نو	انسان گلوبال	دموکراسی دیجیتال	دانش نو	اقتصاد فراصنعتی	آینده‌نگری و سیاست	تکنولوژی	از سایت‌های دیگر