قبول دارم که عنوان این نوشتار خیلی واضح نیست. آخر ماجرا را همین اول بگویم که بازار محصولات و خدمات دیجیتال به طور مستمر در حال تغییر و تحول است. از این رو توصیه هایی که برای خرید فلان محصول یا بهمان خدمات ارائه می شود تاریخ مصرف دارند. اینکه خریدار بینوا بتواند تاریخ مصرف دقیق توصیه های خرید را به درستی تشخیص دهد، اهمیتی بسیار دارد. در این فرصت قصد آن دارم تا در این باره ابهام زدایی کنم.
● دوران گذار
تاریخ مصرف توصیه های خرید این یا آن محصول، رابطه ای مستقیم با دوره ماندگاری محصول دارد. محصول دیجیتال، شیر کم چرب و پرچرب فلان کارخانه وطنی نیست که دوره ماندگاری محصولاتش را با نشاسته و آنتی بیوتیک و هزار و یک نگهدارنده دیگر افزایش دهد. دوره ماندگاری محصول دیجیتال به دوره زمانی مشخصی اطلاق می شود که استفاده از محصول و نیز تکنولوژی مورد استفاده در محصول برای خریدار واجد معنا باشد. معنادار بودن برای خریدار را می توان از منظرهای متفاوت چون مدت زمان عرضه محصول، مدت زمان معرفی تکنولوژی مورد استفاده در محصول، امکان استفاده برای خریدار، سازگاری با دیگر محصولات دیجیتال، سهولت و صرفه و صلاح خریدار در استفاده از محصول کذایی مورد بررسی قرار داد. رسم نیست که دوره ماندگاری محصولات دیجیتال را بر روی جعبه آن حک کنند. همچنین تعیین دوره ماندگاری محصول برای خریدار آماتوری که یکی دو مرتبه در سال برای رفع مایحتاج دیجیتالی خود روانه بازار می شود به سادگی ممکن نیست. پس چه باید کرد.
راه اول گوش فرادادن به توصیه های مربوط و نامربوط و تخصصی و غیرتخصصی و باجا و بی جایی است که در این ور و آن ور منتشر می شوند و معلوم نیست نگارنده آن صلاحیت ارائه توصیه را دارد یا خیر.
راه دیگر اتکا به هوش و فراست خودتان است. نه اینکه بی خیال توصیه های دیگر دوستان شوید خیر، اما در کنار شنیدن این قبیل توصیه ها که گاه حرف حساب هم در میان شان پرتاب می شود، بد نیست خودتان هم دست به کار شوید و صحت مطالبی را که مطالعه می کنید، با یکی دو پارامتر دم دستی که در ادامه عرض خواهم کرد بررسی کنید.
● پارامتر اول؛ تشخیص دوران گذار
شرکت های سازنده محصولات دیجیتال در دوره های مشخصی اقدام به ارتقای استانداردها و نیز استفاده از تکنولوژی های جدیدتر می کنند. شیوه اعمال تغییرات در بخش های مختلف بازار متفاوت است. دوران گذار به یک دوره زمانی خاص اشاره می کند که تکنولوژی یا استاندارد یا شرایط استفاده از یک محصول دیجیتال دچار تحول جدی می شود. مثالی می زنم؛ حدود ۱۰، ۱۲ ماه پیش بود که شرکت اینتل سه چهار چیپ ست جدید برای پشتیبانی از پردازنده های جدید خاندان Core i۳، Core i۵، Core i۷ و Core i۹ طراحی کرد و دوره ای جدید را در بازار پردازنده ها، مادربوردها و قطعات حافظه ایجاد کرد، چرا که پردازنده های جدید از سوکت های دیگری غیر از سوکت ۷۷۵ پینی کنونی استفاده می کنند و فقط از حافظه های DDR۳ پشتیبانی می کنند. لاجرم مادربوردهای جدیدی باید طراحی می شدند که هم شامل سوکت جدید باشند و هم از حافظه های DDR۳ پشتیبانی کنند. البته تغییرات دیگر نیز بود که طراحان مادربورد باید در طراحی های خود لحاظ می کردند. خلاصه اینکه عرضه مادربوردهای جدید مترادف است با تغییر بزرگ در بازار پردازنده ها، بازار مادربوردها و خروج حافظه های DDR۲ از بازار کنونی. دوران گذار را می توان با پیگیری اخبار بازار و سخت افزار تشخیص داد. بهترین توصیه این است که در اوج دوران گذار، بی خیال خرید محصولاتی شوید که متاثر از این تغییر هستند.
● پارامتر دوم؛ تعیین سن محصول
روزی می رسد که هر محصول دیجیتالی که در بازار توزیع می شود باید از در دیگر بازار خارج شود. این قانون طبیعت است و استثنابردار نیست. محصولات تازه وارد به طور معمول مدعی کیفیت بالاتر هستند و البته با قیمت بالاتر عرضه می شوند. گذر زمان این قبیل محصولات را پخته تر می کند و موجب می شود هم سر به زیر باشند و عاقلانه تر رفتار کنند و هم خود را ارزان تر عرضه کنند. هر محصول در برهه ای از زمان وارد دوران طلایی می شود. دوره طلایی به مدت زمانی اطلاق می شود که ابتیاع محصول از منظر نسبت قیمت به کارایی و نیز تازه بودن تکنولوژی مورد استفاده، به صرفه و صلاح خریدارجماعت است. این گفته را خیلی علمی ندانید، اما بدانید که دوره ماندگاری محصولات دیجیتالی پس از طی پنج گام به اتمام می رسد. این دوره برای برخی محصولات چهار پنج ماه است و برای برخی دیگر چهار پنج سال. اینکه چگونه می توان گام های پنج گانه را محاسبه کرد، نیاز به بحثی مفصل دارد که خارج از حوصله این نوشتار است، اما به ضرس قاطع می گویم دوران طلایی قاطبه محصولات از ابتدای گام دوم تا انتهای گام سوم را شامل می شود. اما گام چیست؟
بر اساس تجربه می گویم گام های پنج گانه بر اساس قیمت از یکدیگر جدا می شوند. محصول تازه وارد که گام اول را در بازار برداشته است، با قیمتی مشخص توزیع می شود. گام دوم هنگامی آغاز می شود که قیمت محصول حوالی ۵ تا ۱۵ درصد کاهش پیدا کند. این میزان به قیمت، محبوبیت و نوع مخاطبان محصول مربوط می شود. قیمت محصول در گام های دیگر با درصد کمتری کاهش خواهد یافت تا اینکه در انتهای گام پنجم از بازار خارج می شود. این را هم بگویم و خلاص که حواس تان جمع باشد که مدت زمان گام ها با هم برابر نیستند.