مناظره عرفان قانعی فرد و پرفسور لینکلن بلومفیلد:فضای سیاسی ایران، رشد و تغییر خواهد کرد

اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:

Twitter

Google

Yahoo

Delicious

بالاترین

دنباله

[10 Sep 2009]   [ ]

گروه سیاسی : این گفت وگو در روز پنجشنبه 4 تیرماه در آمریکا توسط دکتر عرفان قانعی فرد محقق تاریخ خاورمیانه با پرفسور لینکلن پالمر بلومفیلد، پرفسور علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه ام آی تی در بوستون آمریکا، صورت گرفته است . روزنامه اعتماد ضمن تشکر از وی که این مصاحبه را به طور اختصاصی دراختیار این روزنامه گذاشته است به طور سریالی دیگر گفتگوهای وی را با سیاست مداران برجسته آمریکایی درباره ایران و عراق را منتشر خواهد کرد.
پرفسور لینکلن پالمر بلومفیلد پرفسور علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه ام آی تی یکی از برجسته ترین استادان این رشته در 30 سال اخیر است که در زمینه سیاست خارجی و روند دیپلماسی در خاورمیانه تدریس می کند.وي تحصیلات خود را در هاروارد به پایان رسانده است و 11 سال در وزارت خارجه آمریکا فعالیت داشته و مدیرروابط جهانی شورای امنیت ملی امریکا بوده است.
بلومفيلد در یکی از برنامه مشهور کانال تلویزیونی کریستین ساینس مونیتور، برنامه " 50 سال پیش در چنین روزی " را اجرا می کرد و در دهه 90 در سمینارهای دانشگاه ام آی تی درباره سیاست جهانی امریکا ،سمینار های متعددی داشته است.متن مناظره وي كه پيرامون رويدادهاي جاري در منطقه با پيشينه تاريخي است و به خصوص درباره سياست ها و استراتژي تاريخي ايالات متحده آمريكا در رابطه با ايران و عراق است ،در پي مي آيد:

**********************

شاه ایران در سال 1958 پس از کودتای عبدالکریم قاسم در عراق با همکاری ساواک قصد کودتا در این کشور را داشت با این سودا که شاید سلطنت را دوباره به عراق بازگرداند و جمهوریت در همسایگی کشور او قد علم نکند اما عاقبت خودش مغلوب و مقهور جمهوری شد و کشور را رها کرد و رفت تا سال 1975 تلاش بی ثمر شاه در این زمینه باقی بود و عاقبت با صدام حسین ، شاه ایران قرارداد 1975 را امضا کرد و آمریکا هم حامی مسئله بود اما هنری کسینجر در دیدارم با وی بیان می کند که تقصیری در عدم حمایت شاه از کردهای عراق نداشته و بیشتر منافع امریکا اهمیت داشته اند اما این منافع درست در 4 سال بعد ناپدید شد

ایالات متحده امریکا از شاه حمایت کرد و احتمالا مسئله منافع هم قابل درک است چون شاه یک حامی منافع امریکا در منطقه بود و یافتن جانشینی برای آن شاید سخت بود . امریکا دز 1953 شاه را به اریکه قدرت بازگردانده بود و در رابطه امریکا و شاه ، توجه بیشتر روی حفظ حکومت شاه بود. من 2 بار قبل از انقلاب ایران به این کشور سفر کردم. کسی احساسی نداشت مبنی بر اینکه واقعه ای چنین رخ می دهد و اصلا کسی نمی دانست که چه چیزی رخ خواهد داد. شاه ایران هم وعده انقلاب سفید داده بود و بعضی از جامعه هم باور کردند اما امریکا بعدها نیم نگاهی مثبت به جریان های داخل انقلاب داشت با این هدف هر دو طرف را در دست داشته باشد و اگر یکی سقوط کرد همچنان جانشینی را داشته باشد.


در بررسی انقلاب ایران هنوز بسیاری از ناشناخته ها باقی است و شایدگذر زمان و ادامه تحلیل ها روزنه های اطلاعاتی جدید ی را بگشاید که گروه های مختلف موضع های متفاوتی دارند گروهی حمایت شوروی و یا امریکا را مطرح می کنند و گروهی هم آن را یک رستاخیز مردمی برای کسب آزادی و رهایی از خودکامگی می دانند که یک آرمان و ایدئولوژی خاصی را داشت حالا شاید نیروهای سیاسی مختلف در داخل جریان انقلاب وابستگی هایی هم داشته اند که البته هنوز این استدلال های مستند و غیر مستند باقی است

شاید دروغ است که غرب دخالتی داشته است بالاخره جامعه حرکتی را داشته است و باید مسئولیت پذیری آن را هم داشته باشد . بالاخره در یک حرکت اجتماعی دانشجویان و روشنفکران و لایه های مختلف شرکت کرده اند و مردمان یک آرمان یا شاید یک هدفی غیره و دیگر را جستجو می کردند یا در نظر داشتند. در هر حال و حالت حداقل 60% جامعه دخالت کردند و به دلایل روشن امریکا مشاهده گر یک حرکت علنی ووقوع یک حادثه و واقعه متحیر کننده بود. یک نسل در یک جامعه برای تغییر ساختاری حرکت می کرد. به هر حال انقلاب واقعیت داخل جامعه ایران را بیشتر عریان ساخت.طبقه متوسط پیشرفت کرده بود و ایران به دنبال پیشرفت و ترقی بود و یا در بدبینانه ترین حالت شوق تغییر داشت و امریکا هم گزینه ای نداشت جز تعامل با قدرت برتر و یا کسی که در قدرت نشسته است . دیگر شاه فراری چه سودی دارد. با سلسله ای مضحمل شده.


بعد از پایان افسانه شاه ایران ، محمد رضا پهلوی ، و تسخیر سفارت آمریکا و سپس جریان مک فارلین ، موضوع بررسی جنگ عراق و ایران حائز اهمیت است و در بررسی اسناد پنتاگون و یا حزب بعث عراق - که بعضی از آنها را دیده ام - در دوران جنگ ایران و عراق ، آمریکا علنا از جنگ حمایت میکرد غیر از فروش سلاح به کشور ثالث، رامسفلد را به عراق فرستاد و علنا به بهانه صدور انقلاب توسط ایران، صدام را ترغیب می کرد و بعدها ایران هم خود اعلام کرد که به تاسیس حزب الله کمک کرده است تا منافع امریکا را در منطقه به مخاطره بیاندازد.
و البته گاهی منتقدان از نقش پشت پرده روس ها در کمک به ایران سخن می رانند که به خاطر دوری صدام از آنان و به آغوش امریکا رفتن، ایران را حمایت کردند اما شاید اسناد زیادی در این باره هنوز انتشار نیافته اند اما در بیان تصویر واقعی جنگ پرداختن به همه نظریه های موافق و مخالف ضروری می نمایاند.

رامسفلد به عراق رفت و علنا آمریکا حمایت خود را از عراق بیان کرد و شاید این غلط سیاسی و دیپلماسی امریکا بود از نظر من البته. ودر سال 1980 عراق جنگ را شروع کردو سعی در تخریب اقتدار جمهوری جدید داشت و ریگان هم می دانست موضوع چیست. شاه با غرب و امریکا رابطه ای خوب داشت اما در ایام پس انقلاب موضوع رابطه اعراب و ایرانیان مورد توجه بود و قرن ها رابطه غبار آلود داشته اند.
در جریان انقلاب، آمدن شاه، تسخیر سفارت و.. موجب شد تا امریکابه پایان نزاع بیاندیشد چون سفارت را از دست داد در بررسی موضوع تصویر استراتژیک و حرکت سیاسی مهم است و البته داشتن حافظه تاریخی و بالطبع دخالت امریکا در حمایت از صدام به تشدید مخالفت ها علیه امریکا دامن زد.


باآقای جیمز بیکر وزیر خارجه سابق آمریکا که گفتگو کردم وی اظهار داشت که هرگز از استقلال کردها حمایت نکرده اند اگر از آنها برای فروپاشی حکومت صدام کمک و یاری خواسته اند . اما سیاست آمریکا برای فروپاشی صدام یافتن حامی و هم پیمان بود و بیشتر از شیعیان و سنی ها، روی کردها سرمایه گذاری کرد و بالاخره تاریخ حرکت ناسیونالیستی کردها این پرسش را مطرح می کند که مگر آمریکا در سیاست خارجی خود باوری به حل موضوع کردها در منطقه دارد یا خیر . در حالی که خواهو ناخواه 5 کشور در منطقه درگیر این بخش از جامعه خود که کرد زبان اند هست و هر کدام نوعی نگرش و سیاست تعامل را دارد. اما جدای از نگرش ایران و ترکیه و سوریه و ترکیه و ارمنستان به کردها، آمریکا نه در 1975 بلکه در ایام دهه 1980 و جنگ عراق و ایران، به حرکت این بخش از جامعه عراق باوری نداشت و حتی کسی مانند جلال طالبانی را قبول نداشتند و بعدها بازی اوجالان را برای ترکیه حمایت کردند تا ترک ها بهتر بر این قسمت مرزی خود مسلط باشند و همان سودجویی را سوریه از وی کرد و امروزه هم دیدیم که شاخه ای از این حزب را حمایت می کند که شاید اقلیم کردستان عراق ثبات سیاسی نداشته باشد و همیشه شمشیر دموکلس این حزب بر سایه جامعه کردها باقی باشد ترکیه تهدید کند و ایران هم نوار مرزی را بمباران کند که البته بیکر معتقد بود که حل مسالمت آمیز موضوع توسط کشورهای اصلی حائز اهمیت است.اما آمریکا سیاست دوگانه دارد.

در سیاست آمریکا، بحث استقلال کردستان هیچ گاه مطرح نبوده . یعنی ما نخواسته ایم که مطرح باشد.
در سیاست ما در مقابل با کرکوک هم بیشتر موقعیت و نظر ترکیه را بررسی کردیم چون رابطه امریکا و ترکیه مهم است و ترکیه با کردهایش رابطه خوبی نداشته و حتی هویت فرهنگی و تاریخی آنها را به رسمیت نمی شناسد و فرق دارد با ایران و عراق . بررسی تهدید ترکیه برای ما لازم بود
جمع بندی نهایی آمریکا این بود که به کردها کمک مشروط داشت . با طالبانی و دیگر رهبران کرد در عراق و ترکیه رابطه برقرار شد اما آمریکا از استقلال حمایتی نمی کند . این مشکل عراق و آن کشورها است که تعامل مسالمت آمیز برای حل موضوع خود داشته باشند و خودشان باید قادر به حل این موضوع باشند و هر گونه دخالت امریکا ، نوعی کاهش اعتبار و تاثیر است
الان هم کسی مانند مالکی باید احساس آزادی و اسقلال داشته باشد در نگاهی فارغ از نفت و هیاهو، بنا به قانون اساسی عراق راه حلی مناسبی را برای عراق با حفظ تمامیت ارضی آن بیابند و نیازی به دخالت امریکا نیست.

به هر حال در قضیه کرکوک شاید از نظر تاریخی حق با کردهاست و با سیاست تعریب کردن منطقه روبرو بودند و از 1950 به بعد انگلستان و امریکا این هراس را داشته اند که مبادا عراق این شهر را به کردستان بدهند و بعد در این سالها هم با قوانین 140 و 57 و.... کردها را سرگرم کردند . چون پس از 2003 کردها فرصت را غنیمت شمردند و این شهر را تسخیر کردند اما عدم انسجام و سیاست سنتی تقسیم شهر بین دو حزبی ، موجب شد که شهر دوباره به دست آمریکا باشد و کردها مورد شماطت قرار گیرند و حتی گروهی از مقامات کردستان از احزاب سیاسی محلی را به واشنگتن و وزارت دفاع و پنتاگون دعوت کردند و به طور محرمانه اظهار داشتند که عراق مهم تر است و شما ها هم سعی کنید که ایجاد حساسیت نکنید
و بعد طالبانی به اصرار گارنر به کرکوک رفت تا با ریش سپیدی موضوع را فعلا سرپوش بگذارد اما اساسی حل نشد ه است و مردمان این شهر که زیر پایشان میلیاردها دلار خوابیده است در عین فقر و کمبود زندگی می کنند.


به هر حال بعضی از کردها معتقدند که عرب ها را بیرون کنند چون قبلا حکومت های عراق قوانینی تصویب کرده اند که علیه کردها بوده است . امریکا هم بارها تکرار کرده است که رابطه معنا دار با ترکیه و حساسیت موضوع ، مستلزم این است که سیاست تعامل را در پیش بگیرند و ژنرال های امریکا هم عراق را به حل مسالمت آمیز و رفتار قانونی تشویق کرده است که تمامیت ارضی کشور حفظ شود
اما نقش طالبانی هم پس از سقوط صدام مهم بود. عراق را باید رهبران نسل های بعدی رهبری کنند و طالبانی انتخاب کردها بود و بر کرسی تکیه زد و بالاخره هنوز هم رهبران کرد سپاسگزار امریکا هستند که آنها را از دیکتاتوری مانند صدام رها کرد و به هر حال از مردمان عادی هم خیلی ها به لایه ارشد و سطح قدرت خواهند رسید مانند ویتنام و ... اما به هر حال سیاست و استراتژی امریکا، دفاع از ساختار ملی عراق و افغانستان است.


اگر پس از دوران رفسنجانی ،دوران خاتمی را دارای پتانسیل تغییر در ایران بنامیم به هر حال اصلاح طلبان با مشکلات عدیده ای دست و پنجه نرم کردند و گروه رقیب هم قصد بازپس گرفتن مواضع قدرت را داشت
و بعد در دوران نخست احمدی نژاد زمینه حذف کامل آن ها فراهم شد و در رقابت قدرت سیاسی - شاید از نوع جهان سومی آن البته -تغییر به سادگی ممکن نباشد و حریف هم باوری به اقدام دیگری نداشته باشد. در جریانات انتخابات شاید عده ای بنا به نوعی عدم شناخت و یا هیجان و یا امید و آرزوی مخالفان و شاید تحلیل دور از واقعیت ساختاری، مترصد و منتظر تغییر رژیم و ساختار حکومتی بودند و حتی توهمی به جناح در قدرت متشبه شد که اصلاح طلبان نیز هوس تغییر رژیم دارند و این نوع نگرش ها به پیچیده تر شدن تحلیل ها منتهی شد اما به هر حال موانع تغییر در ساختار سیاسی مشهود است و ساختار سیاسی در ساختار حکومتی ایران شاید بتوان گفت که منشور دواری است که بررسی همه جوانب امر را می طلبد و آن رشدی را شما می فرمایید مستلزم زمان و تغییر نحوه نگرش است. مثلا عادی سازی رابطه با آمریکا از دوران آقای رفسنجانی مطرح است و موافقان و مخالفان زیادی را هم دارد و البته چنین نیست که کلمه ای ممنوعه باشد در ایران. گروهی ایجاد رابطه را در دراز مدت به نفع ایران می دانند و گروهی هم ادامه عدم برقراری رابطه را به مصلحت می دانند و حتی گاهی با نگاهی خشک و اغراق آمیز بازکردن سفارت آمریکا را به تلاش برای تغییر حکومت، تعبیر میکنند و این تغییر نوع نگاه چندان شاید ساده نباشد

موافقم. اما حس من این است که در جامعه ای مانند ایران، تغییر رژیم از خارج از کشور غیر ممکن است و بحث در آن باره افتادن دردور تسلسل باطل است
ایران حداقل 2500 ساله تاریخ امپراطوری دارد و آنها خوب می دانند که قدرت را چگونه حفظ کنند و حتی توسعه بدهند. ایرانیان خیلی نسبت به تاریخ خودشان مغرورند و امریکا هم نمی تواند آن تاریخ را مغشوش کند. اما برای آمریکا دو دشمن اصلی وجود داشت : صدام و طالبان . و با جنگ خلیج فارس دوباره بر اریکه قدرت در منطقه تکیه زد و حضورش را دوام داد از نظر استراتژیکی به قدرت ایران باور کرده تا بتواند عراق و افغانستان را نگه دارد. تغییری در سیاست آمریکا هم در این زمینه رخ نداده و آن دوکشور هم در مرحله گذارند که قدرت خود را ترمیم کنند و رهبری خود را داشته باشند
بهتر کردن رابطه ایران با غرب و آمریکا در منطقه یک دستاورد است و شاید یک ضرورت و حس تاریخی این نکته را بیشتر گوشزد می کند که اگر خواهان قدرتمندبودن در منطقه هست التزام این رابطه ضروری می نمایاند . بعد از انقلاب هم ایران کشور قدرتمندی شده و این قدرت را داراست. آلمان و آمریکا و ژاپن هم روزگارانی چنین بوده اند و برای کسب سلطه ممکن تغییر و رشد خواهند داشت.

کسب هژمونی با سلطه در خاورمیانه شاید استراتژی دراز مدت ایران برای حضور قوی در منطقه خلیج فارس و حتی در بخشی از آسیا باشد چه از نظر سیاسی و چه از نظر نظامی. به هر حال منابع و ذخایر سرشار ایران در جغرافیای سیاسی منطقه برای او ره آوردهای ویژه و منحصری را به دنبال خواهد داشت و ایران به هر جهت چه قبل از انقلاب و چه بعد از انقلاب در پی این کسب سلطه بوده است و در بسیاری از موارد کشورهای دیگر را به چالش کشیده است. حالا شاید در عرصه روابط بین المللی و سیاست خارجی در نوع نگاه و تعامل خودش، تعریف جدیدی را داشته باشد و رویکردی نو را دنبال کند.

کسب قدرت در خاورمیانه به عنوان سیاست ایران امری کاملا مشهود است اما به تغییر و رشد فضای سیاسی ایران بستگی زیادی خواهد داشت .

اما در جریان انتخابات متوجه شدیم که رقبای انتخاباتی همدیگر را با عبارت " وابسته بودن " به چالش می کشیدند گروهی وابسته بودن به شوروی و مطابق سیاست روسیه و گروهی پیوند با غرب و آمریکا را مطرح می کردند گرچه هیچ کدام از طرفین مدرکی مستدل نداشتند و تا امروز در حد جنجال فضای انتخاباتی باقی مانده است که در بسیاری از کشورها شاید تا حدی قایل پیش بینی باشد.

اینکه احمدی نژاد از روسیه حمایت می گیرد و یا مثلا با آمریکا بازی می کند و یا در جریان مذاکره و مناظره وقت می خرد و....مجموعه عقاید پراکنده ای است که در ادبیات و تفسیرهای سیاسی روز مطرح می شود اما عقیده من این است که لاجرم با غرب و آمریکا ، ایران رابطه را به شیوه مثبت تری دنبال خواهد کرد و شاید در دوران رفسنجانی شاهد این قضیه بودیم که قصد اصلاح و تغییر فضای خشک سیاسی است اما برای رشد و تغییر فضای سیاسی ایران باید روند و سیر تغییرات را دنبال کرد و سیاست روز هم متغییر خواهد بود طبعا. حضور روسیه در منطقه تاریخ درازی دارد
و نمی شود نادیده گرفت و در ایام انقلاب ایران، روس ها در افغانستان نقش داشتند . روسیه هوس کنترل کامل را داشت و الان هم می بینیم که ایران با روسیه در زمینه تامین انرژی هسته ای و تکمیل تاسیسات بوشهر و ... با هم همکاری دارند و در تکمیل پرونده اتمی ایران ، روس ها حائز اهمیت اند
ایران با چین هم رابطه دارد .بنابر این، نمی توان روابط و حمایت و تعامل های این 3 کشور را با همدیگر از دید آمریکا دور نگه داشت و امریکا از آن غافل باشد .به هر حال موضوعی قابل تامل است

اما سیاست آمریکا اگر تغییر کرده ایران هم آماده تغییر بوده و استعداد تغییر را نشان داده شاید

کاملا! سیاست آمریکا در این 2 دهه تغییر کرده است و علاوه بر منافع آمریکا، طبعا منافع اروپا هم در این میان مطرح است. کسی مانند اوباما به این مسئله کاملا توجه دارد و گشودن درهای بسته را دنبال کرده است اما به هر حال تغییر سیاست ایران الزام این رابطه است. آن مسایل هم اگر مطرح می شود خوب باید دقت کرد که روسیه و ایران با هم قراردادهای صنعتی و بازرگانی فراوانی را دارند و صادرات و واردات کالا و دسترسی به آب آزاد توسط خاک ایران و کمک های اقتصادی و... رابطه دوگانه مستحکمی را پدید آورده است و نمی شود نادیده گرفت و نه می شود به هر چیزی تعمیم داد.

---

مطلب‌های دیگر از همین نویسنده در سایت آینده‌نگری:

منبع:

نسخه‌ی چاپی ارسال اين مطلب به دوستان

---

[نظر دهید]    [تعداد نظرهای ثبت شده در پیوند با این مطلب: 0] 

.

---