تاثیر فلسفه و منطق فیلسوفانی همچون "احمد فردید " در نهادینه کردن خشونت مقدس و فرهمند کردن پیشواگری ( ولایت فقیه ) , و نقش وی در دفاع از تز شهروند درجه یک و دو( عوام و خواص) در برابر تز حقوق شهروندی مساوی چگونه بوده است ؟
آیا "احمد فردید " متاثر از مرید خود , "هایدگر" فیلسوف آلمانی این بستر فکری را پایه نهاد ؟
آیا شباهت ها یی بین فلسفه فردید و "ولایت گری ولی " [از یک سوی ] و نظرات "هایدگر" و "فرهمندی پیشواگری "رهبران حکو مت های توتالیته [از سوی دیگر ] وجود دارد ؟
در این یاداشت , کنکاشی مختصر در این زمینه , [ به منظور گشایش ] انجام خوهد شد .
سید احمد فردید کیست ؟
بسیارانی از سیاست ورزان و روشنفکران ما نه تنها احمد فردید را نمی شناسند , بلکه با مسامحه و شلختگی از کنار اندیشه وی رد می شوند .
احمد فرید در نهادینه کردن خشونت مقدس , فرهمند کردن پیشواگری , و ایجاد تز شهروند درجه یک و دو در جمهوری اسلامی نقش بسزایی داشته است .
احمد فردید (زادهٔ ۱۲۸۹ در یزد - درگذشتهٔ ۲۵ مرداد ۱۳۷۳ در تهران) مرد چهار فصل و همیشه در سایه بوده است . در جوانی مدتی درس طلبگی خواند و با فلسفه اسلامی آشنا شد [١]. او بعد از جنگ دوم جهانی به فرانسه و آلمان رفت تا به تحصیل فلسفهٔ معاصر اروپایی به ویژه اگزیستانسیالیسم و فلسفهٔ مارتین هایدگر فیلسوف آلمانی بپردازد. ولی پس از سال‌ها اقامت در اروپا موفق به اخذ هیچ درجه تحصیلی نشد. او پس از بازگشت به ایران، با اعمال نفوذ احسان نراقی , با نداشتن دکترا , در دانشگاه تهران , آغاز به تدریس کرد و به طرح اندیشهٔ هایدگر در درس‌گفتارهای خود در رشتهٔ فلسفهٔ دانشگاه تهران پرداخت. تا آن زمان کسی با اندیشه‌های او در ایران چندان آشنایی نداشت. فردید شیفته هایدگر بود و معتقد بود که خود وی با هایدگر همسخن و در بسیاری از موارد یکسخن است و به دانشجویان خود توصیه می‌کرد که خود راساً زبان آلمانی را فرا گرفته و به مطالعه آثار هایدگر بپردازند و از خواندن ترجمه‌ها که نارسا می‌باشند بپرهیزند.
تا پیش از انقلاب، فردید فردی بود علاقه‌مند به فراماسونری و بی میل نسبت به دموکراسی. او شاه را نماد «فره ایزدی» و کاریزماتیک روز می‌دانست.[١]
در زمان حکومت تک حزبی حزب رستاخیز تلاش ناموفقی برای نمایندگی شهر یزد در مجلس شورای ملی نمود و پس از انقلاب خود را نامزد مجلس خبرگان و مجلس شورای اسلامی نمود، ولی در هیچ‌یک رأی لازم را به‌دست نیاورد.
وی می گفت : "این انقلاب را عبدالکریم سروش خراب می‌کند، ... من پوپر را می‌شناسم و به ریش او می‌خندم ... من دارم به جمهوری اسلامی مدد می‌رسانم."
او در جای دیگر درباره هایدگر گفته‌است:
"بعد از سی سال مطالعه می‌گویم، هایدگر جهت فکرش همین جهت جمهوری اسلامی است." [٢]
تطور فکر فردید حکایت از آن دارد که او فیلسوفی دارای فراز و نشیب یا تناقضات جدی است. در واقع گفتن جملات و عبارات متناقض یکی از مشخصات بارز فردید است که به آراء وی خصلتی نیچه وار داده است.[٣]
احمد فردید در دوران حیات طولانی خود هیچ اثری منتشر نکرد. بطوری که به «فیلسوف شفاهی» مشهور شد . برخی از منتقدان وی معتقدند که دلیل این امر تغییر جهت‌های مکرر فکری او بوده و اینکه او مایل بود مدرک مکتوبی نزد کسی نداشته باشد تا بتواند افکارش را مکرراً نفی کند .این تغییر موضع مکرر , فردید را بسیاری از افرادی که با وی برخورد داشته‌اند، گزارش کرده‌اند. صادق هدایت در نامه‌ای به یک دوست مشترک، در مورد تغییر موضع مکرر فردید می‌نویسد:
"باید یک سال دیگر فردید را ببینیم که چه ابتکاری از خودش بروز می‌دهد. این هم یک جور تفریحی است " ![٤]
صادق هدایت فردید را «موجودی ضعیف و کله خشک» می‌دانست و احسان نراقی گفته بود که فردید «فره ایزدی» را در وجود خمینی دیده‌است .
پاره ای از شاگردان برجسته فردید که به مقام‌های مهمی در حکومت و سپاه رسیده اند ا ینان بوده اند : حسین شریعتمداری ( روزنامه کیهان- رجوع کنید به لینک حسین شریعتمداری را بهتر بشناسیم [٥] ) -، مهدی نصیری ( وی سردبیر و مدیر مسئول هفته‌نامه صبح و روزنامه کیهان بوده و اکنون نشریه سمات را در دست انتشار دارد.) , رضا داوری ( رئیس فرهنگستان علوم ایران و از چهره‌های شاخص در حوزه نظریه‌پردازی فرهنگی و اندیشه فلسفی به شمار می‌آید) و سردار ابراهیم محمد زاده از فرماندهان قدیمی سپاه و ...
شاگردان فردید در پیشبرد فلسفه مهدویت وشاخص های زیر در حکومت اسلامی نقش فراوانی ایفا کردند :
١- نقد دموکراسی و لیبرالیسم بر پایه آرا هایدگر، فیلسوف آلمانی.
٢- نیاز جامعه به پیشوایی فرهمند با اختیاراتی بسیار گسترده برای هدایت آنان به سمت جامعه آرمانی.
٣- لزوم تبعیت مطلق جامعه از چنین پیشوایی به عنوان سمبل مکتب.
٤- توجیه تئوریک به کار گیری خشونت برای رسیدن به جامعه آرمانی.
٥- وجود مراکز توطئه جهانی از سوی غرب و صهیونیستها با هدف تضعیف هویت دینی کشورهای مسلمان.
٦- دفاع از تز شهروند درجه یک و دو( عوام و خواص) در برابر تز حقوق شهروندی مساوی.
٧- .....
خشونت مقدس چیست ؟
خشونت مقدس رابطه ای تنگاتنگ با حکومت های توتالیته , و خویشاوندی با ایدیولوژی دارد . اعمال کنندگان خشونت مقدس , سیستماتیک و بر پایه باورهای خود و باشهامت و برای حفظ حکومت/ [ حفظ نظام از اوجب واجبات است ] / دست به خشونت می زنند . مواجب و وظیفه شغلی , نقش حاشیه ای را ایفا می کند .
خشونت گران مقدس صاحب فلسفه !و منطق !هستند . منطق شکنجه، انجام “فریضه ی الهی” تلقی گردید ه و نزدیکی به الله. “سالکان الی الله” تازیانه بر دست گرفه و شکنجه گران “شیران سحرگاه” و “عارفان شامگاه” شده و تبهکاران “سربازان گمنام امام زمان” لقب یافته و مقدمات ”ظهور امام زمان” و “منتظر الظهوران” را فراهم می آورند.
پس از خرداد ٦٠ ایران معاصر با پدیده ی جدیدی از شکنجه گران مقدس روبرو شد. شقاوت مقدس , نسل نوینی از شکنجه گران باور مند و ایدولویک را ارایه می دهد که از پشت میز دانشگاه و منبر خطابه پا به سیاه چال ها گذاشتند تا انسان های شریف دیگر را بدرند و به سوی آنان شلیک کنند. به قول شاملو “شکنجه و تازیانه و زنجیر نه وهنی به ساحت آدمی که معیار ارزش محاسبه می گردید.”
مارتین هایدگر فیلسوف آلمانی
:و اما در در مورد جناب هایدگر اخیرا دست نوشته های از وی نشر یافته است که "
همیشه این انتقاد بر «هایدگر» می رفت که «نه تنها در دورانِ دیکتاتوریِ «هیتلر» از آلمان نرفت؛ نه تنها در دانشگاه فعال ماند (در سال های ۱۹٣۵ / ۱۹٣۴ رئیسِ دانشگاهِ «فرایبورگ» بود)؛ بلکه رسماً هم از نظام حمایت کرد و با نظام همگام بود». از همان هنگام، بسیاری در دفاع و بسیاری دیگر در انتقاد از او برخاستند. اکنون متأسفانه این «دفاتر سیاه» به تمامِ شایعات پایان می دهند و بوضوح نشان می دهند که او اساساً ضدِ یهود بود و نظراتِ سیستمِ سیاسیِ «رایشِ سوم» را مبنی بر «آشغال بودنِ یهودیان» باور داشت. "[٦]
سید احمد فردید در تثبیت فلسفی اقتدار گرایی سیاسی در ایران و فربه شدن بنیاد گرایی نقش فراوانی داشته است . کدو کاوی واکاوی در بینش وی و هم اندیشان اش یک امر ضروری است . این امر به نابودی تسریع اقتدار گرایی و خشونت مقدس یاری می رساند .
===============================================
پی نوشت :
[١] : ابراهیم نبوی. «فردید». در خشت خام (مصاحبه با احسان نراقی). چاپ سوم ۱۳۷۹. تهران
[٣] : مهدی فدایی مهربانی، نقدی بر جایگاه اتیمولوژی در روش شناسی احمد فردید، فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش زبان و ادبیات فارسی جهاد دانشگاهی
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان