Iranian Futurist 
Iranian Futurist
Ayandeh-Negar
Welcome To Future

Tomorow is built today
در باره ما
تماس با ما
خبرهای علمی
احزاب مدرن
هنر و ادبیات
ستون آزاد
محیط زیست
حقوق بشر
اخبار روز
صفحه‌ی نخست
آرشیو
اندیشمندان آینده‌نگر
تاریخ از دیدگاه نو
انسان گلوبال
دموکراسی دیجیتال
دانش نو
اقتصاد فراصنعتی
آینده‌نگری و سیاست
تکنولوژی
از سایت‌های دیگر


ذهن زیبا یا متوهم ؟

اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:
Twitter Google Yahoo Delicious بالاترین دنباله

[02 Feb 2016]   [ فاطمه سیارپور]

شیزوفرنی(schizophrenia) یا آنچه گاه جنون جوانی می نامند، بیماری کمتر شناخته شده­ای است که در سنین جوانی (بین 15 تا 40 سالگی) شانس ابتلای افراد بدان بیشتر است و بنا بر آمارهای منتشر شده حدود 1درصد از افراد کل دنیا بدان مبتلا هستند. به نظر متخصصان علت وجود این دامنه‌ی گسترده، عدم تشخیص به موقع یا صحیح آن است. به همین دلیل افراد طبقات پایین‌تر اجتماعی شانس ابتلای بیشتری برای آن دارند، زیرا شرایط درگیر شدن با این بیماری در میان آنان به لحاظ وضعیت فرهنگی و اجتماعی بیش‌تر است و از سوی دیگر امکانات اقتصادی و فرهنگی کم‌تری برای تشخیص به موقع و درمان در آنان وجود دارد. علاوه بر آن شیزوفرنی در فرهنگ‌های مختلف با علایم متفاوتی بروز کرده، به همین دلیل گاهی تشخیص و درمان بیماری مشکل‌تر می‌شود. فرد مبتلا به اسکیزوفرنی، اسیر توهمات ناشی از به هم ریختگی ذهنی است که لزومن این نوع روان‌پریشی نمی‌تواند غیرواقعی باشد. به عبارتی گاهی مرز واقعیت و توهم به شدت به هم نزدیک شده و شواهدی در سیستم زبانی، شناختی ، رفتارها و حتی موفقیت‌های فردی و اجتماعی در فرد پیدا می‌شود که به سبب آن‌ها می‌توان وجود بیماری را رد یا آن را به سختی باور کرد. فیلم سینمایی ذهن زیبا (A Beautiful Mind) محصول 2001 هالیوود و برنده‌ی اسکار، حاصل توجه خاص به ماهیت این بیماری و وجود آن در یک نابغه‌ی جهانی ریاضی و اقتصاد و برنده‌ی جایزه‌ی نوبل یعنی«جان نش »است و هنوز هم حرف‌هایی برای گفتن دارد.

روایت این فیلم مبتنی و نه منطبق بر واقعیت است و بر اساس داستان زندگی«جان فوربس نش جونیور» نابغه‌ی علوم ریاضی شکل گرفته که در سال 1994 جایزه‌ی نوبل را از آن خود کرد و این در حالی است که عدم اطمینان به ثبات ذهنی این اندیشمند مبتلا به شیزوفرنی تا حدی بود که برگزارکنندگان نوبل، برنامه‌ای برای سخنرانی وی در آن سال قبل از دریافت جایزه ترتیب ندادند. فیلم ذهن زیبا روایت متفاوت و نوینی از مسئله‌ی بیماری روانی و درمان آن به ویژه شیزوفرنی دارد و هم‌‌نشینی نبوغ و جنون را به نحو بارزی نشان می‌دهد:

داستان از زمان زندگی دانشجویی جان نش در 1947 در دانشگاه پرینستون آغاز می‌شود. وی شخصیتی منزوی است که توانایی برقراری ارتباط با سایرین را ندارد و روابط اجتماعی را از سطح نمادین و معنایی تا بی معنایی و ساختاری کاهش داده است. به گونه‌ای که دیگران تاب تحمل این نوع نگاه و رفتار که برهم‌زننده‌ی واقعیت (fact) برساخته در ذهن افراد جامعه است-یعنی سطح معنایی فرهنگ- را ندارند و همین مسئله به انزوای هرچه بیشتر او کمک می‌کند. در حالی که ذهن او طوری است که می‌تواند روابطی میان ابژه‌ها و اشیا مثلا در طرح‌های یک کروات یا ستارگان درهم و برهم آسمان خلق کند و از آن‌ها ساختارها یا شکل‌های بامعنی بیافریند. او تنها توانسته با هم اتاقی‌اش رابطه‌ی اجتماعی برقرار کند.

چند سال بعد که او استاد همین دانشگاه می‌شود هم‌زمان به استخدام پنتاگون درمی‌آید تا در اوایل دهه پنجاه یعنی زمان جنگ سرد، از نبوغش استفاده و کدهای مربوط به ساخت بمب در ارتش روس را رمزگشایی کند. همین‌جاست که توانایی خارق‌العاده اش در کشف روابط بی‌منطق اما ظاهرن با معنی میان اشیا در قالب اعداد به کمکش می‌آید و او تنها با تمرکز و نگاه کردن می‌تواند کشف‌های بزرگی در کدخوانی‌ها داشته باشد. او این مسئله را به پای موفقیت روزافزونش می‌گذارد.

در همین دوران رفتار غیرمتعارف او به عنوان یک استاد باعث می‌شود «آلیشیا» دانشجوی تیزهوش کلاسش که برعکس جان در برقراری رابطه با دیگران تبحر زیادی دارد، جذب او شود. میان این دو رابطه ای شکل می گیرد که آلیشیا پایه‌گزار آن است زیرا جان هنوز در برقراری رابطه با دیگران دارای ضعف‌های عمده‌ای است. با وجود ممنوعیت ازدواج در نوع تعهدی که در همکاری با پنتاگون دارد، آن دو با هم ازدواج می‌کنند. از آن جا که این ازدواج نوعی ساختارشکنی در زیرپاگذاشتن تعهدی است که با سیا دارد پس او جان آلیشیا و فرزندش را در خطر می‌بیند و دایم در این تصور است که پارچر - مامور سیا - در همه جا او را تعقیب می‌کند. این احساس خطر باعث هجوم توهم‌های مالیخولیایی هرچه بیش‌تر به او می‌شود و بیماری شیزوفرنی و توهم‌های ناشی از آن خود را بیش از پیش نشان می‌دهد. نشانه‌های (Symptoms)دیوانگی و نبوغ درهم می‌آمیزند و مرز میان واقعیت و توهم در ذهن او شکسته می‌شود.

با ورود تیم درمانی دکتر رزن، روانپزشکی که روزی او را دست‌بسته و در پی یک تعقیب و گریز از مراسم سخنرانی‌اش در دانشگاه به تیمارستان اعزام می‌کند، بیننده در می‌یابد که بیش از هرچیز جان یک بیمار روانی بوده است؛ «پارچر»، «رمزگشایی برای سیا» و «هم‌اتاقی و خواهرزاده‌اش» همگی تصوری بیش نبوده‌اند. دکتر رزن نماد واقعیتی حقیقی است که نبوغ سرشار یک ریاضی‌دان مبدل به جنون شده را اینک مانند شوکی در مواجهه‌ی بیننده و آلیشیا با جان به تصویر می‌کشد. در این میان این پرسش‌ها مطرح می شود که مگر می شود در اوج نبوغ مجنون بود؟ مرز جنون و نبوغ چیست؟ آیا تفاوتی میان این دو وجود دارد؟ این واقعیت حقیقی مرز واقعیت و توهم را حتی در نزد بیننده و آلیشیا هم مخدوش می‌کند و شواهد اسکیزوفرنی- البته نه چندان حاد- را در ذهن آنان نیز به وجود می‌آورد!

این نابغه ی مجنون در تیمارستان بستری و شوک درمانی آغاز می گردد. پس از آن در خانه به دور از چشم آلیشیا از مصرف دارو خودداری می‌کند تا در نهایت یک شب با هجوم وحشیانه‌ی تصورهایی روبرو می‌شود که حتی تا مرز کشته شدن کودکش در وان حمام پیش می‌رود. تبحر کارگردان در نشان دادن مرز مخدوش واقعیت و خیال در این سکانس قابل توجه است. جان نه تنها نمی‌خواهد به فرزندش صدمه‌ای بزند بلکه در مقابل پارچر از او دفاع هم می‌کند.اما آلیشیا چون پارچر را نمی‌بیند، تصور می‌کند او و کودکش مورد حمله‌ی جان واقع شده‌اند. این بار آلیشیاست که تصوری می‌کند که واقعی نیست! از این رو فرار می‌کند.این سکانس نشان می‌دهد که تعامل میان دو طرفی که یکی در عالم واقعی است و دیگری در تصورات و اوهام است نمی‌تواند یک گفتگوی واقعی باشد. حتی اگر واسطه‌ی تعاملی قدرت‌مندی مانند زبان در میان باشد. زیرا از خلال چنین گفتگویی معنای مشترکی که لازمه ی هر ارتباط است، شکل نمی‌گیرد.

در این جا دکتر رزن پیشنهاد بستری شدن مجدد را می‌دهد که با مخالفت جان مواجه می‌شود. فیلم در این بخش به آرامش رسیده است و در سکانسی رمانتیک آلیشیا از وجود عاطفه و علاقه‌ی شدیدش به جان سخن می‌گوید و تأکید می‌کند که تنها مشکل جان عدم تفکیک واقعیت از خیال است و تنها امر واقعی وجود علاقه‌ی بیش از حد آلیشیا به اوست.به نظر وجود این عشق نقطه‌ی آغاز مناسبی برای درمان جان باشد.اما آیا عشق می‌تواند جایگزین درمان پیشنهادی دکتر رزن باشد؟ آیا عشق می‌تواند مرز مخدوش شده‌ی خیال و واقعیت را برای جان ترمیم کند؟

جان تصمیم می گیرد با اتکا به همین نیرو به همراه اراده‌ی خویش به مداوای خود بپردازد. تقلیل سطح این بیماری تا رسیدن به یک واقعیت تقریبن بیولوژیکی، اجتماعی و روانی یعنی برنامه‌ریزی مجدد مغز با اتکا به نیروی عشقٍ «دیگری»، متدهای درمانی علوم روانی را در نزد بیننده به چالش می‌کشد و این پرسش را به وجود می‌آورد که آیا می‌شود با مفاهیم پیچیده و پررمز و راز مانند عشق که خود در نزد بشر به اندازه‌ی کافی شناخته شده نیست، به جنگ با یک پدیده‌ی پیچیده مانند شیزوفرنی رفت؟ آیا عشق کافیست؟ این عشق چه فراز و نشیب‌هایی را باید طی کند؟ آیا کمیت و کیفیت این عشق آن قدر هست که در راه سختی‌های درمان این بیماری کاهش نیابد؟ در این زمینه فیلم به راحتی از کنار چنین پرسش‌هایی می گذرد و راه‌حل پیشنهادی خود را به یک کلیشه‌ی فیلمی تقلیل می‌دهد و همین برای فیلم یک نقطه‌ی ضعف عمده محسوب می‌شود.

در راستای تصمیم خود مبنی بر درمان بیماری اسکیزوفرنی، در اولین فرصت به دانشگاه می‌رود و در کتابخانه مشغول مطالعه می‌شود. در این حین تصورها و توهم‌ها او را راحت نمی‌گذارند، اما جان با اتکا بر نیروی اراده‌اش تصمیم گرفته تا این تصورات را نادیده بگیرد. عمل نادیده گرفتن راه حل دیگری است که فیلم پیشنهاد می‌کند. «آندوئینگ» یا نادیده گرفتن به تعبیر فروید مکانیسمی دفاعی است که در سطح ناهشیار(unconsciousness) اتفاق می‌افتد و فرد می‌خواهد آن چه مانع رسیدن به موفقیتی شده را ندیده بپندارد، با این شیوه که در نقش جادوگر و به شیوه‌ای جادویی، موجود را به ناموجود تبدیل کند. چنان که گویی این مانع هرگز نبوده و رخ نداده است. اما این شیوه‌ی دفاعی برای جان در سطح ذهنی به شکل خودآگاه اتفاق می‌افتد زیرا او تنها کسی است که توهم‌های ذهنی‌اش را می‌بیند پس خودآگاهانه تصمیم می‌گیرد آن‌ها را از بین ببرد و چون هیچ‌گاه نمی‌تواند از شرشان خلاص شود، شیوه‌ی نادیده گرفتن را انتخاب می‌کند. اراده‌گرایی عاملیت (agency) دربرابر وضعیت جبری بیماری به مثابه یک ساختار(structure)، روانکاوی ناخودآگاه را (مانند آن چه در رمان «نیچه گریست» هم رخ می‌دهد)،مقابل فلسفه‌های اراده‌گرایانه (مانند اندیشه‌های دکارت) قرار می‌دهد.این نادیده گرفتن نوعی کشمکش و درگیری دایمی میان دوگانه‌ی معروف عاملیت و ساختار که تا لحظه های آخر فیلم هم، جان را رها نمی‌کند.

نشانه‌های بهبود نسبی بیماری در سکانسی که او بالاخره می‌تواند در جمع کوچکی از دانشجویان به حرف زدن به طور عادی بپردازد، پیدا می‌شود.تا جایی که دوباره به تدریس در دانشگاه روی می‌آورد و در نهایت برنده‌ی جایزه‌ی نوبل می گردد...اما هیچ‌گاه تصور و توهم او را رها نمی‌کند. حتی زمانی که جایزه را دریافت می‌کند. اما تفاوت آن است که در این زمان جان صاحب اراده می‌داند تفاوت خیال و واقعیت چیست، زیرا او اراده‌گرایانه به شناخت ساختارهای بیماری نایل آمده است.





شناسنامه‌ی فیلم:

کارگردان: ران هود

نویسنده : سبلویا گریزر

آکیوا گلدزمن

بازیگران: راسل کرو، جنیفر کانلی،

موسیقی: جیمز هورنر

محصول 2001

مدت زمان:135 دقیقه

مطلب‌های دیگر از همین نویسنده در سایت آینده‌نگری:


منبع: 180


بنیاد آینده‌نگری ایران



جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - ۲۹ مارس ۲۰۲۴

خبرهای علمی

+ چرا باید تهدید زلزله در تهران را جدی گرفت؟ فرهاد یگانه

+ مدلي براي عناصرتوليد كنندۀ انديشه درمغز Kurzweil

+ ذهن آگاهی چیست؟ فرامرز کوثری

+ یافته هایی عجیب درباره سوخت و ساز بدن مترجم : مهدی پیرگزی

+ هوشمندانه ورزش کنید مترجم: ندا اظهری

+ فناوری چگونه مغز ما را تغییر می دهد؟ مترجم: مهدی پیرگزی

+ علمی به نام «کار تیمی» مترجم: مهدی پیرگزی

+ قرن مهندسی ژنتیک 

+ انواع دنیاهای موازی 

+ ورود به دنیاهای موازی 

+ نگاهی علمی به ذهن انسان حمیدرضا مازندرانی

+ پایانی با شکوه کاسینی و درس هایی برای ساکنان شهری دور پوریا ناظمی

+ چه کسی انرژی را درمان می‌کند؟ هرمز پوررستمی

+ پژوهشگران برای اولین بار مغز انسان را به اینترنت متصل کردند حمیدرضا تائبی

+ هوش مصنوعی ده سال زودتر از بروز نشانه‌ها، آلزایمر را تشخیص می‌دهد حمیدرضا تائبی

+ افزایش توانایی ذهن با نرمش مغزی 

+ تاریکی جهان یا تاریکی خرد پوریا ناظمی

+ رابطه بین هوش افراد و طول عمر آنها چگونه است؟ 

+ میرزاخانی: خوش‌شانس بودم و در زمان درستی به دنیا آمدم حمیدرضا تائبی

+ چرا خوشحالی مانع خلاقیت می‌شود؟ مهسا قنبری

+ سری شبکه عصبی: انواع شبکه عصبی 1 

+ سلول‌های بنیادی به کمک درمان ناباروری می‌آیند 

+ آیا جسدی که به روش سرمازیستی منجمد شده است دوباره به زندگی بازخواهد گشت؟ 

+ آیا انسان به حداکثر طول عمر خود رسیده است؟ 

+ چرا بچه‌ها تلویزیون را بیشتر از کتاب دوست دارند؟ روح‌الله کریمی

+ ملاحظات فنی چالش ساخت کیسه‌ آفرزیس برای جداسازی سلول‌ها 

+ انقلابی که اتفاق نیفتاد! دکتر شیرزاد کلهری

+ حافظه‌های مصنوعی؛ رویـای واقعـی حمیدرضا تائبی

+ چرا افراد باهوش از چند وظیفه‌گی اجتناب می‌کنند؟ مهسا قنبری

+ اظهارنظر جنجالی ایلان ماسک: رابط مغز و کامپیوتر ضامن بقای انسان‌ها حمیدرضا تائبی

+ افسردگی اختلال ذهنی نیست؛ راه‌کار مغز برای حل مشکل است! حمید نیک‌روش

+ کامپیوتر کشف کرد انسان‌ها چگونه چهره‌ها را تشخیص می‌دهند حمیدرضا تائبی

+ محاسبات مقاوتی: برمبنای مغز انسان 

+ نور، این «ذره – موج» پُر از زیبایی و راز همنشین بهار

+ بهره‎برداری از هوش‎اجتماعی نیروی‎کار آینده به کمک فناوری  مترجم: فریبا ولیزاده

+ بازگشت از آن دنیا محمدرضا تجلی

+ شبيه‌سازي مغز در 2015. 

+ کاربرد فناوری اطلاعات در پزشکی 

+ DNA روش آینده ذخیره اطلاعات خواهد بود؟ 

+ چرا علم با بحران مشروعیت و بی‌اعتمادی روبرو است؟ 

+ علم رهایی بخش 

+ مغز و اسرار آن (جهش غول‌آسای بعدی علم – بخش نخست) پوریا ناظمی

+ چرا سفر به مریخ مهم است؟ پوریا ناظمی

+ آشکارشدن امواج جاذبه؛ لحظه‌ای مهّم در تاریخ علم  همنشین بهار

+ ذهن زیبا یا متوهم ؟ فاطمه سیارپور

+ پیش به سوي یک استراتژي دموکراتیکی براي علم ویلیام کري

+ در آینده ای نزدیک دندان ها با شیشه ترمیم می شوند 

+ کبدچرب؛ بیماری آینده 

+ توربینی که پرواز می‌کند و چند برابر توربین‌های زمینی برق تولید می‌کند. 

+ خودرو‌هایی که با هم حرف می‌زنند جواد عسگری

+ شیوه‌های نوین درمان آسیب‌های مغزی 

+ کم‌آبی؛ هشداری برای 14 کشور خاورمیانه فرناز حیدری

+ چرا مخالف شبيه سازي انساني هستم؟ جرمي ريفکين

+ تبدیل بافت سرطانی به بافت سالم در آزمایشگاه bbc

+ دانشمندان در آزمایشگاه یک مغر انسان پرورش دادند 

+ طول عمر انسان محدودیت ندارد 

+ ويتامين‌هاي کاهش و افزايش وزن 

+ ناسا از کشف شبیه‌ترین سیاره به زمین خبر داد 

+ مغزهای متصل شده موش ها، کامپیوتر ارگانیک تولید می کند رضا مولوی

+ چگونه هوش هیجانی (EQ) خود را از 6 راه افزایش دهیم ؟  شیما عنایت فرد

+ ترکیب اپتوژنتیک و MRI برای مطالعه بیماری‌های مغزی 

+ دیدن با زبان امکانپذیر شد 

+ دستم را بفشار تا بگویم چقدر زنده می‌مانی بی بی سی

+ ناسا: رسیدن به سرعتی بیش از سرعت نور هنوز در حد رویا است بی بی سی

+ پیوند قلب مُرده به انسان برای اولین بار در جهان 

+ تاثیر درآمد والدین بر آناتومی مغزی کودکان 

+ چشم مصنوعی مجهز به وای – فای ساخته شد 

+ قدرتمندترین خودروی تمام برقی جهان ساخته شد 

+ کشف ارتباط سریع فکر کردن با عملکرد نوعی ژن 

+ استفاده از سفیده‌ تخم مرغ در فرآیند تولید نانوذرات 

+ نخستین قدم برای دستیابی به شهر هوشمند 

+ ساخت نوعی نانودارو برای درمان عفونت باکتریایی مقاوم به آنتی بیوتیک‌ها 

+ «بهبود وضعیت اخلاقی مرهون خرد و دانش است و نه فقط ادیان»  کامبیز توانا

+ تصویربرداری فوق پیشرفته از میکروب‌ها و ذرات نانو با دستاورد ساخت داخل 

+ کشف راز مهمترین ژن استخوان ساز توسط محقق ایرانی دانشگاه آلاباما 

+ کاشت حافظه مصنوعی در مغز برای به یاد آوردن خاطرات 

+ زمین آن‌قدرها هم به ماه وابسته نیست  Space

+ رمزگشایی از اسرارآمیزترین ذرات بنیادی حامد الطافی مهربانی

+ پیش‌بینی زمان مرگ با کاهش قدرت بویایی 

+ برنامه‌های سوئیس برای توسعه دیپلماسی علم (۳) 

+ شروع به کار نیروگاه تولید برق از انرژی امواج دریا 

+ مصرف شکر را به «پنج تا ده درصد» رژیم غذایی روزانه کاهش دهید 

+ آیا نظریه «بیگ‌بنگ» به چالش گرفته شده است؟ بکتاش خمسه پور

+ پروفسور سرکار آرانی : “چرا” شروع یادگیری است 

+ روزنامه نگار ی علم پوریا ناظمی

+ ویژگی های فلسفی هوش مصنوعی چیست؟  

+ پیش بینی فناوری ها و رویدادهای علمی آینده  تحریریه‌ی بیگ بنگ

+ جهانی برخاسته از هیچ! میچیو کاکو

+ یادگیری چگونه رخ می دهد؟ 

+ هوش مصنوعی و آینده ترسناک بشر 

+ ۱۱ دلیلی که شیر دیگر یک غذای جادویی نیست  نسیبه خانلرزاده

+ چگونه به ناممکن ها دست پیدا کنیم؟  

+ اختراعات تصادفی که جهان را تغییر داد جواد ارشادی

+ این درد می تواند از علایم افسردگی باشد 

+ خالکوبی هپاتیت می آورد؟ 

+ چگونه به وسیله اینترنت تحقیق کنیم؟  ربابه نصیرزاده

+ طراحی دیش‌هایی برای تولید برق، آب پاکیزه و تهویه مطبوع از خورشید 

+ ۱۴۸ فناوری و راهکار برای مدیریت بحران کم‌آبی 

+ شیمی درمانی تا ۲۰ سال دیگر منسوخ می‌شود 

+ برقراری اولین ارتباط تله‌پاتی مغز به مغز در جهان 



info.ayandeh@gmail.com
©ayandeh.com 1995