بلیط الکترونیک،فصلی نو در حمل و نقل شهری پایتخت

اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:

Twitter

Google

Yahoo

Delicious

بالاترین

دنباله

[09 Jan 2011]   [ ]

بلیت الکترونیک، یک کارت هوشمند الکترونیکی است که قابلیت خواندن و ثبت اطلاعات را در هنگام استفاده از سیستم حمل و نقل فراهم می کند. هر بلیط الکترونیک امکان ذخیره سازی پول را دارد. با هر بار استفاده مسافرین از اتوبوس و گذر از مقابل دستگاه کارتخوان که قبلاً در ورودی اتوبوس ها نصب شده است ، هزینه بلیت از مبلغ ذخیره شده در کارت مسافر کسر و در حافظه دستگاه کارتخوان ذخیره می گردد. محتویات دستگاه کارتخوان در پایان هر روز به حساب شرکت واحد اتوبوسرانی نزد بانک واریز می گردد. بلیت الکترونیک در سیستم حمل و نقل شهری از سال های گذشته در جهان مورد استفاده قرار گرفته و امروزه از پرداخت نقدی یا بلیت های کاغذی در اتوبوس ها، مترو و حتی تاکسی در کشورهای پیشرفته خبری نیست.

شهرداری تهران از سال ۸۶ به فکر استفاده از این ابزار در اتوبوسرانی افتاد و شهردار تهران هدف از این اقدام را از بین بردن نیاز به پول خرد و جلوگیری از اتلاف وقت، اتلاف کاغذ و... سرعت بخشیدن به امور و مهمتر از همه کنترل دقیق تر سفرها جهت برنامه ریزی بهتر عنوان کرد. وی همچنین معتقد است با اجرای سیستم بلیت های الکترونیک می توان نرخ کرایه ها را کنترل کرد. ضمن آن که به بهترین شکل ممکن زمینه ایجاد عدالت و کرامت انسانی را مهیا ساخت. بلیت الکترونیک امکان مدیریت بر نقدینگی جاری و برنامه ریزی به منظور ارائه سرویس برحسب نیاز شهروندان را فراهم می کند. شفاف سازی، تکریم ارباب رجوع، افزایش رضایتمندی شهروندی، مدیریت هوشمند مبتنی بر تقاضا و ارائه طرح های تشویقی از دیگر مزیت های استفاده از بلیت الکترونیکی است. از نظر اجتماعی نیز، به شخصیت شهروندی افراد احترام گذاشته می شود. ضمن آنکه افراد تحت پوشش نهادهای کمک رسانی مانند کمیته امداد و ... نیز بدون هیچ گونه وجه تمایزی با سایرین می توانند با استفاده از این کارتها از حمل و نقل سفری استفاده کنند بدون اینکه شخصی متوجه آن بشود که این مسافر تحت حمایت است یا خیر.



● نگاهی مختصر به اجرای طرح بلیت الکترونیک

پروژه بلیت الکترونیک با انتخاب شرکت فناوری اطلاعات سرمایه گذاری ایران (فناسا) از طریق فراخوان عمومی به عنوان مجری طرح در هفتم بهمن ماه سال ۱۳۸۷آغاز شد. استفاده از بلیت های الکترونیک سبب می شود تا شهروندان در سفرهای درون شهری درهنگام استفاده از اتوبوس های عمومی، متناسب با مسافت های طی شده و میزان جابه جایی خود درداخل شهر، هزینه های مختلفی را پرداخت کنند. براساس مصوبه شورای شهر در صورتیکه مسافران از بلیت الکترونیکی استفاده کنند، برای مسیرهای تا ۷ کیلومتر ، یک بلیت یعنی ۲۵ تومان ، برای مسیرهای ۷ تا ۱۲ کیلومتر دو بلیت یا به عبارتی ۵۰ تومان ، برای مسیرهای ۱۲ تا ۱۶ کیلومتر سه بلیت یا به عبارتی ۷۵ تومان و برای مسیرهای ۱۶ کیلومتر به بالا ۴ بلیط یعنی ۱۰۰ تومان، دریافت می شود. از طریق ارتباط بلیت های الکترونیک با دستگاه کارتخوان موجود دراتوبوس، یک تراکنش انجام می شود. این تراکنش شامل اطلاعات کارت، اطلاعات اتوبوس، اطلاعات خط زمان تاریخ مبلغ کسر شده و چند آیتم مهم دیگر می باشد. این اطلاعات که مربوط به این تراکنش است در دستگاه کنسول راننده ذخیره می شود، دستگاه کنسول راننده دارای یک آنتن WiFi است که به طور بی سیم با WiFi access point نصب شده در دپوها ارتباط برقرار می کند و اطلاعات آن تخلیه می شود. اگر این اطلاعات تا چندین روز روی کنسول راننده تخلیه نشود این دستگاه قابلیت ذخیره سازی اطلاعات را دارد. در دپوها اطلاعات به کامپیوتر مستقر در دپو که Concentrator نامیده شده، منتقل شده را جمع آوری و از آنجا به کمک بستر مخابراتی که توسط شهرداری تهران تهیه شده است Datacenter شهرداری تهران منتقل می نماید. به این شکل امکان محاسبه تعداد سفرهای انجام شده میسر می شود.

به طور متوسط در مترو مسافرانی که از بلیت الکترونیک استفاده می کنند، کارت های خود هر یک و نیم تا دو ماه یک بار شارژ می کنند که این کار هر دفعه بیش از ۳۰ ثانیه زمان آن ها را نمی گیرد. به عبارتی مسافرانی که از بلیت های اعتباری استفاده می کنند به طور معمول طی یک سال ۹ تا۱۰ بار بلیت های اعتباری خود را شارژ کرده که مجموعا ۴ تا ۵ دقیقه بیشتر زمان برای آنها گرفته نمی شود، در حالی که برای تهیه هر بار بلیت کاغذی باید این زمان را صرف می نمود.



● مزایای استفاده از بلیت الکترونیک

به دست آوردن اطلاعات آماری دقیق از بارترافیکی در مناطق مختلف شهر یکی از امتیازاتی است که به کارشناسان ترافیکی این امکان را می دهد که بتوانند مدل حرکتی و ترافیکی شهروندان را در ساعات اوج ترافیکی تهیه کنند .به این شکل می توان ضمن کنترل ترافیک، خدمات حمل و نقل عمومی بهتری را در اختیار شهروندان قرار داد. از سوی دیگر با اجرای این سیستم می توان به این آمار رسید که به ازای هر اتوبوس چند مسافر در بار ترافیکی جا مانده اند و نوع خدمات رسانی به این مناطق در ساعات اوج سفرباید بسیار متفاوت تر از سایر ساعات روز باشد.

قرار است بلیت الکترونیک تبدیل به کارت شهروندی شود. به این صورت که شهروندان با استفاده از این کارت می توانند از تمامی خدمات شهری مانند خدمات سینماها، فرهنگسراها و.... به راحتی استفاده کنند و این بزرگ ترین امتیاز اجرای این طرح در ایران است که آن را در کشورهای دیگر متمایز می کند. از نظر بهداشت و سلامت شهروندان، بلیت الکترونیک به عنوان یک وسیله شخصی تنها در دست شهروندان است در صورتی که بلیت های کاغذی دست به دست شده و این امر خود می توانست در انتقال بسیاری از میکروب ها و ویروس ها در بین افراد تاثیر گذار باشد. استفاده ۷۰ درصدی مسافران از بلیت الکترونیک در مترو تهران با عمری ۱۱ ساله، رکورد خوب و قابل توجه ای است، اما انتظار می رود که میزان استفاده مسافران از بلیت های الکترونیک اعتباری به ۸۵ درصد برسد.

سهولت و تسریع در ارائه سرویس به شهروندان، مدیریت بر پول خرد شهری در حمل و نقل، مدیریت بر ناوگان حمل ونقل، بالا بردن سطح نظارتی درحمل و نقل شهری، صرفه جویی درمصرف کاغذ، صرفه جویی در زمان و.... از دیگر مزایای استفاده از بلیت الکترونیک است. علی اصغر قائمی مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران معتقد به استفاده از این کارت ها در سیستم های مختلف حمل ونقل مانند مترو، اتوبوس، پارکینگ ها، پارکومترها، تله کابین کوهستانی، خرده فروشی ها، مراکز تفریحی و ورزشی و همچنین کنترل دانش آموزان (مدارس) برای حضور و غیاب و کنترل مسیر رفت و آمد آن ها و... است.

وی با اشاره به سابقه تاریخی استفاده از بلیت الکترونیک گفت: بیش از دو دهه است که سیستم کارت های حمل و نقل شهری در کشورهای بزرگ و پیشرفته دنیا راه اندازی شده و خدمات بسیاری از طریق این کارت ها ارائه می شود. به عنوان مثال، هنگ کنگ یکی از شهرهای پیش گام در این زمینه است که از نظر جمعیت و ظرفیت های حمل و نقل شهری به تهران شباهت دارد. جمعیت این شهر که فعالیت خود را از سال ۱۹۷۹ آغاز کرد، نزدیک به ۷میلیون نفر است. در این شهر ۱۷میلیون کارت فعال شده است که در مترو و خطوط اتوبوس برقی استفاده می شود. سال ۲۰۰۸، ۵۰هزار دستگاه سرویس دهنده و پذیرش کارت در هنگ کنگ راه اندازی شده است.

قائمی همچنین صرفه جویی در مصرف کاغذ و فراهم شدن امکان لازم برای مدیریت قیمت بلیت را از مزایای بلیت الکترونیک دانست و افزود: استفاده از بلیت الکترونیکی باعث می شود، بلیت های کاغذی از دسترس شهروندان خارج و همچنین به تدریج فرهنگ استفاده از بلیت به عنوان پول افزایش یافته و به تدریج جایگزین آن شود. علاوه بر این، آن مساله در افزایش کارایی در مدیریت بر حمل و نقل متناسب با تراکنش ها، منطبق بر زمان و ایستگاه ها نیز مؤثر خواهد بود. بلیت الکترونیک به صورت از پیش تعیین شده و بی نام در اختیار شهروندان قرار می گیرد. اما در صورتی که شهروندی متقاضی شخصی سازی کارت خود باشد، می تواند با مراجعه به محل های فروش بلیت الکترونیک، کارت خود را با نام و عکس دار کند. ربیعی مدیرعامل شرکت بهره برداری متروی تهران با اشاره به سیستم یکپارچه بلیط الکترونیک گفت: اگر طرح بلیط های الکترونیک به درستی انجام شود حدود ۷۰ درصد ناوگان حمل و نقلی تهران را تحت پوشش قرار می دهد. معمولا در بین بخش های مختلف سیستم حمل و نقل عمومی شاهدیم که تبادل سفر رخ می دهد. مثل تبادلی که بین مترو و اتوبوس یا بالعکس رخ می دهد. یعنی مسافران بخشی از مسیر را با مترو و بخش دیگری را با وسیله دیگری مثل اتوبوس طی می کنند. بنابراین لازم است برای راحتی مسافران، سیستم یکپارچه ای بین همه شیوه های حمل و نقل عمومی به ویژه وسائل انبوه مثل مترو و اتوبوس وجود داشته باشد که مردم به راحتی بتوانند در هر دو سیستم از یک نوع بلیط استفاده کنند.

علی کدخدا مدیرعامل شرکت فن آسا با ذکر این مطلب که بلیت الکترونیک در سایر شهرها نیز قابل استفاده است گفت: طراحی این کارت به گونه ای انجام شده که قابلیت استفاده در بخش های دیگر را نیز دارد. به عنوان مثال قرار است از این کارت در تاکسیرانی استفاده شده و این امکان را برای شهروندان ایجاد کند که سایر خریدهای خود را توسط این کارت انجام دهند.

ضمنا چون شهرداری تهران دبیر خانه کلان شهرهاست قابلیت رومینگ در این پروژه دیده شده است. به نحوی که شهروندان می توانند بلیت را خریداری کرده و در سایر شهرها نیز از آن استفاده کنند. این درحالی است که تعداد اتوبوس های درون شهری کشور ۱۸ تا ۲۰ هزار دستگاه برآورد شده است. این تعداد در تهران به حدود هفت هزار دستگاه می رسد درنتیجه می توان گفت که ناوگان حمل ونقل تهران ویژگی های خاص خود را دارد. چرا که پروژه بلیت الکترونیک دروازه ای خواهد بود برای اجرای این طرح در سایر شهر های کشور و شهرداری تهران توانسته با برون سپاری این طرح تاکنون به موفقیت های قابل قبولی دست یابد. از نظر رضا سمیع زاده رئیس هیات مدیره فن آسا برنامه ریزی های آتی حمل ونقل عمومی مهمترین موضوعی است که باید دراین زمینه برای آن تدابیری اندیشیده شود، چرا که با توجه به وضعیت هزینه سوخت وبنزین که با هدفمند کردن یارانه ها اتفاق می افتد به ناچار مردم مجبور هستند از سیستم حمل ونقل عمومی بیشتر استفاده کنند. در همین حال این طرح زمینه کمک به اقشار آسیب پذیر را بدون اینکه منزلت اجتماعی آنها خدشه ای وارد شود، فراهم می کند. از سوی دیگر بلیت الکترونیک این امکان را ایجاد می کند تا با برنامه ریزی های صورت گرفته کمبودهای موجود در حوزه حمل و نقل عمومی پوشش داده شود.

اما علیرضا دبیر، عضو شواری شهر تهران بر وظائف مسئولان تاکید کرده و گفت: با ارائه تسهیلاتی به مردم می توان زمینه را برای استفاده همگانی از فناوری اطلاعات و ابزاهای تکتولوژی مهیا کرد. بدون شک در این بین باید کارایی ها و قابلیت بلیت الکترونیک افزایش یافته و این کارت تنها برای پرداخت هزینه رفت وآمد درمترو و اتوبوس مورد استفاده شهروندان قرار نگیرد، بلکه به عنوان کارتی چند منظوره در بسیاری از کارهای روزمره افراد همچون عملیات بانکی، تجاری و اعتباری مورد بهره برداری قرار گیرد. چراکه این تجربه ای است طی سال های گذشته در بسیاری از کشورهای توسعه یافته اروپایی و آسیایی پیاده شده و با موفقیت مورد بهره برداری قرار گرفته است.

مهندس سانیانی نماینده سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران در این پروژه دو نکته را از مهمترین و ارزنده ترین بخش های این پروژه می داند. نکته اول اینکه شهروند تهرانی با داشتن این کارت بتواند از ناوگان حمل و نقل عمومی شامل مترو، اتوبوسرانی (بخش عمومی و دولتی)، خطوط BRT و همچنین تاکسی استفاده نماید. همچنین شهروند بتواند در بخش خریدهای خرد(که طبق تعریف بانک مرکزی سقف آن مشخص شده است) برای تهیه روزنامه، بلیت سینما، خرید کتاب و استفاده از ورزشگاه ها و غرفه های میادین میوه و تره بار نیز از این کات ها استفاده نماید و در صورت مسافرت به کلانشهرهای ایران شامل مشهد، اصفهان، شیراز، تبریز، اهواز، کرج و قم نیز نیازی به تهیه کارت یا بلیت در آن شهر نداشته باشد و به راحتی با کارت خود بتواند در آن شهرها از ناوگان حمل و نقل شهری آن شهر استفاده کند.

نکته دوم اینکه با توجه به سیاست های کشور مبنی بر رعایت اصل ۴۴ قانون اساسی در مورد خصوصی سازی، شهرداری تهران در اجرای این پروژه هیچ گونه سرمایه گذاری نقدی انجام نداده است و تمامی مراحل اجرایی کار را از طریق فراخوان عمومی به بخش خصوصی واگذار نموده است. در واقع شهرداری تهران فقط به عنوان بهره بردار و سیاست گذار بر نحوه اجرای مطلوب طرح، نظارت کرده و کلیه امور اجرایی توسط سرمایه گذاران بخش خصوصی انجام می شود.

---

مطلب‌های دیگر از همین نویسنده در سایت آینده‌نگری:

منبع:

نسخه‌ی چاپی ارسال اين مطلب به دوستان

---

[نظر دهید]    [تعداد نظرهای ثبت شده در پیوند با این مطلب: 0] 

.

---