موج سوم عنوان کتابی است که الوین تافلر نویسنده پر آوازه آمریکایی در سال 1980 به رشته تحریر در آورده است. در این کتاب تافلر تمدن بشری را از آغاز پیدایش تا کنون مورد بررسی قرار داده است و آن را به مراحل مختلفی تقسیم بندی میکنند. تمدن بشری به سه مرحله عمده تقسیم می‌شوند:
موج اول: عصر کشاورزی موج دوم:عصر صنعتی موج سوم: که از کنون آغاز شده است.
تافلر معتقد است که درست به همان گونه که موج دوم از تمدن بشری ((زغال سنگ و فولاد و الکتریسیته و حمل و نقل بوسیله راه آهن را با یکدیگر ترکیب کرد تا اتومبیل و هزاران ماده مصنوعی که چهره زندگی را دگرگون ساخت تولید نماید، تاثیر واقعی تحولات جدید نیز مادام که به مرحله ترکیب تکنولوژیهای جدید گام ننهاده‌ایم، محسوس نخواهد شد. این ترکیب بدان معنی است که کامپیوترها ، صنایع الکترونیکی و مواد جدید را که از فضا و اعماق اقیانوس‌ها دست امده است با علم ژنت پایان باید گفت که ما در عصری که زندگی می‌کنیم، تمدن نوین در حال تکوین است و انسانهای بی‌بصیرت در همه جا سعی دارند، آن را سرکوب نمایند. این تمدن با خود اشکال جدید خانواده ، کار و عشق ورزیدن و زندگی ، نظام جدید اقتصادی ، تعارضات جدید سیاسی و از همه مهمتر آگاهی دگرگون کننده‌ای به همراه خواهد آورد. عناصر این تمدن نوین امروزه وجود دارند. میلیونها فرد هم اکنون رندگیشان را با نوای فردا هماهنگ کرده‌اند. وحشت زده از آینده ، نوامیدند و عبث به گذشته پناه برده‌اند و سعی دارند دنیای تو به مرگی که به آنها حیات بخشیده است، از نو زنده کنند.یک ترکیب کنیم و همگی را به نوبه خود با بنیاد جدید انرژی هماهنگ سازیم در نقطه‌ای از تاریخ ، حدود هشت هزار سال قبل از میلاد ، انقلاب کشاورزی (موج اول) آغاز شد و جای خود را در کره زمین با گسترش روستاها ، اسکان جمعیت‌ها و ایجاد زمین‌های زراعتی و شیوه جدید زندگی باز کرد.
3- الوین تافلر و همسرش هیدا تافلر نویسندگان کتاب های «شوک آینده»، «موج سوم»، «جابجایی در قدرت»، «جنگ و ضد جنگ» و «به سوی تمدن جدید»: آنها درگیری اصلی در قرن 21 را نه مقوله ای در نظریه فوکویاما می دانند و نه هانتیگتون، بلکه ایشان معتقد است که نوع بشر تاکنون دو موج عظیم تحول را از سر گذرانده است و در حال ورود به موج سوم می باشد. با وقوع انقلاب ارتباطی-اطلاعاتی دیگر نخواهد گذاشت جامعه آینده بشر بر اساس موج دوم و موج اول شکل بگیرد و به پیش رود. بنابراین برخوردهای فراوانی رخ خواهد داد تا تمدن موج سوم تکامل یابد و بالغ گردد
الوین تافلر در کتاب ارزشمند موج سوم زندگی بشر را به سه قسمت تقسیم نموده و معتقد است که بشر در طول زندگی خود سه موج عظیم را تجربه نموده است که موج های فوق کلیه ی شئونات زندگی اش را عوض نموده است وی مشخصه موج اول را کار یدکی و مکانیکی انسانها و مشخصه ی موج دوم را که از انقلاب صنعتی آغاز می شود کارخانجات عظیم صنعتی و مشخصه ی سوم را اصلاحات نامیده است تافلر معتقد است که اگر در اوایل ( دوران موج اول ) اتفاقی در جامعه ای رخ میداد اخبار آن روز ها ماهها طول می کشید تا به گوش جوامع دیگر برسد همچنین اتفاقات جوامع تاثیری در روند جامعه ی دیگر نداشت او جوامع موج اول را به حوضهای آب مجزائی تشبیه می کند که در صورت انداختن سنگ در یک حوض ، موج ایجاد شده در حوض هیچگاه حوضهای دیگر را تحت تاثیر قرار نمیداد. اما درمورد موج چهارم:پیش‌بینی می‌شود که تا 20 سال آینده بشر در “عصر مجازی” یا در چهارمین مقطع اساسی تحول تاریخ خود که موج چهارم نیز نامیده می‌شود، قرار خواهد گرفت. موج چهارم در حقیقت فرم توسعه یافته عصر اطلاعات و دانش است که دیگر مشکل عمده بشر در زمینه تامین معاش، تهیه ابزار و دسترسی به دانش و اطلاعات حل شده است و نیاز به تغییر و تحول بزرگتری در جامعه بوجود آمده است. با شروع موج چهارم، بشر جامعه جدید و عصر نوینی را آغاز خواهد کرد که اکثر امور در آن جامعه بصورت مجازی خواهند بود، این عصر جدید بنام عصر مجازی شناخته خواهدشد.
شاید بتوان گفت که این کتاب نمایانگر مهمترین نظریه تافلر است که «موج سوم» را به دو موج بزرگ دیگر در توسعه بشر افزوده است. اولین موج شامل کشاورزی و تحولات انسانی از شکارچیان به افراد ساکن شده در مزارع است. این کار انسان را از تلاش دایم برای امرار معاش رها ساخت و ثبات و امنیت لازم برای توسعه فنون و فنآوریها که مبنای تمدن امروز هستند را فراهم آورد.
موج دوم، انقلاب صنعتی است که دربرگیرنده حرکت به سمت روشهای تولیدی و سازماندهی نیروی کار است که جهان صنعتی مخلوق آن است. بهره‌برداری از مواد اولیه، تولید انبوه و کاربرد فزاینده‌تر فن‌آوری، رفاه و سعادت را برای کشورهایی به دنبال داشته که از عهده تغییرات لازم برآمده بودند.
موج سوم تافلر، تحولی پس از دوران صنعتی و مبتنی بر اطلاعات است که به گفته او در دهه 1950 آغاز شده است. در موج سوم، تافلر یک پیش‌بینی غیر عادی را در مورد اثرات عمیق تکنولوژی و بیوتکنولوژی در اقتصاد و همچنین تغییراتی که ما هم اینک میتوانیم در روشهای تولیدی، بازاریابی و الگوهای کاری شاهد باشیم، بیان داشت. او توجه زیادی به پیش‌بینی توسعه بازاریابی و افزایش قدرت مصرف‌کننده معطوف داشته بود. او حتی واژه‌ای جدید (prosumer) را ابداع کرد که ترکیبی از تولیدکننده (producer) و مصرف‌کننده (consumer) است.
در مقدمه این کتاب، تافلر درباره تغییرات نامنظم دهه 1960 بحث میکند که فرهنگی از سوسیالیسم‌های متخاصم و ناسازگار، داده‌های تجزیه شده و تحلیل‌های متفاوت را در پی داشت و فضایی را ترسیم کرده که در آن، همیاری نه تنها مفید بلکه حیاتی است. همین نیاز به همیاری بود که تافلر را نسبت به موج سوم متقاعد می‌ساخت. تافلر مدعی است که این کتاب درباره همیاری در سطحی کلان است که تمدن قدیم را به گونه‌ای تفسیر می‌نماید که بسیاری از ما در آن رشد کرده‌ایم و در عین حال تصویری دقیق و جامع از تمدن جدید که ما در بحبوحه آن هستیم را ارایه می‌نماید.
او در ادامه کتابش می‌نویسد: «جهانی که شاهد ظهور بسیار سریع ارزش‌ها و فن‌آوری‌های تازه، روابط ژئوفیزیکی جدید، سبک‌های زندگی تازه و روشهای جدید ارتباطی است، نیازمند عقاید، طبقه‌بندی‌ها و مفاهیمی کاملاً تازه و نو است. ما نمی‌توانیم با روشهای دیروز وارد جهان فردا شویم
.:: در عصری که زندگی می کنیم تمدنی نوین در حال تکوین است و انسانهای بی بصیرت سعی دارند همه جا آنرا سرکوب سازند.
.:: موج سوم با ازهم گسستن خانواده هایمان، متزلزل ساختن اقتصادمان، فلج کردن سیستمهای سیاسی مان و درهم شکستن ارزشهایمان بر همه ما اثر خواهد گذاشت. این موج همه روابط کهنه قدرت، مزایا و حقوق ویژه نخبگان در خطر گرفتار آمده امروز را مورد سؤال قرار می دهد. و در عین حال زمینه هایی را برای جنگ قدرت فردا فراهم می آورد.
.:: بسیاری از وجوه این تمدن درحال تکوین با تمدن صنعتی در تعارض است. این تمدن درعین حال که به مقدار زیاد فنی است، غیر صنعتی نیز میباشد.
.:: برای تحلیل و درک مسائل جدید، به شیوه ای تازه برای شناخت و تحلیل نیاز داریم.
.:: یک روش برای بررسی تاریخ، توجه به ناپیوستگی های آن یعنی نوآوریها و گسستگی ها، میباشد. این روش الگوهای مهم تحول را به محض پدیدار شدن مشخص میکند،بطوری که بتوان برآن تاثیر گذارد.
.:: برخورد موج سوم با نظامهای اقتصادی و نهادهای منسوخ موج دوم، همه کشورهای صنعتی موج دوم را دچار آشفتگی کرده است.
.:: کسانی که در نظام کشاورزی ماقبل، منافع شخصی داشتند، در برابر صنعت مبارزه ای پس گرا را سامان داده اند.
.:: هرگاه سه موج با هم در یک جامعه پدیدار شوند و هیچ کدام هم بر جامعه مسلط نباشند، برخورد امواج پیش خواهد آمد و فهم و درک اتفاقات آتی مشکل می گردد. درنتیجه مردم بی هدف به دنبال شناخت خود و آینده، به هر دین و مذهب و تفکر جادویی برای هویت بخشیدن به خود پناه می برند.
.:: تعارض بین گروه های موج دوم و سوم در حقیقت برای کسب امتیازات باقیمانده نظام صنعتی رو به زوال می باشد.
.:: مسائل مهم جهان از قبیل غذا، انرژی، تسلیحات و جمعیت و... را در چهارچوب نظام صنعتی نمی توان حل کرد.
.:: صنعتی شدن، آیا وسیله ای برای آزادی از فقر و استعمار است یا وسیله ای برای وابستگی دائمی .:: موج سوم: استفاده از منابع احیاپذیر و متنوع انرژی ( انرژی هسته ای، انرژی خورشیدی و...) بجای سوختهای فسیلی. موج سوم : انبوه زدایی باعث از بین رفتن هم رایی عمومی و درنتیجه نبود هدف ملی و نبود روحیه فداکاری و همکاری خواهد شد. موج سوم : فشار بر روی دولتها از دو جهت : 1- از بالا به پائین : تجزیه دولتها به دولتهای کوچکتر و خود مختار و آزادیخواه 2- از پائین به بالا : جای گرفتن در غالب موسسات و سازمانهای فرا ملیتی ( در تجارت جدید مرزهای سیاسی برداشته خواهند شد - قانون تجارت آزاد - ) این دو عامل با هم باعث تجزیه دولتها می شوند.
.:: جامعه روز به روز متنوع تر و گروه گروه تر می شود و نیازهای فردی و محلی مهمتر می شوند. بنابراین سیاست کلی دولتها که با همه یکسان برخورد می کنند، باعث خشم و انزجار مردم و طلب جدایی خواهی می گردد و وحدت ملی دولتها را به خطر می اندازد. این تنوع ها و اختلافها به قدری کوچکند که دولت مرکزی نمی تواند از همه آنها آگاه شود و با آنها مبارزه نماید.
.:: برخی از مسائل نیز به قدری بزرگند که یک دولت به تنهایی نمی تواند آنها را کنترل کند مانند اقتصاد به هم پیوسته، تورم، سیاستهای پولی، آب و هوا و... که اثرات فرامرزی هستند. حتی فرهنگ ( تلویزیون ) نیز در این دسته از امور قرار دارد. درنتیجه شرکتهای فراملیتی و جهانی برای حفظ منافع خود و فرار از قوانین محلی، فعالیتهای خود را از یک کشور به کشور دیگری انتقال می دهند و کشورهای میزبان را بجان هم می اندازند و همجنین به دلیل دارا بودن پول و تکنولوژی زیاد قادرند بر روی دولتها اثر بگذارند.البته انجمنهای فراملیتی مانند صلیب سرخ،انجمن حقوقدانان،دندانپزشکان و...نیز پدید آمده است. در موج چهارم استفاده از سوخت هابه کل ملقی خواهد بودو...
موج سوم، انقلاب صنعتی است که دربرگیرنده حرکت به سمت روشهای تولیدی و سازماندهی نیروی کار است که جهان صنعتی مخلوق آن است. بهره‌برداری از مواد اولیه، تولید انبوه و کاربرد فزاینده‌تر فن‌آوری، رفاه و سعادت را برای کشورهایی به دنبال داشته که از عهده تغییرات لازم برآمده بودند. موج سوم تافلر، تحولی پس از دوران صنعتی و مبتنی بر اطلاعات است که به گفته او در دهه 1950 آغاز شده است.
اما در مورد موج چهارم :به نظر من موج چهارم موج فناوری اطلاعات و ارتباطات خواهد بود.و همه چیز در فضای مجازی به وقوع می پیوندد.
الوین تافلر))، می نویسد: در عصر دانایی (عصر حاضر) نه تنها کالاها و خدمات و سرمایه ی بین الملل مختلف دنیا به آسانی به گردش در می آید، بلکه افکار و دانش نیز بی حد و مرزتر از گذشته مبادله می شود. ((رولند روبرتسون جهانی شدن را در دو مفهوم عام و خاص قابل بررسی می
موج سوم عصر اطلاعات است ، بعد از اختراع رایانه ، سرعت توسعه مخابرات و ارتباطات بشر نیاز به تغییر جدیدی را درک نمود و آن چیزی جز دسترسی به اطلاعات و دانش نبود . هدف موج سوم ، دسترسی به اطلاعات و دانش با استفاده از ابزار فناوری اطلاعات مثل رایانه ، شبکه های محلی و جهانی و اینترنت به همراه توسعه نرم افزارها و سخت افزارهای مورد نیاز عصر اطلاعات بوده است . عمر موج سوم که آن را عصر دانش و جامعه اطلاعاتی نیز نیز می نامند نزدیک به 50 سال است .
موج سوم به این دلیل به وجود آمد که با توسعه صنعت در موج دوم نیاز بود اطلاعات بیشتری از نقطه ای به نقطه ی دیگر منتقل شود و بشر نیاز بیشتری به دانش داشت و لذا تولید ، توزیع و استفاده از اطلاعات محور این تغییر قرار گرفت و اینترنت و رایانه برای این خدمت به کار گرفته شد .
با توجه به اهمیت و سرعت زیاد توسعه موج سوم دانشمندان فکر می کردند که این تغییر اساسی برای سالیان درازی دوام خواهد یافت اما رشد فوق العاده فناوری و حضور فناوری های جدید مثل فناوری اطلاعات نانو تکنولوژی ، بیوتکنولوژی و توانایی های بشر در تسلط بر اتم باعث شد تا این مرحله با شتاب بیشتری به جلو رفته و انتظار دیگری شروع به شکل گیری نماید .
البته برای گذر از موج سوم و رسیدن به موج چهارم مشکلات زیادی وجود دارد که یکی از آن ها فاصله دیجیتالی بین کشورهاست . به کارگیری رایانه ها و همراهی آن ها با اینترنت تغییرات مهمی در جهان به وجود آورد .
اولین رایانه در سال 1948 میلادی اختراع گردید و در سال 1968 اینترنت مطرح و در سال 1970 ارتباط اینترنتی 5 نقطه با هم برقرار گردید . در سال 1974 پروتک TCP/IP معرفی و ده سال بعد هزار پایگاه روی آن ایجاد شده بود .
در سال 1989 نرم افزار وب به وجود آمده و درست 4 سال بعد نرم افزار Mosaic پا به عرصه گذاشت . در سال 1995 بحث تجارت الترونیک مطرح گردیدند . در این میان رشد اینترنت بسیار سریع و وسیع و دور از انتظار بشر بوده و پیش بینی می شود تا سال 2020 بیش از 80% افراد روی کره زمین به اینترنت دسترسی داشته باشند .
بررسی این آمارها به ما می گوید که سرعت گذر موج سوم بسیار زیاد است و تأخیر در همراه شدن با آن عواقب خطرناکی خواهد داشت . بنابراین باید هر چه زودتر با اطلاع رسانی مناسب و جبران عقب ماندگی موجود در این زمینه گام های بلندی برداشت .
فاصله دیجیتالی اگر کم نگردد و در راه کاهش آن عزم ملی به کار گرفته نشود به نمادی از بی عدالتی در جهان تبدیل خواهد شود و زمینه تحمیل بسیاری نبردهای ناخواسته را فراهم می کند .
بعد از جنگ جهانی دوم همانگونه که اشاره شد دانشمندان به سرعت دست به ایجاد دگرگونی هایی در جوامع خود زدند که علم مهم ترین و حیاتی ترین نقش را در این زمینه داشته است .
علی رغم رشد خوب کتاب خانه ها هنوز پردازش اطلاعات ، دسترسی و توسعه آن به شکل دستی انجام می شود . دانیل بل در سال 1973 برای اولین بار در مورد انقلابی بعد از انقلاب صنعتی نوشت و آن را پسا صنعتی نامید . وی جامعه در حال تحول را جامعه اطلاعاتی نامید .
آلوین تافلر هم در کتاب شوک آینده درباره جوامعی سخن گفت که همه چیز را با اطلاعات و فناوری جمع می کنند . لفظ انقلاب اطلاعاتی در سال 1976 توسط ادوین پاکر و در گزارش وی در مورد اطلاعات و اجتماع به کمیسیون ملی آمریکا بیان شد .
وی می نویسد دنیا در حال تجربه انقلابی بزرگ است ، انقلاب اطلاعاتی که به همان درجه اهمیت انقلاب صنعتی خواهد بود . هنگامی که تافلر در کتاب موج سوم ، عصر اطلاعات و دانش را در زمان اوج قدرت عصر صنعت به عنوان موج جدید مطرح نمود و آن را تغییر اساسی جهان دانست کسی فکر دولت الکترونیک ، آموزش الکترونیک ، تجارت الکترونیک ، بانکداری الکترونیک و . . . را نمی کرد .
اما زمان نشان داد که توسعه فناوری های اطلاعات از تخلیل آقای تافلر هم پا را فراتر گذاشته و جهان را در عصر نوینی قرار داده که در آن تحولات عظیمی در حال انجام است . یکی از نمادهای عصر دانش یا عصر اطلاعات اینترنت است که به سرعت در حال گسترش است .
بسیاری از پتانسیل های آن هنوز شناخته نشده یا در اختیار قرار نگرفته است و از آنچه هم که وجود دارد نیز به نحو احسن استفاده نمی شود . متأسفانه بی عدالتی اقتصادی حاکم از یک طرف و سرعت رشد تحولات فناوری های جدید از طرف دیگر به قدری زیاد است که انسان را در تشخیص توانمندی های بالقوه اینترنت ناتوان ساخته است .
پیش بینی شده که تا 20 سال آینده بشر در عصر مجازی یا موج چهارم قرار خواهد گرفت . موج چهارم در حقیقت فرم توسعه یافته عصر اطلاعات ودانش است.
در آن زمان دیگر مشکل عمده بشر در زمینه تامین معاش وتهیه ابزار ودسترسی به دانش واطلاعات حل شده و نیاز به تغییر و تحول بزرگ تری در جامعه به وجود آمده است و بشر به جامعه جدید و عصر نوینی می اندیشد که اکثر امور آن به صورت مجازی است . عصر مجازی نهایت توسعه و پیشرفت فناوری اطلاعات در فضای سه بعدی و در محیطی مبتنی بر دانش است که در آن محدودیت های زمانی ، جغرافیای و فضایی از بین خواهد رفت .
واژه فناوری اطلاعات اولین بار از سوی آقایان لویت و وایزر در سال 1958 به منظور بیان نقش رایانه در پشتیبانی از تصمیم گیری ها و پردازش اطلاعات در سازمان به کار گرفته شد .
برداشت های مختلفی از فناوری اطلاعات وجود دارد که خود سبب گشته تا تصاویر متفاوتی از آن در جوامع مختلف ارائه گردد .
بسیاری فناوری اطلاعات را مجموعه ای از سخت افزارها ، تجهیزات ، مهارت ، دانش کارکنان و ویژگی های اشیایی که کار روی آن ها انجام می شود می دانند و فناوری اطلاعات را روابط میان سخت افزار یا نرم افزار شبکه توانایی ها و اقداماتی که از این ابزارها ناشی می شود می دانند . فناوری اطلاعات نه تنها به توانایی های پردازش داده ها توسط رایانه ها بلکه به مهارت های انسانی و مدیریتی در بهره برداری از آن ها هم دلالت دارد .
با توجه به عمر نسبتاً کوتاه فناوری اطلاعات و در مقابل رشد و توسعه سریع آن تعاریف متفاوتی از آن وجود دارد . به نظر اسکات موتون ( 1991 ) فناوری شامل انواع رایانه ها ، سخت افزار ، نرم افزار و شبکه های ارتباطی که دو رایانه را به هم متصل می کند ، شبکه های عمومی و خصوصی و ترکیب رایانه ها ، فناوری ارتباطات و سیستم هایی که رایانه های شخصی را به این رایانه ها متصل می کند و شبکه جهانی اینترنت می باشد .
فناوری اطلاعات را در تجهیزات رایانه ای مستقر در ادارات و کسب و کارهای مختلف می داند که شامل رایانه های شخصی ، سرورها ، ایستگاه های کاری و . . . است . در فرهنگ آکسفورد فناوری اطلاعات به مفهوم مطالعه نظام یافته صنایع مرتبط با ارتباطات دانش است .
به هر حال فناوری اطلاعات به ما می آموزد که چگونه به تعمیر سازمان پرداخته و فعالیت تجاری جدیدی آغاز کنیم و اینکه چگونه در ارتباط با محیط و سایر سازمان ها و بنگاه ها کسب و کار مؤثری برقرار سازیم . ( کامرانی ، 86 ، 11 )
بعضی از اختراعات و نظریه‌ها دامنه محدودی دارند و بعضاْ نظراتی مانند نظریه آقای تافلر دامنه وسیعتری را می‌پوشانند. وقتی آقای تافلر در کتاب موج سوم، عصر اطلاعات و دانش را در زمان اوج قدرت عصر صنعت به عنوان موج جدید مطرح کردند و آنرا تغیر اساسی جهان دانستند کسی فکر دولت الکترونیکی، آموزش الکترونیکی، تجارت الکترونیکی، بانکداری الکترونیکی و ایجاد میلیونها شغل جدید در این زمینه را نداشت. اما زمان نشان داد که توسعه فناوریهای اطلاعات از تخیل آقای تافلر هم پا فراتر گذاشت و جهان را در عصر نوینی قرار داد که در آن تحولات عظیمی در حال انجام است. مسلماْ عصر دانش یا عصر اطلاعات که یکی از نمادهای فیزیکی آن اینترنت است بسرعت در حال گسترش میباشد و پتانسیلهای نهفته در آن هنوز در اختیار بشر امروزین قرار نگرفته است و از آنچه وجود دارد نیز به نحو بهینه‌ای استفاده نمی‌شود
موج سوم عنوان کتابی است که الوین تافلر نویسنده پر آوازه آمریکایی در سال 1980 به رشته تحریر در آورده است. در این کتاب تافلر تمدن بشری را از آغاز پیدایش تا کنون مورد بررسی قرار داده است و آن را به مراحل مختلفی تقسیم بندی میکنند. تمدن بشری به سه مرحله عمده تقسیم می‌شوند:
موج اول: عصر کشاورزی موج دوم:عصر صنعتی موج سوم: که از کنون آغاز شده است. اوایل دهه 1700 میلادی با کشف نیروهای بخار توسط جیمزوات انقلاب صنعتی ، همه اروپا را فرا گرفت.
پدیده‌هایی مانند راهیابی انسان به فضا ، پیشرفت‌های الکترونیکی همچون رسانه‌ها ، کامپیوترها و ماهواره‌ها ، متلاشی شدن ملت‌ها ، دموکراسی ، پیشرفت‌های علم زیست شناسی مخصوصا در زمینه ژنتیک و نیز توجه جهانیان به محیط زیست ، مشخصه‌های اصلی آغاز موج سوم از تمدن بشری هستند.
به عقیده نگارنده این مقاله ، علم زیست شناسی در موج سوم از اهمیت برتری نسبت به سایر پدیده‌ها برخوردار است. چون این علم چه در رابطه با مسائل و تحولات ژنتیکی و چه در مورد مطالعات زیست محیطی مستقیما با پیکر موجودات زنده حیات را بر روی کره زمین تشکیل داده‌اند، سروکار
در نقطه‌ای از تاریخ ، حدود هشبا دو برابر شدن حجم اطلاعات در زمینه ژنتیک هر دو سال یکبار ، و با فعالیت بینش از حد علم مکانیک ژن در مهندسی ژنتیک مرحله اصلی بر پا کردن تجهیزات را پشت سر گذاشته و اکنون آماده ورود به مرحله بهره برداری است. شرکتهای بزرگ هم اکنون با جدیت در پی یافتن کاربردهای تجاری زیست شناسی جدید هستند. آنها رویای قرار دادن آنزیم‌ها را در اتومبیل جهت تنظیم دود اگزوز ، در سر می‌پرورانند. آنان از چیزی سخن می‌گویند که نشریه نیویورک تایمز آن را "میکروب‌های فلز خوار" نامید، که می‌توان از آنها در استخراج فلزات گران قیمت از اعماق اقیانوس استفاده کرد.
دانشمندان و مخالفین دچار این کابوس شده‌اند که نکند روزی نه تنها نشت مقادیر زیادی نفت در دریاها بلکه "نشت میکروب‌ها" نیز باعث سرایت بیماری و به هلاکت رساندن تمامی بشریت شود. دانشمندان می‌گویند که آیا برای حل مشکل مواد غذایی ، می‌توان از طریق دستکاری در ساخت ژنتیکی انسان ، افرادی با معده‌های خام خوار نظیر گاو پورش داد که بتوانند علف یونجه را به راحتی هضم نمایند؟ آیا باید بر دستکاری در فیزیولوژی انسان ، کارگران و متخصصین پرورش داد که بتوانند کارهای محوله را بهتر انجام دهند؟ مثلا خلبانانی با سرعت عکس العمل بیشتر یا کارگران خط تولید که سیستم اعصابشان برای انجام کارهای یکنواخت بخوبی تنظیم شده باشد؟ آیا باید از طریق تلقیح مصنوعی برای مقاصد نظامی سرباز تولید کرد؟ هر کدام از این مسائل هر قدر هم که عجیب به نظر رسند، در بین جامعه دانشمندان برای خود هواخواهان و مخالفین و همچنین کاربردهای تجارتی تکان دهنده‌ای پیدا کرده‌اند.
بعنوان مثال بیولوژی جدید بالقوه قادر است به حل مشکل انرژی کمک کند. دانشمندان هم اکنون دو ایده استفاده از باکتری‌هایی که قادرند نور خورشید را به انرژی الکتریکی- شیمیایی تبدیل کنند. مشغول مطالعه هستند، آیا قادر خواهیم بود اشکال حیاتی که جایگزین نیروگاههای هسته‌ای شوند پرورش دهیم؟ و اگر چنین است. آیا امکان دارد که ما خطر انتشار بیواکتیو را در فضا جانشین خطر انتشار رادیواکتیو نماییم؟ بیولوژی نیاز به نفت را در تولید پلاستیک ، کودهای شیمیایی ، البسه ، رنگ ، حشره کش‌ها و هزاران فراورده دیگر کاهش داده یا بکلی از بین خواهد برد. نظریه تافلر تافلر معتقد است که درست به همان گونه که موج دوم از تمدن بشری ((زغال سنگ و فولاد و الکتریسیته و حمل و نقل بوسیله راه آهن را با یکدیگر ترکیب کرد تا اتومبیل و هزاران ماده مصنوعی که چهره زندگی را دگرگون ساخت تولید نماید، تاثیر واقعی تحولات جدید نیز مادام که به مرحله ترکیب تکنولوژیهای جدید گام ننهاده‌ایم، محسوس نخواهد شد. این ترکیب بدان معنی است که کامپیوترها ، صنایع الکترونیکی و مواد جدید را که از فضا و اعماق اقیانوس‌ها دست امده است با علم ژنتیک ترکیب کنیم و همگی را به نوبه خود با بنیاد جدید انرژی هماهنگ سازیم. در پایان باید گفت که ما در عصری که زندگی می‌کنیم، تمدن نوین در حال تکوین است و انسانهای بی‌بصیرت در همه جا سعی دارند، آن را سرکوب نمایند. این تمدن با خود اشکال جدید خانواده ، کار و عشق ورزیدن و زندگی ، نظام جدید اقتصادی ، تعارضات جدید سیاسی و از همه مهمتر آگاهی دگرگون کننده‌ای به همراه خواهد آورد. عناصر این تمدن نوین امروزه وجود دارند. میلیونها فرد هم اکنون رندگیشان را با نوای فردا هماهنگ کرده‌اند. وحشت زده از آینده ، نوامیدند و عبث به گذشته پناه برده‌اند و سعی دارند دنیای تو به مرگی که به آنها حیات بخشیده است، از نو زنده کنند.
منبع نشریه علمی "روزنه" انجمن علمی پژوهشی گروه زیست شناسی دانشگاه تبریز
در این کتاب تافلر با نگرش زیبا و قلم گویای خود، با دیدی بسیار وسیع به تحلیل گذشته، حال و آینده فن آوریهای کلیدی جهان پرداخته است.وی با مثالهای فراوان و جامع، مسائل و حوادث را به زیبایی، از زوایای مختلف و در قالب های متفاوت تجزیه و تحلیل و ترکیب نموده و اثری را خلق کرده که هر متفکری را وادار به تفکر و تجدید نظر در نگرش نسبت به جامعه انسانی می نماید. تافلر به زیبائی، آینده جهان را به تصویر کشیده و مطرح کرده است که چگونه شیوه زندگی، تجارت و ارتباطات بر پایه نیازها و در چهارچوب فن آوریها تغییر خواهد کرد. به عنوان مثال وی در کتاب " شک آینده " مستقیما به سازمانهایی با ساختار مدیریت شبکه ای - مانند GQI - اشاره نموده و آنها را بررسی و تحلیل نموده است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که ما هم اکنون سوار بر موج تکنولوژی در حال پیشروی به سوی آینده هستیم و اگر خود در این مسیر حرکت نکنیم، در سالهای آینده بازار هدف و مصرف کشورهای توسعه یافته قرار خواهیم گرفت و این نحوه تجارت بر ما تحمیل خواهد شد ؛ بدون آنکه سود اصلی آن عاید ما شود. بنابراین اهمیت تحقیق، آموزش و یادگیری برای سوار بودن بر این موج بسیار زیاد و حیاتی میباشد.
مجموعه ای که در زیر آورده می شود تنها به نکات مهم و کلیدی کتاب اشاره خواهد داشت و مثالهای جالب، حوادث واقعی و آمارهای دقیقی که نویسنده در توضیح و تکمیل نظرات و تحلیل های خود آورده، حذف شده است. بنابراین این مجموعه به هیچ عنوان بیانگر تمامی مطالب کتاب و مفاهیم عمیق آن نیست. امید دارم آنچه به طور خلاصه آورده می شود بتواند در خوانندگان عزیز و محترم – بویژه دانشجویان و دانش آموختگان که آینده سازان کشور عزیزمان هستند –احساس شیفتگی نسبت به مطالعه اصل کتاب و سایر کتابهای این نویسنده ایجاد نماید تا با دیدی بازتر و صحیح تر، به استقبال فرداهای بهتر بروند.
موج چهارم دنیایی که ما در آن زندگی می‌کنیم دنیای فیزیکی است. اما در آینده ما به طرف دنیای غیرفیزیکی حرکت خواهیم کرد. به طور مثال یک دانش‌آموز ایرانی می‌تواند در کلاسی در کشور ژاپن حضور یابد. ساعت بعد در ایتالیا و در ساعت بعدی می‌تواند در آمریکا باشد در حالی که در خانه خود نشسته است. چگونه میتوانیم بگوییم این فضا فیزیکی است. به نظر من موج جدیدی می‌آید و در این موج حضور فیزیکی انسان معنا ندارد.
ولی این شامل تمام حرکات بشر نمی‌شود. بشر به حس فضا کردن، لمس کردن و به بویایی احتیاج دارد. شما تنها به حس‌های شنیداری و دیداری توجه کردید. همانند مک‌لوهان که به نوعی ابزار شیفتگی دچار شد و گفت رسانه همان پیام است. استدلالهای شما از عصر امروز است. وقتی ما از عصر مجازی صحبت می‌کنیم مقطعی که هنوز نیامده را می‌گوییم که در عصر آینده یک نفر که اینجا نشسته در عین حال می‌تواند به فلوریدا برود و در دریا شنا کند و خیس بشود و اگر سرش را در زیر آب نگه‌داری خفه می‌شود.
.:: موج سوم خواننده را در گستره ای وسیع از داده ها و عقاید و مسائل تازه قرار می دهد، به نحوی که او را در تحلیل و درک آنچه در این جهان آشفته می گذرد یاری می کند.
.:: موج سوم بینش ما را نسبت به خودمان و جهان اطرافمان دگرگون خواهد ساخت. جامعه نگری خاص نویسنده ترکیبی تکان دهنده از همه موضوعات میباشد که بنیادی ترین فرضیات ما را متحول می سازد.
.:: موج سوم بر این مفهوم بنا شده که تاریخ بشر دو انقلاب ( موج ) را پشت سر گذاشته، انقلاب کشاورزی و انقلاب صنعتی و اکنون در آستانه سومین آن، یعنی انقلاب الکترونیک قرار داریم.
.:: موج سوم توجه مارا نه به اهمیت نظم،بلکه به اهمیت بی نظمی وتصادف درتکامل پدیده ها معطوف میدارد.
قسمت هایی از پیشگفتار کتاب :
موج سوم به کسانی تعلق دارد که فکر می کنند داستان بشری به انتها نرسیده و تازه آغاز شده است.
امروزه موجی قوی، بخشی عظیم از جهان را فرا گرفته و دنیایی عجیب و تازه برای کار و تفریح، ازدواج و پرورش اطفال، یا بازنشستگی خلق کرده است. در این فضای گیج کننده، بازرگانان برخلاف جریانهای نامنظم اقتصادی شنا می کنند. سیاستمداران دائما شاهد نوسانات محبوبیتشان در میان مردم هستند. دانشگاهها، بیمارستانها و دیگر سازمانها ناامیدانه با تورم درجنگند.سیستمهای ارزشی درهم می شکنند و فرو می ریزند. در همان حال قایق نجات خانواده و کلیسا و دولت با موانع و امواج خروشان در ستیزند.
با نظری سطحی به این تحولات خشونت آمیز، می توان علائم بی ثباتی و فاجعه را مشاهده کرد. ولی با یک دید وسیعتر حقایق بسیاری بر ما روشن خواهد شد و به وجود جریانی دیگر پی خواهیم برد. تحلیل خود را چنین آغاز می کنیم : بسیاری از تغییر و تحولات کنونی مستقل از هم و تصادفی نیستند و همه جزئی از یک پدیده گسترده ترند. یعنی غروب تمدن صنعتی و طلوع تمدنی نوین. تا زمانی که به این رخدادها به صورت تغییرات مجزا بنگریم و وسعت و معنی آنها را نادیده بگیریم، قادر نخواهیم بود برای آنها پاسخهای منسجم و کارسازی پیدا کنیم. در این صورت به عنوان افراد، تصمیمات شخصی ما بدون هدف یا خویشتن باخته باقی خواهد ماند. و به عنوان دولتها، از منجلاب بحرانی به بحران دیگر می افتیم و بدون برنامه، بدون امید و بدون بینش به سوی آینده پیش خواهیم رفت. موج سوم کتابی است ترکیبی در چهارچوبی وسیع. تمدن کهن که بسیاری از ما در آن پرورش یافته ایم را توصیف می کند.و تصویری دقیق و جامع از تمدن نوین که در حال شکوفایی است ارائه می دهد. این تمدن جدید و عمیقا انقلابی کلیه پیش فرضهای کهنه، روشهای کهنه تفکر، فرمولهای قدیمی و ایدئولوژیها را دگرگون خواهد ساخت. همانطور که به کشف روابط تازه ای که در حال شکل گرفتن هستند می پردازیم – رابطه بین الگوهای متحول انرژی و اشکال جدید خانواده – ناگهان متوجه می شویم که بسیاری از همان شرایط که بزرگترین مخاطرات امروز را ایجاد کرده اند – مانند نابودی در جنگ هسته ای، رکود اقتصادی، تعصب نژادی و... – راه گشای امکانات شگفت انگیز فردا خواهند بود. این کتاب با دیدی بسیار وسیع تمدن را به سه قسمت تقسیم کرده است. موج اوّل : عصر کشاورزی. موج دوم : عصر صنعتی. موج سوم : عصر ا لکترونیک. استعاره بزرگ این کتاب برخورد امواج میباشد. یعنی همانطور که امواج با هم برخورد می کنند و با هم می آمیزند، در محیط ما هم تنش و تحول و تعارض ایجاد می گردد
مـــوج ســـوم :
.:: در عصری که زندگی می کنیم تمدنی نوین در حال تکوین است و انسانهای بی بصیرت سعی دارند همه جا آنرا سرکوب سازند.
.:: موج سوم با ازهم گسستن خانواده هایمان، متزلزل ساختن اقتصادمان، فلج کردن سیستمهای سیاسی مان و درهم شکستن ارزشهایمان بر همه ما اثر خواهد گذاشت. این موج همه روابط کهنه قدرت، مزایا و حقوق ویژه نخبگان در خطر گرفتار آمده امروز را مورد سؤال قرار می دهد. و در عین حال زمینه هایی را برای جنگ قدرت فردا فراهم می آورد.
.:: بسیاری از وجوه این تمدن درحال تکوین با تمدن صنعتی در تعارض است. این تمدن درعین حال که به مقدار زیاد فنی است، غیر صنعتی نیز میباشد.
.:: برای تحلیل و درک مسائل جدید، به شیوه ای تازه برای شناخت و تحلیل نیاز داریم.
.:: یک روش برای بررسی تاریخ، توجه به ناپیوستگی های آن یعنی نوآوریها و گسستگی ها، میباشد. این روش الگوهای مهم تحول را به محض پدیدار شدن مشخص میکند،بطوری که بتوان برآن تاثیر گذارد.
.:: برخورد موج سوم با نظامهای اقتصادی و نهادهای منسوخ موج دوم، همه کشورهای صنعتی موج دوم را دچار آشفتگی کرده است.
.:: کسانی که در نظام کشاورزی ماقبل، منافع شخصی داشتند، در برابر صنعت مبارزه ای پس گرا را سامان داده اند.
.:: هرگاه سه موج با هم در یک جامعه پدیدار شوند و هیچ کدام هم بر جامعه مسلط نباشند، برخورد امواج پیش خواهد آمد و فهم و درک اتفاقات آتی مشکل می گردد. درنتیجه مردم بی هدف به دنبال شناخت خود و آینده، به هر دین و مذهب و تفکر جادویی برای هویت بخشیدن به خود پناه می برند.
.:: تعارض بین گروه های موج دوم و سوم در حقیقت برای کسب امتیازات باقیمانده نظام صنعتی رو به زوال می باشد.
.:: مسائل مهم جهان از قبیل غذا، انرژی، تسلیحات و جمعیت و... را در چهارچوب نظام صنعتی نمی توان حل کرد.
.:: صنعتی شدن، آیا وسیله ای برای آزادی از فقر و استعمار است یا وسیله ای برای وابستگی دائمی ؟
.:: موج سوم خواننده را در گستره ای وسیع از داده ها و عقاید و مسائل تازه قرار می دهد، به نحوی که او را در تحلیل و درک آنچه در این جهان آشفته می گذرد یاری می کند.
.:: موج سوم بینش ما را نسبت به خودمان و جهان اطرافمان دگرگون خواهد ساخت. جامعه نگری خاص نویسنده ترکیبی تکان دهنده از همه موضوعات میباشد که بنیادی ترین فرضیات ما را متحول می سازد.
.:: موج سوم بر این مفهوم بنا شده که تاریخ بشر دو انقلاب ( موج ) را پشت سر گذاشته، انقلاب کشاورزی و انقلاب صنعتی و اکنون در آستانه سومین آن، یعنی انقلاب الکترونیک قرار داریم.
.:: موج سوم توجه مارا نه به اهمیت نظم،بلکه به اهمیت بی نظمی وتصادف درتکامل پدیده ها معطوف میدارد.
قسمت هایی از پیشگفتار کتاب :
موج سوم به کسانی تعلق دارد که فکر می کنند داستان بشری به انتها نرسیده و تازه آغاز شده است.
امروزه موجی قوی، بخشی عظیم از جهان را فرا گرفته و دنیایی عجیب و تازه برای کار و تفریح، ازدواج و پرورش اطفال، یا بازنشستگی خلق کرده است. در این فضای گیج کننده، بازرگانان برخلاف جریانهای نامنظم اقتصادی شنا می کنند. سیاستمداران دائما شاهد نوسانات محبوبیتشان در میان مردم هستند. دانشگاهها، بیمارستانها و دیگر سازمانها ناامیدانه با تورم درجنگند.سیستمهای ارزشی درهم می شکنند و فرو می ریزند. در همان حال قایق نجات خانواده و کلیسا و دولت با موانع و امواج خروشان در ستیزند.
با نظری سطحی به این تحولات خشونت آمیز، می توان علائم بی ثباتی و فاجعه را مشاهده کرد. ولی با یک دید وسیعتر حقایق بسیاری بر ما روشن خواهد شد و به وجود جریانی دیگر پی خواهیم برد. تحلیل خود را چنین آغاز می کنیم : بسیاری از تغییر و تحولات کنونی مستقل از هم و تصادفی نیستند و همه جزئی از یک پدیده گسترده ترند. یعنی غروب تمدن صنعتی و طلوع تمدنی نوین. تا زمانی که به این رخدادها به صورت تغییرات مجزا بنگریم و وسعت و معنی آنها را نادیده بگیریم، قادر نخواهیم بود برای آنها پاسخهای منسجم و کارسازی پیدا کنیم. در این صورت به عنوان افراد، تصمیمات شخصی ما بدون هدف یا خویشتن باخته باقی خواهد ماند. و به عنوان دولتها، از منجلاب بحرانی به بحران دیگر می افتیم و بدون برنامه، بدون امید و بدون بینش به سوی آینده پیش خواهیم رفت. موج سوم کتابی است ترکیبی در چهارچوبی وسیع. تمدن کهن که بسیاری از ما در آن پرورش یافته ایم را توصیف می کند.و تصویری دقیق و جامع از تمدن نوین که در حال شکوفایی است ارائه می دهد. این تمدن جدید و عمیقا انقلابی کلیه پیش فرضهای کهنه، روشهای کهنه تفکر، فرمولهای قدیمی و ایدئولوژیها را دگرگون خواهد ساخت. همانطور که به کشف روابط تازه ای که در حال شکل گرفتن هستند می پردازیم – رابطه بین الگوهای متحول انرژی و اشکال جدید خانواده – ناگهان متوجه می شویم که بسیاری از همان شرایط که بزرگترین مخاطرات امروز را ایجاد کرده اند – مانند نابودی در جنگ هسته ای، رکود اقتصادی، تعصب نژادی و... – راه گشای امکانات شگفت انگیز فردا خواهند بود. این کتاب با دیدی بسیار وسیع تمدن را به سه قسمت تقسیم کرده است. موج اوّل : عصر کشاورزی. موج دوم : عصر صنعتی. موج سوم : عصر ا لکترونیک. استعاره بزرگ این کتاب برخورد امواج میباشد. یعنی همانطور که امواج با هم برخورد می کنند و با هم می آمیزند، در محیط ما هم تنش و تحول و تعارض ایجاد می گردد
مـــوج ســـوم :
.:: در عصری که زندگی می کنیم تمدنی نوین در حال تکوین است و انسانهای بی بصیرت سعی دارند همه جا آنرا سرکوب سازند.
.:: موج سوم با ازهم گسستن خانواده هایمان، متزلزل ساختن اقتصادمان، فلج کردن سیستمهای سیاسی مان و درهم شکستن ارزشهایمان بر همه ما اثر خواهد گذاشت. این موج همه روابط کهنه قدرت، مزایا و حقوق ویژه نخبگان در خطر گرفتار آمده امروز را مورد سؤال قرار می دهد. و در عین حال زمینه هایی را برای جنگ قدرت فردا فراهم می آورد.
.:: بسیاری از وجوه این تمدن درحال تکوین با تمدن صنعتی در تعارض است. این تمدن درعین حال که به مقدار زیاد فنی است، غیر صنعتی نیز میباشد.
.:: برای تحلیل و درک مسائل جدید، به شیوه ای تازه برای شناخت و تحلیل نیاز داریم.
.:: یک روش برای بررسی تاریخ، توجه به ناپیوستگی های آن یعنی نوآوریها و گسستگی ها، میباشد. این روش الگوهای مهم تحول را به محض پدیدار شدن مشخص میکند،بطوری که بتوان برآن تاثیر گذارد.
.:: برخورد موج سوم با نظامهای اقتصادی و نهادهای منسوخ موج دوم، همه کشورهای صنعتی موج دوم را دچار آشفتگی کرده است.
.:: کسانی که در نظام کشاورزی ماقبل، منافع شخصی داشتند، در برابر صنعت مبارزه ای پس گرا را سامان داده اند.
.:: هرگاه سه موج با هم در یک جامعه پدیدار شوند و هیچ کدام هم بر جامعه مسلط نباشند، برخورد امواج پیش خواهد آمد و فهم و درک اتفاقات آتی مشکل می گردد. درنتیجه مردم بی هدف به دنبال شناخت خود و آینده، به هر دین و مذهب و تفکر جادویی برای هویت بخشیدن به خود پناه می برند.
.:: تعارض بین گروه های موج دوم و سوم در حقیقت برای کسب امتیازات باقیمانده نظام صنعتی رو به زوال می باشد.
.:: مسائل مهم جهان از قبیل غذا، انرژی، تسلیحات و جمعیت و... را در چهارچوب نظام صنعتی نمی توان حل کرد.
.:: صنعتی شدن، آیا وسیله ای برای آزادی از فقر و استعمار است یا وسیله ای برای وابستگی دائمی ؟
نظریه تافلر تافلر معتقد است که درست به همان گونه که موج دوم از تمدن بشری ((زغال سنگ و فولاد و الکتریسیته و حمل و نقل بوسیله راه آهن را با یکدیگر ترکیب کرد تا اتومبیل و هزاران ماده مصنوعی که چهره زندگی را دگرگون ساخت تولید نماید، تاثیر واقعی تحولات جدید نیز مادام که به مرحله ترکیب تکنولوژیهای جدید گام ننهاده‌ایم، محسوس نخواهد شد. این ترکیب بدان معنی است که کامپیوترها ، صنایع الکترونیکی و مواد جدید را که از فضا و اعماق اقیانوس‌ها دست امده است با علم ژنتیک ترکیب کنیم و همگی را به نوبه خود با بنیاد جدید انرژی هماهنگ سازیم.
موج چهارم از دیدگاه دکتر
به عنوان اولین سؤال خلاصهاى از تاریخچه تغییرات اساسى زندگى بشر از ابتداى خلقت تاکنون را بیان بفرمایید.
با نگاهى به تاریخ جهان، متوجه خواهیم شد که اولین اختراع بشر آتش بوده است. پس از آن ابزار را مىتوان هر روز بر مجموع داده هایی که در جهان وجود دارد افزود.
* با توجه به این تقسیم بندى، عصر بعدى چه خواهد بود؟
با توجه به مطالعاتى که من در مجموع ده سال روى این اصول داشتم، روند تکنولوژى و فنآورى را دنبال کردم و تأثیراتش را درجهان بررسى کردم، در نهایت به این نتیجه رسیدم که عصر بعدى قطعاً با توجه به رشد فنآورىها، عصر مجازى خواهد بود که اصطلاحاً چهارمین موج تغییر در جهان یا The Wave Of Change Fourth نامیده مىشود. دلایل شما براى اثبات نظریهتان چیست؟
اول اینکه ما حتى در اصول اسلامى و عقاید دینى خودمان به این گونه مسائل مانند طىالارض اعتقاد داریم. در فرهنگ اسلامى ما، این مسئله یک مسئله جدى و قابل پذیرش است که قطعاً براى یک دنیاى مادى ممکن است خیلى معنا نداشته باشد؛ دوم اینکه ابزارى که امروزه در جهان وجود دارد، دقیقاً به ما نشان مىدهد که این واقعیت در حال رخ دادن است.
وظیفه دانشجویان براى فرهنگ سازى در این زمینه و عبور از موج سوم به چهارم چیست؟
دانشگاهى و دانشجو در این پروژه نقش بزرگى دارد. دانشجوهاى عزیز ما باید در این زمینه به خصوص در رابطه با توسعه IT و ICT خوب مطالعه داشته باشند. در رشتههاى IT براى چند سالى است که نیروهاى تربیت شده در این زمینه‌ها نداریم. از سال 2005 کسى که در رشته شیمى تحصیل مىکند، باید ITو شیمى بخواند. رشتهاى به نام IT تنها، کاربرىاش محدود مىشود، اما از بین نمىرود. مىتوانیم یک دپارتمان IT با یک سرى درس داشته باشیم. اگر دانشجویى مىخواهد معارف بخواند، باید IT و معارف بخواند. به قصد توسعه دین در جهان معارف بخواند، نه به قصد مسلمان کردن همدیگر در ایران. با این ابزارهایى که تا به حال از آنها استفاده کرده‌ایم، موفقیتى نداشتیم. به جاى اینکه انرژى ما صرف خودمان شود، باید براى جهان مصرف شود. ابزار فن آورى را باید در راه اسلام و توسعه دینى و نشر اندیشههاى خودمان به کار گیریم. دانشجوها مىتوانند در این زمینه‌ها نقش اساسى داشته باشند و بدانند که از الان باید وارد شوند و حداقلها را در زمینه IT یاد بگیرند. به هر حال بى سواد کسى است که IT بلد نباشد. این یک امر واقعى و طبیعى است که امروزه حس مىشود. سخن آخر در پایان باید گفت که ما در عصری که زندگی می‌کنیم، تمدن نوین در حال تکوین است و انسانهای بی‌بصیرت در همه جا سعی دارند، آن را سرکوب نمایند. این تمدن با خود اشکال جدید خانواده ، کار و عشق ورزیدن و زندگی ، نظام جدید اقتصادی ، تعارضات جدید سیاسی و از همه مهمتر آگاهی دگرگون کننده‌ای به همراه خواهد آورد. عناصر این تمدن نوین امروزه وجود دارند. میلیونها فرد هم اکنون رندگیشان را با نوای فردا هماهنگ کرده‌اند. وحشت زده از آینده ، نوامیدند و عبث به گذشته پناه برده‌اند و سعی دارند دنیای تو به مرگی که به آنها حیات بخشیده است، از نو زنده کنند.
از دیدگاه تافلر ، موج سوم ، دوران پیدایش خانه - کارخانه هاست ، جایی که افراد در آنها هم زندگی می کنند وهم کار . در این جامعه تمایز میان مصرف کننده وتولید کننده از بین خواهد رفت وحد فاصل میان دولت وملت برداشته خواهد شد . 10 سال پس از انتشار کتاب ((موج سوم ))تافلر کتاب دیگری روانه بازار کرد که آخرین بخش از این سه گانه به شمار آمد و جابجایی در قدرت نام داشت . در کتاب جابجایی در قدرت تافلر سخنانی را که در موج سوم گفته بود توسعه بخشید ودرباب تحولاتی که در ساختار قدرت در عصر انقلاب اطلاعاتی وجامعه موج سوم رخ خواهد داد سخن گفت . ((جابجایی در قدرت )) از 7 بخش تشکیل شده ودر این بخش ها از پایان امپراتوریها ، تغییر مفهوم قدرت ، پول قرن بیست ویکمی ، جنگهای اطلاعاتی ، بنگاههای اقتصادی قدرت احزاب جدید ورسانه های فراگیر جهانی سخن به میان آمده است . کتابهای بعدی تافلر ، در حقیقت تشریح دقیقتر این سه کتاب به شمار می آیند . کتابهای مثل : ((ورقهای آینده )) ، ((جنگ وضد جنگ )) یا ((وب - بیو )). تافلر از دیدگاه منتقدین اروپایی اش یک آینده نگر خوشبین ومحافظه کار شناخته می شود وآنچه او در مورد ویژگیهای مثبت عصر اطلاعاتی وجامعه فرا صنعتی می گوید توسط متفکرینی چون ژان بودریار وژاک دریدا به مسخره گرفته شده است . از دیدگاه این متفکرین ، جامعه سیاستمداران وثروتمندان آمریکایی در پی ساختن وشکل بخشیدن به آنند وافرادی چون تافلر تنها تبلیغات چیانی هستند که از قبل با جارزدن در کوچه وخیابان با آب وتاب وعده وقوع آن را می دهند . البته تافلر با این انتقاد ها آشناست اما نمی کوشد به آنها جواب جدی ارائه کند کار تافلر بیشتر بر ارائه اطلاعات انبوه وپراکنده ای متمرکز است که به خاطر تازگی ورزق وبرقشان جذاب وپذیرفتنی به نظر می رسد.
آقای تافلر در کتاب موج سوم، عصر اطلاعات و دانش را در زمان اوج قدرت عصر صنعت به عنوان موج جدید مطرح کردند و آن را تغیر اساسی جهان دانستندو کسی فکر دولت الکترونیکی، آموزش الکترونیکی، تجارت الکترونیکی، بانکداری الکترونیکی و ایجاد میلیونها شغل جدید در این زمینه را نداشت. اما زمان نشان داد که توسعه فناوریهای اطلاعات از تخیل آقای تافلر هم پا فراتر گذاشت و جهان را در عصر نوینی قرار داد که در آن تحولات عظیمی در حال انجام استموج چهارم در حقیقت فرم توسعه یافته عصر اطلاعات و دانش است که دیگر مشکل عمده بشر در زمینه تامین معاش، تهیه ابزار و دسترسی به دانش و اطلاعات حل شده است و نیاز به تغییر و تحول بزرگتری در جامعه بوجود آمده است. با شروع موج چهارم، بشر جامعه جدید و عصر نوینی را آغاز خواهد کرد که اکثر امور در آن جامعه بصورت مجازی خواهند بود، این عصر جدید بنام عصر مجازی شناخته خواهد شود
شاید بتوان گفت که این کتاب نمایانگر مهمترین نظریه تافلر است که «موج سوم» را به دو موج بزرگ دیگر در توسعه بشر افزوده است. اولین موج شامل کشاورزی و تحولات انسانی از شکارچیان به افراد ساکن شده در مزارع است. این کار انسان را از تلاش دایم برای امرار معاش رها ساخت و ثبات و امنیت لازم برای توسعه فنون و فنآوریها که مبنای تمدن امروز هستند را فراهم آورد. موج دوم، انقلاب صنعتی است که دربرگیرنده حرکت به سمت روشهای تولیدی و سازماندهی نیروی کار است که جهان صنعتی مخلوق آن است. بهره‌برداری از مواد اولیه، تولید انبوه و کاربرد فزاینده‌تر فن‌آوری، رفاه و سعادت را برای کشورهایی به دنبال داشته که از عهده تغییرات لازم برآمده بودند. موج سوم توفلر، تحولی پس از دوران صنعتی و مبتنی بر اطلاعات است که به گفته او در دهه 1950 آغاز شده است. در موج سوم، تافلر یک پیش‌بینی غیر عادی را در مورد اثرات عمیق تکنولوژی و بیوتکنولوژی در اقتصاد و همچنین تغییراتی که ما هم اینک میتوانیم در روشهای تولیدی، بازاریابی و الگوهای کاری شاهد باشیم، بیان داشت. او توجه زیادی به پیش‌بینی توسعه بازاریابی و افزایش قدرت مصرف‌کننده معطوف داشته بود. او حتی واژه‌ای جدید (prosumer) را ابداع کرد که ترکیبی از تولیدکننده (producer) و مصرف‌کننده (consumer) است. در مقدمه این کتاب، تافلر درباره تغییرات نامنظم دهه 1960 بحث میکند که فرهنگی از سوسیالیسم‌های متخاصم و ناسازگار، داده‌های تجزیه شده و تحلیل‌های متفاوت را در پی داشت و فضایی را ترسیم کرده که در آن، همیاری نه تنها مفید بلکه حیاتی است. همین نیاز به همیاری بود که توفلر را نسبت به موج سوم متقاعد می‌ساخت. توفلر مدعی است که این کتاب درباره همیاری در سطحی کلان است که تمدن قدیم را به گونه‌ای تفسیر می‌نماید که بسیاری از ما در آن رشد کرده‌ایم و در عین حال تصویری دقیق و جامع از تمدن جدید که ما در بحبوحه آن هستیم را ارایه می‌نماید. او در ادامه کتابش می‌نویسد: «جهانی که شاهد ظهور بسیار سریع ارزش‌ها و فن‌آوری‌های تازه، روابط ژئوفیزیکی جدید، سبک‌های زندگی تازه و روشهای جدید ارتباطی است، نیازمند عقاید، طبقه‌بندی‌ها و مفاهیمی کاملاً تازه و نو است. ما نمی‌توانیم با روشهای دیروز وارد جهان فردا شویم.» نظریه تافلر نسبت به برتری جهان فراصنعتی در شکل انقلاب اطلاعات و ارتباطات و تسلط آن بر کل جهان خوش بینانه است. او می‌گوید اگر موج اول منجر به انقلاب کشاورزی شد و هزاران سال طول کشید. موج دوم به ظهور صنعتی منجر میگردد و سه قرن به طول می‌انجامد. امروز تاریخ از این هم پرشتابتر به پیش می‌رود و چه بسا موج سوم فقط چند دهه بستر تاریخ را طی کند و به کمال خود برسد. در موج چهارم همه چیز تعریف جدیدی پیدا میکند بطور مثال جنگ ها به صورت امروزی نیست و اسیب ها به جای صدمه به جسم روح را تخریب و انسان را نابود میکنند
موج چهارم: عرصه آگاهی، باز گشت انسان به اصل، عصری که علم هم به دنبال سعادت میگردد چه رسد به انسان که با وجود همه نسیانش باز در پی سعادت اصلی میگردد.
حرف حسابم موجی است که محدودیت میزداید و مارا به سوی نا محدود می خواند. عصری که حرف آن را خیلی از فلاسفه و فیلسوفان پیش از ما به اندیشه ها رانده اند. انسان چیست، این من کیست، خدا (در این معادله فرای ریاضی) در کدام سمت معادله به نظاره نشسته.
همه این بحث ها اندرخم یک جواب است که انسان به خاطره آن سعی در فراموشی نسیان خود دارد. موجی که مانند دانای موج سوم است ولی تفاوتش و برتریش باعث استقلال آن به عنوان یک موج جدید است.
در این کتاب تافلر با نگرش زیبا و قلم گویای خود، با دیدی بسیار وسیع به تحلیل گذشته، حال و آینده فن آوریهای کلیدی جهان پرداخته است.وی با مثالهای فراوان و جامع، مسائل و حوادث را به زیبایی، از زوایای مختلف و در قالب های متفاوت تجزیه و تحلیل و ترکیب نموده و اثری را خلق کرده که هر متفکری را وادار به تفکر و تجدید نظر در نگرش نسبت به جامعه انسانی می نماید. تافلر به زیبائی، آینده جهان را به تصویر کشیده و مطرح کرده است که چگونه شیوه زندگی، تجارت و ارتباطات بر پایه نیازها و در چهارچوب فن آوریها تغییر خواهد کرد. به عنوان مثال وی در کتاب " شک آینده " مستقیما به سازمانهایی با ساختار مدیریت شبکه ای - مانند GQI - اشاره نموده و آنها را بررسی و تحلیل نموده است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که ما هم اکنون سوار بر موج تکنولوژی در حال پیشروی به سوی آینده هستیم و اگر خود در این مسیر حرکت نکنیم، در سالهای آینده بازار هدف و مصرف کشورهای توسعه یافته قرار خواهیم گرفت و این نحوه تجارت بر ما تحمیل خواهد شد ؛ بدون آنکه سود اصلی آن عاید ما شود. بنابراین اهمیت تحقیق، آموزش و یادگیری برای سوار بودن بر این موج بسیار زیاد و حیاتی میباشد.
مجموعه ای که در زیر آورده می شود تنها به نکات مهم و کلیدی کتاب اشاره خواهد داشت و مثالهای جالب، حوادث واقعی و آمارهای دقیقی که نویسنده در توضیح و تکمیل نظرات و تحلیل های خود آورده، حذف شده است. بنابراین این مجموعه به هیچ عنوان بیانگر تمامی مطالب کتاب و مفاهیم عمیق آن نیست. امید دارم آنچه به طور خلاصه آورده می شود بتواند در خوانندگان عزیز و محترم – بویژه دانشجویان و دانش آموختگان که آینده سازان کشور عزیزمان هستند –احساس شیفتگی نسبت به مطالعه اصل کتاب و سایر کتابهای این نویسنده ایجاد نماید تا با دیدی بازتر و صحیح تر، به استقبال فرداهای بهتر بروند.
قسمت هایی از یادداشت مترجم :
.:: موج سوم خواننده را در گستره ای وسیع از داده ها و عقاید و مسائل تازه قرار می دهد، به نحوی که او را در تحلیل و درک آنچه در این جهان آشفته می گذرد یاری می کند.
.:: موج سوم بینش ما را نسبت به خودمان و جهان اطرافمان دگرگون خواهد ساخت. جامعه نگری خاص نویسنده ترکیبی تکان دهنده از همه موضوعات میباشد که بنیادی ترین فرضیات ما را متحول می سازد.
.:: موج سوم بر این مفهوم بنا شده که تاریخ بشر دو انقلاب ( موج ) را پشت سر گذاشته، انقلاب کشاورزی و انقلاب صنعتی و اکنون در آستانه سومین آن، یعنی انقلاب الکترونیک قرار داریم.
.:: موج سوم توجه مارا نه به اهمیت نظم،بلکه به اهمیت بی نظمی وتصادف درتکامل پدیده ها معطوف میدارد.
قسمت هایی از پیشگفتار کتاب :
موج سوم به کسانی تعلق دارد که فکر می کنند داستان بشری به انتها نرسیده و تازه آغاز شده است.
امروزه موجی قوی، بخشی عظیم از جهان را فرا گرفته و دنیایی عجیب و تازه برای کار و تفریح، ازدواج و پرورش اطفال، یا بازنشستگی خلق کرده است. در این فضای گیج کننده، بازرگانان برخلاف جریانهای نامنظم اقتصادی شنا می کنند. سیاستمداران دائما شاهد نوسانات محبوبیتشان در میان مردم هستند. دانشگاهها، بیمارستانها و دیگر سازمانها ناامیدانه با تورم درجنگند.سیستمهای ارزشی درهم می شکنند و فرو می ریزند. در همان حال قایق نجات خانواده و کلیسا و دولت با موانع و امواج خروشان در ستیزند.
با نظری سطحی به این تحولات خشونت آمیز، می توان علائم بی ثباتی و فاجعه را مشاهده کرد. ولی با یک دید وسیعتر حقایق بسیاری بر ما روشن خواهد شد و به وجود جریانی دیگر پی خواهیم برد. تحلیل خود را چنین آغاز می کنیم : بسیاری از تغییر و تحولات کنونی مستقل از هم و تصادفی نیستند و همه جزئی از یک پدیده گسترده ترند. یعنی غروب تمدن صنعتی و طلوع تمدنی نوین. تا زمانی که به این رخدادها به صورت تغییرات مجزا بنگریم و وسعت و معنی آنها را نادیده بگیریم، قادر نخواهیم بود برای آنها پاسخهای منسجم و کارسازی پیدا کنیم. در این صورت به عنوان افراد، تصمیمات شخصی ما بدون هدف یا خویشتن باخته باقی خواهد ماند. و به عنوان دولتها، از منجلاب بحرانی به بحران دیگر می افتیم و بدون برنامه، بدون امید و بدون بینش به سوی آینده پیش خواهیم رفت. موج سوم کتابی است ترکیبی در چهارچوبی وسیع. تمدن کهن که بسیاری از ما در آن پرورش یافته ایم را توصیف می کند.و تصویری دقیق و جامع از تمدن نوین که در حال شکوفایی است ارائه می دهد. این تمدن جدید و عمیقا انقلابی کلیه پیش فرضهای کهنه، روشهای کهنه تفکر، فرمولهای قدیمی و ایدئولوژیها را دگرگون خواهد ساخت. همانطور که به کشف روابط تازه ای که در حال شکل گرفتن هستند می پردازیم – رابطه بین الگوهای متحول انرژی و اشکال جدید خانواده – ناگهان متوجه می شویم که بسیاری از همان شرایط که بزرگترین مخاطرات امروز را ایجاد کرده اند – مانند نابودی در جنگ هسته ای، رکود اقتصادی، تعصب نژادی و... – راه گشای امکانات شگفت انگیز فردا خواهند بود. این کتاب با دیدی بسیار وسیع تمدن را به سه قسمت تقسیم کرده است. موج اوّل : عصر کشاورزی. موج دوم : عصر صنعتی. موج سوم : عصر ا لکترونیک. استعاره بزرگ این کتاب برخورد امواج میباشد. یعنی همانطور که امواج با هم برخورد می کنند و با هم می آمیزند، در محیط ما هم تنش و تحول و تعارض ایجاد می گردد
مـــوج ســـوم :
.:: در عصری که زندگی می کنیم تمدنی نوین در حال تکوین است و انسانهای بی بصیرت سعی دارند همه جا آنرا سرکوب سازند.
.:: موج سوم با ازهم گسستن خانواده هایمان، متزلزل ساختن اقتصادمان، فلج کردن سیستمهای سیاسی مان و درهم شکستن ارزشهایمان بر همه ما اثر خواهد گذاشت. این موج همه روابط کهنه قدرت، مزایا و حقوق ویژه نخبگان در خطر گرفتار آمده امروز را مورد سؤال قرار می دهد. و در عین حال زمینه هایی را برای جنگ قدرت فردا فراهم می آورد.
.:: بسیاری از وجوه این تمدن درحال تکوین با تمدن صنعتی در تعارض است. این تمدن درعین حال که به مقدار زیاد فنی است، غیر صنعتی نیز میباشد.
.:: برای تحلیل و درک مسائل جدید، به شیوه ای تازه برای شناخت و تحلیل نیاز داریم.
.:: یک روش برای بررسی تاریخ، توجه به ناپیوستگی های آن یعنی نوآوریها و گسستگی ها، میباشد. این روش الگوهای مهم تحول را به محض پدیدار شدن مشخص میکند،بطوری که بتوان برآن تاثیر گذارد.
.:: برخورد موج سوم با نظامهای اقتصادی و نهادهای منسوخ موج دوم، همه کشورهای صنعتی موج دوم را دچار آشفتگی کرده است.
.:: کسانی که در نظام کشاورزی ماقبل، منافع شخصی داشتند، در برابر صنعت مبارزه ای پس گرا را سامان داده اند.
.:: هرگاه سه موج با هم در یک جامعه پدیدار شوند و هیچ کدام هم بر جامعه مسلط نباشند، برخورد امواج پیش خواهد آمد و فهم و درک اتفاقات آتی مشکل می گردد. درنتیجه مردم بی هدف به دنبال شناخت خود و آینده، به هر دین و مذهب و تفکر جادویی برای هویت بخشیدن به خود پناه می برند.
.:: تعارض بین گروه های موج دوم و سوم در حقیقت برای کسب امتیازات باقیمانده نظام صنعتی رو به زوال می باشد.
.:: مسائل مهم جهان از قبیل غذا، انرژی، تسلیحات و جمعیت و... را در چهارچوب نظام صنعتی نمی توان حل کرد.
.:: صنعتی شدن، آیا وسیله ای برای آزادی از فقر و استعمار است یا وسیله ای برای وابستگی دائمی ؟
.:: در موج اوّل، زمین مبنای اقتصادی و زندگی و فرهنگ و ساختار خانواده و سیاست را تشکیل می داد و همچنین تعداد طبقات اجتماعی از قبیل اشراف، روحانیون، رعایا و رزم آوران مشخص بود.
.:: عمده جنگهای قرن نوزده در اصل تداخل بین موج اوّل و دوم بود. مانند جنگهای شمال و جنوب آمریکا که در حقیقت مسئله مهم این بود که قاره جدید صنعتی شود یا کشاورزی ؟ ( راه حل خشونت آمیز ! ). انقلاب ۱۹۱۷ روسیه نیز در حقیقت بر صنعتی شدن بود.هر تمدنی برای تداوم احتیاج به انرژی دارد. انرژی موج اوّل عبارت بود از نیروی عضلانی حیوانات، خورشید، باد، آب و درختان – منابع احیاء شدنی – انرژی موج دوم عبارت بود از ذغال، نفت و گاز ؛ یعنی سوختهای فسیلی.
.:: استخراج منابع از زمین باعث افزایش سرعت رشد اقتصادی می شد. درحقیقت نوعی کمک مالی پنهانی – سوبسید –
.:: ابزار ساخته شده در موج اوّل در جهت افزایش نیروی عضلانی انسانها بود. در صورتی که در موج دوم با اختراع ماشینهایی که قادر به تولید دائمی ماشینهای جدید – ماشینهای تولید ابزار – بودند.
.:: موج دوم تکنولوژی را به جهتی نوین سوق داد. ماشینهای جدید نقشی بیش از تقویت نیروی عضلانی انسان را عهده دار بودند. زیرا آنها قادر به حس کردن، لمس کردن، شنیدن و دیدن بودند. آنهم با دقتی فراتر از دقت انسان.
.:: دستاورد موج دوم تولید انبوه بود. در نتیجه نحوه توزیع کالا متحول شد و دارای تکامل گردید. در ۱۸۷۱ اوّلین فروشگاه با صندوق دریافت و پرداخت افتتاح شد.
.:: در موج اوّل خانواده ها بصورت دسته جمعی زندگی می کردند و به صورت یک واحد تولیدی کار و کشاورزی می کردند ولی با تحول موج دوم، خانواده ها مجبور به تحرک شدند. تعلیم و تربیت کودکان تخصصی شد و مردها به کار در کارخانه ها پرداختند.
.:: طراحی الگوی آموزش و پرورش بر مبنای ساختار کارخانه ای و برای آموزش جوانان برای کار در واحدهای صنعتی بود. دروس اصلی این دوران ۱- اطاعت محض ۲- وقت شناسی و دقیق بودن ۳- کار تکراری و طوطی وار بود.
.:: شرکت سهامی، اختراعی برای گسترش نظارت اجتماعی بر دو نهاد آموزش و کارخانه بود. تکنولوژی موج دوم احتیاج به سرمایه های کلان داشت، بنابراین شرکتهای سهامی با وجودی فناناپذیر به وجود آمد که قابل برنامه ریزی بلند مدّت بود.
.:: در تکنولوژی موج دوم، تولید انبوه کارخانه به جریان یافتن انبوهی از اطلاعات نیاز داشت. و این انتقال اطلاعات به صورت شفاهی یا به کمک چاپارها امکان پذیر نبود. بنابراین اداره پست به وجود آمد و متکامل شد و همچنین تلگراف و تلفن اختراع گردید و سپس احتیاج به وسیله ای برای ارتباط یک مدیر باچندین هزار کارمند ویک فروشنده با چندین هزار مصرف کننده باعث پیدایش رسانه های همگانی شد.
.:: موج دوم از یک سو، نظام کاملا یکپارچه اجتماعی ایجاد کرد و از سوی دیگر وحدت اجتماعی افراد – افراد در یک چرخه تولید و مصرف ( مانند زندگی کشاورزی ) زندگی می کردند و مایحتاج خود را تولید می کردند.– را ازهم درید و درنتیجه شکافی نامرئی در دوجنبه زندگی یعنی تولید و مصرف ایجاد کرد.
.:: در موج اوّل گروه عظیمی مصرف کننده تولیدات خود بودند و فقط عده اندکی به تجارت تولیدمازاد، اشتغال داشتند.ولی درموج دوم اقتصاددوپاره شد. تولید کننده ومصرف کننده.
.:: هرکجا که تولید کننده و مصرف کننده از هم تفکیک باشند، مکانیزمی به نام بازار بین آن دو رابطه برقرار می کند.
.:: نتیجه جدایی تولید از مصرف : افراد به جای اتکا به مهارتهای تولیدی خود در رفع حوائج زندگی به بازار وابسته می شوند و در نتیجه حرص برای داشتن پول و اشیاء و کالا پیدا می کنند. درنتیجه علائق اجتماعی کاهش پیدا می کند.
.:: جدایی تولید از مصرف از یک سو یک شخصیت مطیع و منضبط و حسابگر به عنوان تولید کننده در افراد ایجاد می کند و از سوی دیگر یک شخصیت بی نظم و لذت بر به عنوان مصرف کننده. بنابراین در حقیقت ایجاد یک شخصیت دوگانه در افراد می کند.
.:: در موج اوّل کارها به صورت دسته جمعی و غیر وابسته توسط افراد خانه انجام می شد. ولی در موج دوم مردان در کارخانه مشغول به انجام کارهای وابسته و زنجیره ای بودند ولی زنها مشغول انجام کارهای خانه بودند. بنابراین بین زن و مرد شکافی به وجود آمد.
.:: قواعد موج دوم ناشی از تفکیک تولید و مصرف :
۱- استاندارد کردن : از میان همه راهها یک راه بهتر ( استاندارد ) و همچنین یک ابزار بهتر (استاندارد ) در یک زمان معین ( استاندارد ) برای انجام هر کاری وجود دارد. استاندارد کردن در حیقت برای بالا بردن کارآیی و بخشیدن جنبه علمی به کارها می باشد.
۲- تخصصی کردن : از آنجایی که استاندارد کردن باعث تنوع بیشتر در کالاها شد، تخصصی کردن باعث اتلاف وقت و نیروی کمتر در امر تولید گردید.
۳- همزمان سازی : هم در کارگاه ها و واحدهای کوچک تولیدی و هم در مقیاس کلان بین کارخانه ها، در رادیو و تلویزیون، بیمارستانها، حمل و نقل و زمان خواب و بیداری افراد همزمان سازی ایجاد شد. ولی زنهایی که در خانه مشغول کار بودند به دلیل دوری از چرخه تولید و نظام بازار این مسئله را درک نمی کردند درنتیجه این مسئله باعث افزایش شکاف بین زن و مرد گردید.
۴- تراکم : جمعیت در شهرها متراکم شد. کار در کارخانه ها، تحصیل در مدارس، سرمایه در واحدهای تولیدی و سرمایه گذاری، صنعت در شهر های صنعتی و...
۵- پیشینه سازی : اصل بزرگ طلبی – هرچه خط تولید یک کارخانه بزرگتر باشد، قیمت تمام شده برای محصول آن کمتر میباشد، درنتیجه این امر باعث ادغام کارخانه ها، مدارس و ساخته شدن بلندترین برجها گردید.
۶- تمرکز : این شیوه نوین احتیاج به یک مدیریت نوین داشت. تمرکز یعنی جمع شدن قدرت در دست مدیران، دولت مرکزی، بانکها و...
.:: انسجام دهندگان و مدیران وظیفه تعریف کارها، نقشها و پاداشها را دارند. برنامه ریزی، تعیین ضوابط، تشویق و تنبیه و همچنین ایجاد ارتباط بین تولید و حمل و نقل را انجام می دهند.
.:: درخواست مدیریت مشارکتی درحقیقت هجوم موج سوم به هرم قدرت موج دوم بود.
.:: کلیه کشورهای موج دوم، ابتدا قدرت نخبگان موج اوّل را از بین بردند و سپس یک نظام صنعتی ایجاد کردند.
.:: ماشین زدگی : بنیانگذاران انقلابی موج دوم، به علت ایمان کورکورانه به قدرت ماشین، نهادهای سیاسی اختراع کردند که بسیاری از مشخصاًت ماشینهای صنعتی اوّلیه را برخوردار بودند.
.:: انتخابات : این توهم را گسترش می دهد که سرنوشت و قدرت مردم دست خودشان است. این توهم امری برای بازگرداندن اعتماد به مردم است.
.:: برای همگامی با رشد واحدهای اقتصادی موج دوم، یک واحد سیاسی نیز مورد نیاز بود.
.:: ساخت اقتصادی جوامع موج دوم باعث یک تغییر بنیادی در آگاهی عمومی شد زیرا سطح تولید، از محلی به ملی ارتقاء پیدا کرد و افراد متوجه جهان بزرگتر شدند و از مرز روستاها فراتر رفتند.
.:: درک نیاز جامعه صنعتی به ملی گرایی باعث درک مفهوم دولت ملی برای عامه مردم شد.
.:: ملت یعنی ترکیب یک نظام سیاسی منسجم با یک نظام اقتصادی منسجم.
.:: هرم قدرت نخبگان و در راس آن ابر نخبگان باعث ایجاد بنیانهایی برای مدیریت و تمرکز مدیریت گردید و تبدیل به دولت مرکزی شد و سیاستی برای کنترل ایجاد گردید.
.:: گسترش مرزهای سیاسی و اقتصادی باعث کسب بیشتر قدرت و ثروت بود ولی موانعی از قبیل تفاوتهای زبانی، فرهنگی، اجتماعی و جغرافیایی بر سر راه موجود بود و در ضمن کشورهای رقیب نیز وجود داشتند.
.:: گسترش راه آهن باعث گسترش قدرت دولت ملی در کسب اطلاعات و قدرت نظامی شد.
.:: تمدن صنعتی هر کشور با تمام قدرتش از خارج تغذیه می شود پس مجبور است سایر کشورها را در نظام پولی ادغام کند و آن نظام را به سود خود تحت نظارت درآورد.
.:: تمدن موج دوم نمی توانست در انزوا به زندگی ادامه دهد و محتاج منابع ارزان دنیای خارج بود درنتیجه مستعمرات برای تامین منابع مورد نیاز کشورهای صنعتی پدید آمدند.
.:: تخصصی کردن در بعد بین المللی و بین کشورها وجود دارد و همچنین تمرکز نخبگان برای کنترل آن، باید تمام کشورها سود ببرنند ولی در عمل اینگونه نبود زیرا اکثر معاملات عادلانه نبود. یک طرف کشورهای سودجو و زورگوی موج دوم و طرف دیگر عمدّتا قبایلی که ارزش مواد خام اوّلیه ای را که در اختیار داشتند نمی دانستند و قدرت دفاع از خود را در مقابل تمدن صنعتی نداشتند.
.:: از طرفی ضعف شدید قدرتهای صنعتی ردن در حیقت ( استاندارد ) از سوی دیگر یک شخصیت بی نظم وجنگ زده باعث می شد که مستعمراتشان برای کسب آزادی علیه آنها قیام کنند.
.:: مسئولیت تجدید سازمان و انسجام مجدد نظام موج دوم بعد از جنگ جهانی دوم را کشورهای آمریکا و شوروی برعهده گرفتند.
.:: صندوق بین المللی پول، کشورها را مجبور ساخت که پشتوانه پول رایج خود را دلار یا طلا قرار دهند – چیزی که آمریکا بیشترین آن را دراختیار داشت – بنابراین آمریکا فرصتی مناسب برای بدست آوردن قدرت، پیدا کرد.
.:: بانک جهانی نیز علاوه بر دادن وام به کشورهای جنگ زده، به کشورهای صنعتی نیز وام می داد تا با ساخت جاده، بندر و فرودگاه، انتقال مواد خام اوّلیه به کشورهای صنعتی سریعتر انجام شود.
.:: موافقت نامه عمومی تعرفه گمرکی و بازرگانی با هدف تامیم تجارت آزاد، باعث بالا رفتن قدرت رقابت صنایع آمریکا در بازارهای جهانی شد و این امکان را به آمریکا داد که در کشورهای موج اوّل که دارای استقلال سیاسی بودند، برنامه ریزی کند.
.:: بانک جهانی در صورتی وام می داد که کشور مورد نظر عضو صندوق بین المللی پول و موافقت نامه عمومی تعرفه گمرکی بود درحقیقت انسجام دهنده سه نظام مذکور فوق بود درنتیجه یک واحد انسجام دهنده اقتصاد جهانی را پدید آورد.
.:: شوروی از نظام سرمایه داری آمریکا انتقاد کرد، غافل از اینکه اقتصاد خود را بر پایه جدایی تولید از مصرف بنا کرده بود و خود بخشی از بازار جهانی پول بود و محتاج یک بازار برای برقراری ارتباط بین تولید کننده و مصرف کننده بود و همچنین محتاج منابع اوّلیه ارزان کشورهای دیگر برای صنعت خود. درنتیجه شوروی هم درعمل مانند آمریکا عمل می کرد.
.:: شوروی درمقابل نظام منسجم آمریکایی شورای همکاریهای دو جانبه اقتصادی را برای اروپا ی شرقی ایجاد کرد.
.:: موج دوم بیش از تکنولوژی بازرگانی را همراه داشت و شیوه ای جدید برای تفکر درباره واقعیت را به وجود آورد و کلیه مفاهیم خدا، عدالت، عشق، قدرت و... را از نو تعریف کرد و فرضیات قدیم درباره فضا، زمان و علیت را عوض کرد.
.:: کلیه کشورهای در حال صنعتی شدن، دو جناح چپ و راست داشتند. ۱- فردباوری و تجارت آزاد.۲- جمع باوری و سوسیالیسم.
.:: موافقین و مخالفین سرمایه داری مانند کاتولیک و پروتستان که هردو از مسیح می گفتند، خواهان صنعتی شدن بودند.
.:: پیش فرضهای « واقعیت صنعتی » : ۱- طبیعت یک شیء در انتظار استثمار شدن توسط انسان ۲- ثروتمندترین و قدرتمندترین افراد شایسته ترینند ( همینطور تمدن جدید که قدرتمند است ) پس توجیهی برای ازمیان بردن نسلها و تمدنهای وحشی وجود داشت ۳- پیشرفت ( تکامل ) : تاریخ به طور برگشت ناپذیری به سوی زندگی بهتر برای بشریت جریان دارد.
.:: تعریف جدید زمان در موج دوم : زمان خطی یعنی غیر قابل برگشت میباشد ولی در گذشته به صورت دایره ای بود یعنی هر روز یا هر سال تکرار می شد و عجله ای برای انجام کارها در میان نبود.
.:: تقسیم بندی زمان بسیار دقیق شد ( ثانیه ) و فضا هم تخصصی شد – محلهای مختلف برای بانک، پلیس و... – و واحدها تعریف شدند. استفاده از نقشه تفصیلی، استفاده از خطوط در طراحی منازل، مزارع و مسیرهای حرکت
.:: در موج دوم اتم گرایی فلسفی همراه با اتم گرایی فیزیکی در جامعه و سیاست پیشرفت کرد.
.:: در موج دوم تمامی کهکشانها، جهان، مردم و جامعه قانونمند و قابل پیش بینی و برنامه ریزی هستند.
.:: مشکل جدید :۱- محیط زیست دیگر تاب تجاوزات صنعتی را ندارد. ۲- دیگر نمی توان به سوختهای فسیلی اطمینان کرد. در نتیجه پیشرفتها در محدوده محدودیتهای مذکور صورت می گیرند. درنتیجه کشورهای صنعتی دیگر به سوخت و مواد خام اوّلیه و ارزان – حداقل برای چند دهه – دسترسی ندارند و باید آنرا خریداری کنند. درنتیجه کلیه سازمانهای موج دوم زیر فشار قرار می گیرند. درنتیجه کلیه نظامهای موج دوم و دولتهای موج دوم تحت فشار قرار می گیرند.
.:: کم کم نقشهای زیر در جامعه دوباره تعریف می شوند:
- کارمندان که خواستار دخالت در امر مدیریت اند.
- معلمین که خواستار دخالت در الگوی آموزشند.
- پلیسها که خواستار دخالت در نحوه برقراری عدالتند.
- ........
.:: بنابراین مسائلی مانند ۱- محدودیت منابع ۲- نارسایی نظامها ۳- تعریف مجدد نقش ها باعث ایجاد بحران در موج دوم می شوند و باعث ایجاد بی هویتی برای مردم می گردند.
.:: تخصص در موج دوم تحلیل و تجزیه گرانه بود نه ترکیب گرانه – یعنی همیشه بدنبال تجزیه به عناصر اوّلیه بودند – بنابراین یک تصور پاره پاره از آینده را تداعی می ساخت.
.:: دو سوم انرژی مصرفی موج دوم از نفت و گاز تهیه می گردید.
.:: تکنولوژی های جدید از ترکیب تکنولوژیهای گوناگون پدید می آیند.
.:: انتقال تکنولوژی و صنعت غیر اوّلیه و تخصصی به کشورهای در حال توسعه باعث ایجاد احساس نیاز در آنها و در نتیجه پیشرفت کشورهای صنعتی و ظهور علوم و تکنولوژیهای جدید می گردد.
.:: انقلاب تکنولوژیک موج سوم باعث ورشکستگی صنایع موج دوم گردید.
.:: موج سوم نظام اقتصادی و سرمایه داری و سیاسی مخصوصی احتیاج دارد.
.:: علومی که ستون اصلی موج سوم را تشکیل میدهند عبارتند از: ۱- الکترونیک ۲- کامپیوتر ۳-بیولوژیک
.:: موج سوم: جایگزین کردن لوازم پرمصرف انرژی با ابزارهای جدید کم مصرف.
.:: مردم در آغاز، در برابر موج سوم به دلیل ترس از عواقب بد آن ( تسلط ماشین بر انسان ) ایستادگی می کنند. مانند مبارزات مردم در برابر صنعت موج دوم. ولی اینبار تکنولوژی مهار شده را می خواهند زیرا مانند قبل فقیر و بی سواد نیستند.
.:: جامعه آینده چگونه باید باشد؟ در حال حاضر طرحها و امکانات فنی خیلی زیادند و نمیتوان روی همه آنها سرمایه گذاری کرد، بلکه باید بهترین آنها را با توجه به اهداف جامعه انتخاب نمود. یعنی باید تکنولوژی تحت تسلط جامعه و در خدمت جامعه باشد.
.:: تکنولوژی جدید و کم مصرف منطبق با نظام انرژی جدید، صنایع پویا و پیشرفته که تحت کنترل از نظر آثار اجتماعی و زیست بومی قرار دارند و بر پایه دانش استوارند همراه صنایع نه چندان پویا ولی پیشرفته که در مقیاس کوچکتر و انسانی تر عمل می کنند، برج فرماندهی فردا را تشکیل می دهند.
.:: موج اوّل افراد در محدوده خود ( خانه، مدرسه، کلیسا، مزرعه،... ) اطلاعات محدود و هماهنگ از محیط خود دریافت می کردند. موج دوم این جنبه ها را گسترش داد و با کمک رسانه های جمعی حجم اطلاعات بیشتر، و تنوع و گسستگی آنها بیشتر شد و اطلاعات زود گذر شدند و هر روز باید به روز شویم وگرنه از اجتماع عقب می افتیم.
.:: در نسل جدید رسانه های غیر توده ای ( رسانه هایی که برنامه آنها برای عموم مردم نیست و برای عده ای خاص است ) باعث کاهش استفاده از رسانه های توده ای شده.
.:: سپهر اطلاعاتی : افراد به میل خود به اطلاعات مورد نظر خود، در زمان مورد نظر خود به اطلاعات دسترسی پیدا می کنند و دیگر در محدودیت زمان و مکان قرار ندارند.
هایدی والسوین تافلر در کتابی به نام به سوی تمدن جدید یا سیاست در موج سوم خاطر نشان ساخته‌اند که درگیری اصلی قرن بیست و یکم مقوله‌ای است که نه می‌تواند موید نظریه هانتینگون و نه نظریه فوکویاما باشد، بلکه نوعی درگیری عمیق و همه جانبه بین تمدن موج سوم (اطلاعات و ارتباطات ) با تمدنهای موج دوم (تمدن صنعتی) و تمدن موج اول (انقلاب کشاورزی)است.
در نظریه فوکویاما ، وی سعی کرده است با ارائه یک سلسله استدلالهای نظری ثابت نماید که جامعه بشری در قرن بیست و یکم رو به سوی لیبرال دموکراسی خواهد نهاد. و بر این نکته اصرار دارد که هیچ ایدئولوژی و مرام و مسلکی قادر به رقابت با نظام لیبرال دموکراسی نیست. و این ایدئولوژی کاملترین نوع آنها و آخرین شکل حکومت بشری خواهد بود. هنگامی که بشر به این مقام رسید به پایان تاریخ نزدیک شده است.
نظریه تافلر نظریه تافلر نسبت به برتری جهان فراصنعتی در شکل انقلاب اطلاعات و ارتباطات و تسلط آن بر کل جهان خوش بینانه است. او می‌گوید اگر موج اول منجر به انقلاب کشاورزی شد و هزاران سال طول کشید. موج دوم به ظهور صنعتی منجر میگردد و سه قرن به طول می‌انجامد. امروز تاریخ از این هم پرشتابتر به پیش می‌رود و چه بسا موج سوم فقط چند دهه بستر تاریخ را طی کند و به کمال خود برسد.
اهمیت نظریه تافلر اهمیت نظریه تافلر از این نظر است که سرچشمه تمدن موج سوم را از آمریکا می‌داند، اما نه بطور کل از بطن نهادهای دولتی و رسمی مانند کنگره ، کاخ سفید و سازمانهای اداری. بلکه او معتقد است در قرن بیست و یکم قدرت جامعه آمریکا بین نهادهای دولتی ، مردم عادی و رسانه‌های گروهی به نوعی تفکیک و تقسیم شده است و بنابراین بخش مهمی از این تاثیرگذاری از طریق مردم و رسانه‌ها صورت می‌گیرد.
از نظر تافلر شروع جریان موج سوم با جنگ آمریکا علیه عراق (به حمایت از کویت) و با رمز طوفان صحرا شروع شد که می توان آن را اولین جنگ بین سیستمهای نظامی موج سوم با یک ماشین نظامی کهنه موج دوم نام برد. پیروزی تسلیحات موج سومیها بر تسلیحات موج دومیها شبیه پیروزی ارتش موج دومی مصر و انگلیس در 1898 علیه ارتش موج اولی مهدی سودانی در منطقه ام دورمان سودان بود. و در ادامه این امر میتوانیم به این موضوع اشاره کنیم که به مصداق این موضوع که زمان چون باد سپری میگردد پس مسلما زمان رسیدن ما به موج چهارم بسیار سریع خواهد بود و چه بسا ما امروز در دوران گذار موج سوم و ورود به دوره بعد میباشیم. ازاین رو این موضوع مطرح میگردد که در دوره چهارم رقابتی تنگاتنگ میان دول مختلف از لحاظ میزان بهره گیری از اطلاعات موجود مطابق با مکان جغرافیایی و مردمانشان شکل خواهد گرفت. پس لزوم وجود و یا ایجاد اطلاعات توسط یک کشور ملاک قدرت آن نخواهد بود!بلکه میزان اطلاعات تبلور یافته قدرت مافوق نتصور خواهد شد..........
پروژه‌های ملی از قبیل اولین روستای اینترنتی ایران در شاهکوه، اولین شهر الکترونیکی و اینترنتی ایران در جزیره کیش و طراحی اولین مرکز جامع خدمات اینترنتی ایران، ASP نمونه‌های مشخصی از فعالیت هایی است که وی در این عرصه انجام داده است. وی معتقد است که برای موفقیت در جهان پیچیده امروز و ایجاد کار، تلاش و انگیزه، اطلاع و شناخت از موقعیت جهان آینده لازم است. دکتر جلالی تجربیات گذشته و تحولات فناوری موجود را بستری برای تشخیص فرصتهای بعدی در جهان می‌داند. به همین جهت وی اصرار دارد ما نیز با درس گرفتن از تجربیات گذشتگان و بکارگیری امکاناتی که فناوریهای جدید بوجود آورده‌اند تغییرات اساسی در جهان آینده را پیش‌بینی کنیم. این اقدام باعث می‌شود تا فرصت تجزیه و تحلیل پدیده‌های جدید را قبل از ورودشان به جامعه را داشته باشیم و بتوانیم تاثیرات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی آن پدیده‌های نوین را ارزیابی نموده و آمادگی پذیرش آنها را داشته باشیم. توجه به این دیدگاه می‌تواند کمک نماید تا ما را از یک روش سنتی، که همواره به دنبال تعدیل و یا برخورد با هر پدیده جدید، بخصوص در بخش فناوریهای صنعتی بود‌ه‌ایم، خارج و به کشوری پیشرو در پذیرش تغییر و تحولات نوین که بیشترین تاثیرات مثبت اقتصادی را در آغاز ورود دارند تبدیل کند. جلالی از سال 1994 تا کنون بیش از 600 سخنرانی علمی در مجامع علمی داخل و خارج کشور، رسانه‌های گروهی، رادیو و تلویزیون ارائه نموده است که در بیشتر آنها توجه مخاطبین را به آینده‌نگری و سرمایه‌گذاری بیشتر برای آینده تشویق نموده و از موج چهارم، عصر مجازی، به عنوان تغییر اساسی جهان آینده یاد کرده‌است. آخرین سخنرانی دکتر جلالی در این زمینه در دانشگاه ویرجینایی غربی در روز 23 اکتبر 2002 میلادی تحت عنوان آموزش در موج چهارم بوده است. در این زمینه با وی گفت و گویی انجام داده ایم که می خوانید :
این عصر مجازی و یا تغییر بزرگی که تحت عنوان موج چهارم مطرح می‌نمایید و اینقدر اصرار به معرفی آن دارید چیست؟ چرا اهمیت دارد؟ آیا برای کشوری مانند ایران که هنوز موج سوم را هم درک نکرده معرفی موج چهارم و توجه به آینده مزایایی دارد؟ اولا از شما سپاسگزارم تا فرصت جدیدی بوجود آوردید تا بتوانم بحث جدیدی را خدمت دوستان علاقمند به توسعه فناوری اطلاعات داشته باشم. توجه به اینگونه مباحث قطعاْ برای آینده همه ما مفید خواهد بود و امیدوارم سایر دوستان هم نظرات خود را در زمینه این موضوع بدهند تا انشاءالله از مرحله حرف خارج شویم و آنرا تحت عنوان یک پروژه ملی دنبال کنیم. آقای انیشتن فرموده‌اند که تخیل اهمیت بیشتری از دانش دارد (Imagination is more important than knowledge). شاید اگر تخیل و هوس نبود امروز اختراعات بزرگی مانند هواپیما، قطار، لیزر، ماهواره، رادیو، تلویزیون، رایانه، اینترنت و دهها اختراع متنوع دیگر که زندگی بشر را تغیر داده و راحتی و رفاه را به همراه آورده را در اختیار نداشتیم. تمام اختراعات مهم که باعث تحولات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بزرگی در جوامع شده‌اند نتیجه همین تخیلات و هوسها همراه با بکارگیری دانش و تجربه نواندیشان و فرهیختگان دنیای علم و دانش بوده است. البته نقش نویسندگان داستانهای تخیلی که عموماْ به آینده توجه داشته‌اند نیز در تولید اختراعات و تغیر جوامع موثر بوده است.
بعضی از اختراعات و نظریه‌ها دامنه محدودی دارند و بعضاْ نظراتی مانند نظریه آقای تافلر دامنه وسیعتری را می‌پوشانند. وقتی آقای تافلر در کتاب موج سوم، عصر اطلاعات و دانش را در زمان اوج قدرت عصر صنعت به عنوان موج جدید مطرح کردند و آنرا تغیر اساسی جهان دانستند کسی فکر دولت الکترونیکی، آموزش الکترونیکی، تجارت الکترونیکی، بانکداری الکترونیکی و ایجاد میلیونها شغل جدید در این زمینه را نداشت. اما زمان نشان داد که توسعه فناوریهای اطلاعات از تخیل آقای تافلر هم پا فراتر گذاشت و جهان را در عصر نوینی قرار داد که در آن تحولات عظیمی در حال انجام است. مسلماْ عصر دانش یا عصر اطلاعات که یکی از نمادهای فیزیکی آن اینترنت است بسرعت در حال گسترش میباشد و پتانسیلهای نهفته در آن هنوز در اختیار بشر امروزین قرار نگرفته است و از آنچه وجود دارد نیز به نحو بهینه‌ای استفاده نمی‌شود. با کمی کنکاش در توانمندی اینترنت متوجه می‌شویم که همین پدیده به تنهایی قادر خواهد بود تا جهان را به سمت ثبات و عدل مناسبی از نظر تولید، توزیع و استفاده از اطلاعات که ارزشهای مادی و معنوی جوامع در آنها نهفته است رهنمود نماید. متاسفانه نا‌عدالتی اقتصادی فعلی حاکم بر جهان از یکسو و سرعت رشد تحولات فناوریهای جدید از سوی دیگر بقدری زیاد است که انسان قادر به تشخیص پتانسیلهای نهفته در اینترنت و امکانات مناسب موجود در دست بشر نمی‌باشد و به همین دلیل با وجود این امکانات مناسب جامعه جهانی شرایط خوبی را از نظر اقتصادی، رفاه و عدالت ندارد. خیلی‌ها که موج سوم را نشناخته‌اند و یا به تئوری موج اعتقادی ندارند، شنیدن موج چهارم و پذیرش عصر مجازی برایشان دشوار خواهد بود. اما فعلا چه کسی بپذیرد یا نپذیرد واقعیت آن است که در جامعه اطلاعاتی و عصر دانش بسر می‌بریم و توسعه کمی و کیفی این موج جدید ما را به سمت دیدگاه جدیدی که موج بعدی یا عصر مجازی است رهنمود میکند. تحول مجازی حاصل از عصر مجازی تمام امور مربوط به انسان متمدن فردا را تحت تاثیر قرار می‌دهد و این تاثیر هزاران برابر بیشتر از تاثیرات موج سوم که توانسته تحولات عظیمی تا کنون بوجود آورد خواهد بود.
موج چهارم در حقیقت فرم توسعه یافته عصر اطلاعات و دانش است که دیگر مشکل عمده بشر در زمینه تامین معاش، تهیه ابزار و دسترسی به دانش و اطلاعات حل شده است و نیاز به تغیر و تحول بزرگتری در جامعه بوجود آمده است. با شروع موج چهارم، بشر جامعه جدید و عصر نوینی را آغاز خواهد کرد که اکثر امور در آن جامعه بصورت مجازی خواهند بود، این عصر جدید بنام عصر مجازی شناخته خواهد شود.
در عصر مجازی بیشتر امور بشر بصورت غیر فیزیکی قابل انجام است، مثلا برای خرید از فروشگاهی دوردست و حتی در کشوری دیگر نیاز به حضور فیزیکی خریدار و فروشنده در یک مکان ثابت نیست، برای آموختن دانش، نیاز به رفتن به مدارس سنتی و یا دانشگاه‌هایی مانند دانشگاه‌های فعلی نخواهد بود، یک استاد در آن واحد می‌تواند در منزل دانشجو و در دهها کشور و مکان دیگر آموزش مجازی دهد! این حضور بقدری طبیعی خواهد بود که دانشجو حضور استاد را در منزلش درک میکند و احساس تخیلی حقیقی در دانشجو بوجود می‌آید. پول فیزیکی وجود نخواهد داشت، دوربینهای مخصوصی که به سیستم فتومتریک مجهز هستند از روی قرنیه چشم افراد را شناسائی میکنند و لذا نیاز به داشتن کارت شناسائی و کارت اعتباری نیز نخواهد بود و بصورت خودکار بسیاری از مسائل روزمره امروزین بشر انجام می‌شود. بازرگانی مجازی رونق زیادی خواهد یافت و امکان عرضه کالا در هر زمان و در هر کجا در اولین فرصت ممکن امکانپذیر خواهد شد. تولید انبوه محدود می‌شود و تولید کالاهای غیر فیزیکی افزایش چشم‌گیری خواهند یافت. از جمله کالاهای غیر فیزیکی فروش اطلاعات، موسیقی و فیلم هستند که هم اکنون بخش بزرگی از درآمد دولت آمریکا از همین کالاهای غیر فیزیکی میباشد. در عصر مجازی، تمام اموری که اینروزها با پیشوند e مطرح می‌شوند دارای پسوند مجازی خواهد شد. مثلاْ بانکداری مجازی جایگزین بانکداری الکترونیکی، پول مجازی جایگزین پول الکترونیکی، بازرگانی مجازی جایگزین بازرگانی الکترونیکی، آموزش مجازی جایگزین آموزش الکترونیکی و نهایتا دولت مجازی جایگزین دولت الکترونیکی که در موج سوم مطرح شده‌اند خواهند شد. هزارن شغل جدید مجازی جایگزین شغلهای سنتی و الکترونیکی امروزه خواهند شد و تعداد مشاغل مورد نیاز بیشتر از جمعیت روی کره زمین خواهد شد. نتیجه ابتدایی این تحول آن است که فردگرائی و دیکتاتوری از جوامع حذف، و کار گروهی و تفکر جمعی که از طریق رسانه‌ای مانند وب امروزین سازماندهی خواهد شد جایگزین می‌شود. دانش‌محوری اساس اداره جوامع مجازی خواهد شد، و آموزش در طول عمر به عنوان اولین نیاز اولیه بشر مطرح خواهد شد و تقریباْ تمام امور اداره جوامع امروزی تغیر خواهد کرد و جهان جدیدی جایگزین جهان فعلی می‌شود که در آن امکان انجام عدالت و داشتن رفاه بیشتر برای همه فراهم میباشد. در عصر مجازی تغییرات اساسی در رفتار بشر بوجود خواهد آمد و بعضی از صفتهای بد مانند دروغگویی، کلاه برداری، قتل و غارت و تجاوز به حقوق دیگران و امثال آن به دلیل علنی بودن همه امور بشر از جامعه رخت خواهد بست و همه امور بشر قابل روئویت و پیگیری خواهید بود. مردم در جهان مجازی فرصت شناخت بهتری از جهان و فلسفه وجودی انسان خواهند داشت و به نحو بهتری تربیت خواهند شد و چون از نظر تئوری در عصر مجازی مشکلات معیشتی، و تهیه ابزارکار و دانش و اطلاعات وجود ندارد، توجه به مسائل معنوی و مذهب افزایش خواهد یافت.
اما بعد از این مقدمه طولانی در پاسخ سئوال شما که چرا پیش بینی جهان آینده و عصر جدید مهم است به ذکر چند مثال می‌پردازم. ایالت کالیفرنیا در آمریکا جزء اولین ایالتی در آمریکا بود که مسئله توسعه فناوری اطلاعات را پس از مطرح شدن جدی گرفت و سرمایه‌گذاری مناسبی در این خصوص نمود و به همین دلیل به بیشترین سود در این زمینه دست یافت. در همان زمان ایالت ویرجینای غربی توجه ویژه‌ای به این پدیده نشان نداد و از نظر اقتصادی متضرر شد و ایالت 50 ام آمریکا از نظر اقتصادی قرار گرفت. کشوری مانند هندوستان هدف را شناخت و در این زمینه بسیار موفق عمل کرده است. کره جنوبی نیز در این زمینه‌ها خیلی با دقت عمل میکند. سرمایه گذاری 5 میلیاری کره جنوبی در نانوتکنولوژی بخشی از دیدگاه آرمانی و نگاه به آینده آنها را نشان می‌دهد. غیر از تجربیات موجود جهان که تعدادشان بسیار زیاد است اگر بصورت طبیعی هم به موضوع بیندیشیم به واقعیت اندیشه عصر مجازی خواهیم رسید. به عنوان مثال اگر شما بدانید که در یکی از مناطق اطراف تهران قرار است شهرک و یا کارخانه‌ای زده شود، به آینده آن توجه دارید و بر آن اساس، احتمالا علاقمند به سرمایه گزاری در آنجا می‌شوید. معمولا مردم عادی نیز در خرید املاک آینده و موقعیت زمین یا ملک را در نظر می‌گیرند. این اقدام کار درستی است که برای آینده خود برنامه‌ریزی میکنند. برای جامعه بزرگتر هم ما باید همینکار را بکنیم و همین اندیشه را توسعه دهیم. البته عصر مجازی تغیرات شگرفی را بوجود می‌آورد که اینروزها تشخیص همه اتفاقاتی که خواهد افتاد و حتی تخیل در بعضی از آن امور هم مشکل است، اما واقعیتی است که دارد اتفاق می‌افتد و دانشمندان جهان به آن اعتراف دارند و به همین علت اینگونه مسائل و مباحث بصورت جدی‌تری در حال مطرح شدن می‌باشند.
برای کشوری مانند ایران که بنظر بنده هنوز در وسطهای موج دوم قرار دارد و موج سوم را هم جذب و درک نکرده است، اطلاع از تغیر جهان به سوی عصر مجازی بسیار با اهمیت میباشد. شاید مسئولین اداره کشور با اطلاع از اتفاق عصر مجازی به بحرانی بودن وضعیت کشورمان در این زمینه پی‌ببرند و با حرکت پرشتاب، توسعه فناوری اطلاعات و وارد شدن به موج سوم را در اولویت کارهای خود قرار دهند. از طرف دیگر اینجانب امیدوارم با جا انداختن اندیشه موج چهارم بتوانیم برنامه‌ای پرشی برای عبور سریع از موج سوم و رسیدم به موج چهارم را تدارک نماییم. در صورت موفقیت در چنین برنامه‌ای میتوانیم بخشی از عقب ماندگی را جبران و حتی از بسیاری از کشورهایی که هنوز با این مفاهیم آشنایی ندارند جلو افتاد.
سئوال برای رسیدن به عصر مجازی چه مشکلاتی وجود دارد؟ آیا می‌توانید بگویید این موج کی شروع می‌شود و تا چه وقت دیگر در این عصر قرار خواهیم گرفت؟ یکی از مشکلات موجود بنظر من مشکل روانی بشر است که در مقابل تغیر عموماْ واکنش منفی نشان می‌دهد. این واکنش همین حالا هم مشکلاتی را در جهان بوجود آورده است و مربوط به یک کشور خاص هم نیست. مثلا در کشور آمریکا، تکنولوژی بسیار جلوتر از سواد عمومی جامعه به جلو می‌رود، یعنی مردم آمریکا با وجودیکه ابزارهای مناسبی در اختیار دارند از آنها استفاده مناسب نمی‌کنند. در حقیقت سیستم آموزشی آمریکا عقبتر از تحولات تکنولوژیکی حرکت میکند، لذا آنها برنامه آموزشهای عمومی در معرفی حتی تکنولوژیهای موجود را هم نداراند، برای همین در حالی که 70 درصد مردم آمریکا امکان دسترسی به شبکه‌های با پهنای باند زیاد را هم اکنون دارندو تا پایان سال این امکانات برای 90 درصد آنها فراهم است، فقط 9 درصد مردم آنهم با ضریب پایین از این شبکه استفاده میکنند. لذا می‌بینیم آموزش و ایجاد فرهنگ یکی از مسائل مهم در توسعه فناوری اطلاعات میباشد که باید مشکلات مرتبط با آن شناخته و حل شود. مشکل بعدی حتی در کشورهای توسعه یافته، مربوط به افراد سالخورده، و مسئولین سابقه‌دار که تجربیات سنتی را با خود دارند وتسلیم فناوریهای نوین نمی‌شوند و در مقابل تغیر می‌ایستند و مراحل توسعه را با تاخیر مواجه می‌سازند می‌شود. در جوامع سنتی و عقب افتاده این وضع به مراتب بدتر است و عدم اطلاع حاکمان دولتها از مزایای این پدیده‌ها سبب تاخیر در توسعه دانش و رشد اقتصادی در آن جوامع می‌شود. از اینگونه اشکالات و مسائل در طول تاریخ بشر فراوان دیده شده و این مشکلات ادامه هم خواهد داشت. وظیفه دانشمندان و محققین است که اینگونه مسائل را در جامعه مطرح و در حد توان از مسئولین بخواهند تا استفاده از آنها را در جامعه عملی سازند.
اما اجازه دهید در این قسمت به تاریخچه‌ای از تغیرات اساسی که ما آنرا تحت عنوان موج در تاریخ بشر مطرح می‌کنیم بپردازم. همانطور که می‌دانید اولین اختراع بشر آتش بوده است که تقریبا چهار میلیون سال قبل از میلاد حضرت مسیح شناخته شد. 2500 سال بعد بشر موفق به اختراع دوم خود که ابزار بود شده است. فاصله بین دو اختراع نشان از بدوی بودن بشر اولیه دارد. بعدها اختراعات جدیدتری به تنواب رشد و تمدن بشر بوجود آمد تا اینکه زمینه تغیر اساسی یعنی موج اول فراهم شد و جامعه کشاورزی شکل گرفت. جمعیت جهان در سالهای قبل از میلاد حضرت مسیح بسیار کم بود و حتی هزار سال بعد از میلاد آن حضرت به 300 میلیون نفر رسید. اولین تغیر در جامعه انسانی که به موج اول یا جامعه کشاورزی و یا عصر کشاورزی لقب یافته است قبل از میلاد حضرت مسیح شروع شده و عمری 29500 سالهای داشته است. هدف از ایجاد این موج حل مشکلات معیشتی و غذایی بشر آن زمان بوده است. اما بعد از ایجاد موج اول و گذشت تقریباْ سه هزاره از آن موج بعدی که انقلاب صنعتی بود آغاز شد. هدف از موج دوم یعنی عصر صنعت یا انقلاب صنعتی تولید مواد و ابزار کار بوده است. در موج اول که نیروی کار متکی بر بازوان افراد بود از پس مشکلات بزرگ برنمی‌آمد و نیاز جدیدی در جامعه بوجود آمد که تغیرات اساسی را می‌طلبید. عمر موج دوم هم که دوران موفقی را سپری کرده است به 500 سال می‌رسد و دوران آن از نظر تئوری سپری شده است. با این وجود متاسفانه بسیاری از کشورهای جهان که نتوانسته‌اند توسعه موفقی را در طول انقلاب صنعتی بگذرانند هنوز در این عصر صنعتی بسر می‌برند و درگیر رفع مشکلات خود از طریق توسعه و بکارگیری صنعت هستند. در موج دوم بشر موفقیتهای شگرفی بدست آورد و اختراعات مهمی در این عصر در خدمت بشر قرار گرفت و باعث شد تا وضعیت آموزش، بهداشت، اقتصاد و فرهنگ جوامع نسبت به جامعه کشاورزی شکل بهتری بگیرد و توسعه کمی و کیفی خوبی داشته باشد. یکی از تاثیرات مهم این موج افزایش جمعیت جهان همراه با رفاه بیشتر و جلوگیری از مرگ و میر زیاد مردم بوده است که سابقاْ در اثر وبا، بیماریهای فراگیر، بلاهای آسمانی و امثال آن جان خود را از دست می‌دادند. اختراعات در صد سال پایانی موج سوم و بخصوص از سال 1900 میلادی به بعد باعث تغیرات وسیعی در مشاغل گردید و مشاغل کشاورزی که تا آن زمان تقریباْ 90% کل مشاغل را شامل می‌شد را چنان تغیر داد که در بعضی از کشورها مانند ایران این تعداد مشاغل کشاورزی به 17% و در کشورهای توسعه یافته به 4 تا 7% رسیده است. در هر صورت اختراعات مهمی مانند ماشین بخار، راه‌آهن، هواپیما، تلفن، برق، رادیو، تلویزیون، پلاستیک، ترانزیستور و دهها اختراع دیگر به همراه ایجاد سازمانها و تشکیلات مدنی و موسسات آموزشی بستری فراهم نمود تا انسان بتواند به اهداف موج دوم که تهیه ابزارکار بود دست پیدا کند و مشکلات موج اول را برطرف نماید. در موج دوم نیازهای جدیدی دیده شد که دیگر امکان حل آن با دیدگاه قبلی امکانپذیر نبود. بعد از اختراع رایانه و سرعت توسعه مخابرات و ارتباطات بشر نیاز به تغیر جدیدی را درک نمود و آن چیزی جز دسترسی به اطلاعات و دانش نبود. هدف از موج سوم دسترسی به اطلاعات و دانش با استفاده از ابزار فناوری اطلاعات مانند رایانه، شبکه‌های متنوع محلی و جهانی و اینترنت به همراه توسعه نرم‌افزارها و سخت افزارهای مورد نیاز عصر اطلاعات بوده است. عمر موج سوم که آنرا عصر دانش و بعضاْ جامعه اطلاعاتی می‌گویند نزدیک به 50 سال میباشد. همانظور که ملاحظه می‌شود نیاز به تغییرات از مقطعی به مقطع بعدی و از موجی به موج بعدی با هدف بوده است و طول عمر ماندگاری آن بستگی به سرعت رسیدن به اهداف آن موج داشته است. به عنوان مثال موج سوم برای آن بوجود آمد که با توسعه صنعت در موج دوم، نیاز بود اطلاعات بیشتری از نقطه‌ای به نقطه دیگر منتقل شود و بشر نیاز بیشتری به دانش داشت و لذا تولید، توزیع و استفاده از اطلاعات محور این تغییر قرار گرفت و اینترنت و رایانه برای این خدمت بکار گرفته شدند که توسعه آنها همچنان به جلو می‌رود. با توجه به اهمیت و سرعت زیاد توسعه موج سوم بعضی از دانشمندان فکر می‌کردند که این تغیر اساسی برای سالیان درازی دوام خواهد داشت. اما رشد فوق‌العاده فناوری و حضور فناوریهای جدیدی مانند اینفوتکنولوژی (فناوری اطلاعات)، نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی و توانایی بشر در تسلط مطلق بر اتم باعث شد تا این مرحله با شتاب بیشتری به جلو برود و انتظار جدیدی در حال شکل‌گیری شود. البته برای گذر از موج سوم و رسیدن به موج چهارم مشکلات زیادی وجود دارد که یکی دیگر از آنها پدیده جدید فاصله دیجیتالی بین کشورها میباشد. این مشکل در جای خود مهم میباشد و در صورت عدم توجه به آن مشکلات بزرگی را برای جهان بوجود خواهد آورد و احتمالا از شتاب فوق‌العاده توسعه فناوری اطلاعات خواهد کاست. ورشکستگی شرکتهای رایانه‌ای، مخابراطی و دات کام (.COM). یکی از این نشانه‌ها میباشد. فاصله دیجیتالی نمادی از بی عدالتی در جهان را به رخ خواهد کشید و زمینه جنگهای ناخواسته‌‌ای را ممکن است تحمیل نماید. برای تشخیص فاصله دیجیتالی فقط به این نکته توجه شود که در زمان انجام این مصاحبه حجم اطلاعاتی که بین اروپا و آمریکا جابجا می‌شود حدودآ 162 گیگا بیت در ثانیه و مجموعه اطلاعات جابجا شده بین خاورمیانه و آمریکا 0.7 گیگا بیت در ثانیه است. همین مثال به تنهای فاصله دیجتالی بین اروپا و خاورمیانه را از نظر دسترسی به اطلاعات 231 برابر نشان می‌دهد. به عنوان مثالی دیگر، تعداد کاربران اینترنت در کشور ما 7/1 میلیون نفر و در کشور کره جنوبی 27 میلیون نفر است. با احتساب جمعیت و در نظر گرفتن ظریب نفوذ اینترنت در کره جنوبی که نزدیک به 42 درصد و در کشور ما 5/2 درصد است، حداقل فاصله دیجیتالی ما با آنها حدود 30 برابر میباشد. در چنین شرایطی قطعاْ مشخص می‌شود که برای رسیدن به جامعه مجازی ایده‌ال هنوز راه طولانی در پیش داریم، اما با بررسی‌های فنی که احتمالاْ در همین مصاحبه به بخشی از آنها خواهیم پرداخت معلوم می‌شود که تغیر اساسی، بدون توجه به تاخیر بخشی از جهان بوجود خواهد آمد و تا دو دهه دیگر برای قسمتهایی از جهان توسعه یافته، عصر مجازی یا جامعه مجازی قابل لمس خواهد بود. مشکلات سر راه رسیدن به تغیرات اساسی عموماْ انسانی هستند و اگر بدون توجه به ظرفیت تغییر در انسان این فناوریها به جلو برود ممکن است خسارات ناشناخته‌ای داشته باشد و بشریت را تهدید کند و لذا باید با دقت و آگاهی از فضای موجود گام به جلو گذاشت. در هرصورت بنده فکر می‌کنم تا 20 سال آینده ما در عصر مجازی یا چهارمین مقطع تحول اساسی تاریخ بشر که موج چهارم آنرا می‌نامیم قرار خواهیم گرفت. http://www.csee.wvu.edu/~jalali/itiran_jalali_interview3.html
موج سوم تافلر، تحولی پس از دوران صنعتی و مبتنی بر اطلاعات است که به گفته او در دهه 1950 آغاز شده است. در موج سوم، تافلر یک پیش‌بینی غیر عادی را در مورد اثرات عمیق تکنولوژی و بیوتکنولوژی در اقتصاد و همچنین تغییراتی که ما هم اینک میتوانیم در روشهای تولیدی، بازاریابی و الگوهای کاری شاهد باشیم، بیان داشت. او توجه زیادی به پیش‌بینی توسعه بازاریابی و افزایش قدرت مصرف‌کننده معطوف داشته بود. او حتی واژه‌ای جدید (prosumer) را ابداع کرد که ترکیبی از تولیدکننده (producer) و مصرف‌کننده (consumer) است. عصر بعدى قطعاً با توجه به رشد فنآورىها، عصر مجازى خواهد بود که اصطلاحاً چهارمین موج تغییر در جهان یا The Wave Of Change Fourth نامیده مىشود. سه عامل اساسى سختافزارى براى ایجاد جامعه مجازى وجود دارد که با به دست آمدن آنها مىتوانیم دنیاى مجازى را مثل اینترنت، رادیو و تلویزیون که در کنار ما امرى طبیعى هستند، داشته باشیم. این سه عامل عبارتند از: 1. اولین عنصر سختافزارى که در شکلگیرى جامعه مجازى به آن نیاز شدید داریم، حافظهها با حجم فوق العاده زیاد است. حافظههایى که در کامپیوترها وجود دارد، محدودند. در دنیاى مجازى باید بتوانیم حجم فوق العاده زیادى از اطلاعات را در جایى ذخیره کنیم. این تکنولوژى الان وجود ندارد. در این زمینه، آخرین تکنولوژى که دانشمندان در حال دستیابى به آن هستند، حافظههاى مولکولى است. در یک مولکول مىتوان دانش جهان را جاى داد. 2. دومین عنصر سختافزارى، بخش محاسباتى رایانهها یعنى CPUها هستند که باید سرعت آنها آن قدر بالا برود که بتوانند صدها میلیارد محاسبه را به صورت لحظهاى انجام دهند. عوامل متعددى از جمله افزایش تعداد ترانزیستورها و کاهش ولتاژ تغذیه CPUها و حتى تغییر اساسى مواد اولیه چیپهاى سیلیکونى به سوى مواد جدید مانند لاستیکهاى نیمه هادى و تیوبهاى کربنى و فنآورىهاى دیگر که در راه است، زمینه ایجاد سرعت بیشتر را فراهم مىکند. 3. سومین عنصر مورد نظر عصر مجازى، ابزار انتقالِ داده با سرعتِ فوق العاده زیاد از نقطهاى به نقطه دیگر است.
 را ابداع کرد که ترکیبی از تولیدکننده (producer) و مصرف‌کننده (consumer) است.
){kind=small}
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
3- الوین تافلر و همسرش هیدا تافلر نویسندگان کتاب های «شوک آینده»، «موج سوم»، «جابجایی در قدرت»، «جنگ و ضد جنگ» و «به سوی تمدن جدید»: آنها درگیری اصلی در قرن 21 را نه مقوله ای در نظریه فوکویاما می دانند و نه هانتیگتون، بلکه ایشان معتقد است که نوع بشر تاکنون دو موج عظیم تحول را از سر گذرانده است و در حال ورود به موج سوم می باشد. با وقوع انقلاب ارتباطی-اطلاعاتی دیگر نخواهد گذاشت جامعه آینده بشر بر اساس موج دوم و موج اول شکل بگیرد و به پیش رود. بنابراین برخوردهای فراوانی رخ خواهد داد تا تمدن موج سوم تکامل یابد و بالغ گردد
الوین تافلر در کتاب ارزشمند موج سوم زندگی بشر را به سه قسمت تقسیم نموده و معتقد است که بشر در طول زندگی خود سه موج عظیم را تجربه نموده است که موج های فوق کلیه ی شئونات زندگی اش را عوض نموده است وی مشخصه موج اول را کار یدکی و مکانیکی انسانها و مشخصه ی موج دوم را که از انقلاب صنعتی آغاز می شود کارخانجات عظیم صنعتی و مشخصه ی سوم را اصلاحات نامیده است تافلر معتقد است که اگر در اوایل ( دوران موج اول ) اتفاقی در جامعه ای رخ میداد اخبار آن روز ها ماهها طول می کشید تا به گوش جوامع دیگر برسد همچنین اتفاقات جوامع تاثیری در روند جامعه ی دیگر نداشت او جوامع موج اول را به حوضهای آب مجزائی تشبیه می کند که در صورت انداختن سنگ در یک حوض ، موج ایجاد شده در حوض هیچگاه حوضهای دیگر را تحت تاثیر قرار نمیداد. اما درمورد موج چهارم:پیش‌بینی می‌شود که تا 20 سال آینده بشر در “عصر مجازی” یا در چهارمین مقطع اساسی تحول تاریخ خود که موج چهارم نیز نامیده می‌شود، قرار خواهد گرفت. موج چهارم در حقیقت فرم توسعه یافته عصر اطلاعات و دانش است که دیگر مشکل عمده بشر در زمینه تامین معاش، تهیه ابزار و دسترسی به دانش و اطلاعات حل شده است و نیاز به تغییر و تحول بزرگتری در جامعه بوجود آمده است. با شروع موج چهارم، بشر جامعه جدید و عصر نوینی را آغاز خواهد کرد که اکثر امور در آن جامعه بصورت مجازی خواهند بود، این عصر جدید بنام عصر مجازی شناخته خواهدشد.
5-2- موج سوم 
الوین تافلر))، می نویسد: در عصر دانایی (عصر حاضر) نه تنها کالاها و خدمات و سرمایه ی بین الملل مختلف دنیا به آسانی به گردش در می آید، بلکه افکار و دانش نیز بی حد و مرزتر از گذشته مبادله می شود. ((رولند روبرتسون جهانی شدن را در دو مفهوم عام و خاص قابل بررسی می 
موج سوم عصر اطلاعات است ، بعد از اختراع رایانه ، سرعت توسعه مخابرات و ارتباطات بشر نیاز به تغییر جدیدی را درک نمود و آن چیزی جز دسترسی به اطلاعات و دانش نبود . هدف موج سوم ، دسترسی به اطلاعات و دانش با استفاده از ابزار فناوری اطلاعات مثل رایانه ، شبکه های محلی و جهانی و اینترنت به همراه توسعه نرم افزارها و سخت افزارهای مورد نیاز عصر اطلاعات بوده است . عمر موج سوم که آن را عصر دانش و جامعه اطلاعاتی نیز نیز می نامند نزدیک به 50 سال است .
بعضی از اختراعات و نظریه‌ها دامنه محدودی دارند و بعضاْ نظراتی مانند نظریه آقای تافلر دامنه وسیعتری را می‌پوشانند. وقتی آقای تافلر در کتاب موج سوم، عصر اطلاعات و دانش را در زمان اوج قدرت عصر صنعت به عنوان موج جدید مطرح کردند و آنرا تغیر اساسی جهان دانستند کسی فکر دولت الکترونیکی، آموزش الکترونیکی، تجارت الکترونیکی، بانکداری الکترونیکی و ایجاد میلیونها شغل جدید در این زمینه را نداشت. اما زمان نشان داد که توسعه فناوریهای اطلاعات از تخیل آقای تافلر هم پا فراتر گذاشت و جهان را در عصر نوینی قرار داد که در آن تحولات عظیمی در حال انجام است. مسلماْ عصر دانش یا عصر اطلاعات که یکی از نمادهای فیزیکی آن اینترنت است بسرعت در حال گسترش میباشد و پتانسیلهای نهفته در آن هنوز در اختیار بشر امروزین قرار نگرفته است و از آنچه وجود دارد نیز به نحو بهینه‌ای استفاده نمی‌شود
موج سوم عنوان کتابی است که الوین تافلر نویسنده پر آوازه آمریکایی در سال 1980 به رشته تحریر در آورده است. در این کتاب تافلر تمدن بشری را از آغاز پیدایش تا کنون مورد بررسی قرار داده است و آن را به مراحل مختلفی تقسیم بندی میکنند. تمدن بشری به سه مرحله عمده تقسیم می‌شوند:
.:: موج سوم خواننده را در گستره ای وسیع از داده ها و عقاید و مسائل تازه قرار می دهد، به نحوی که او را در تحلیل و درک آنچه در این جهان آشفته می گذرد یاری می کند.
نظریه تافلر 
شاید بتوان گفت که این کتاب نمایانگر مهمترین نظریه تافلر است که «موج سوم» را به دو موج بزرگ دیگر در توسعه بشر افزوده است. 
خلاصه موج سوم الوین تافلر
پروژه‌های ملی از قبیل اولین روستای اینترنتی ایران در شاهکوه، اولین شهر الکترونیکی و اینترنتی ایران در جزیره کیش و طراحی اولین مرکز جامع خدمات اینترنتی ایران، ASP نمونه‌های مشخصی از فعالیت هایی است که وی در این عرصه انجام داده است. وی معتقد است که برای موفقیت در جهان پیچیده امروز و ایجاد کار، تلاش و انگیزه، اطلاع و شناخت از موقعیت جهان آینده لازم است. دکتر جلالی تجربیات گذشته و تحولات فناوری موجود را بستری برای تشخیص فرصتهای بعدی در جهان می‌داند. به همین جهت وی اصرار دارد ما نیز با درس گرفتن از تجربیات گذشتگان و بکارگیری امکاناتی که فناوریهای جدید بوجود آورده‌اند تغییرات اساسی در جهان آینده را پیش‌بینی کنیم. این اقدام باعث می‌شود تا فرصت تجزیه و تحلیل پدیده‌های جدید را قبل از ورودشان به جامعه را داشته باشیم و بتوانیم تاثیرات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی آن پدیده‌های نوین را ارزیابی نموده و آمادگی پذیرش آنها را داشته باشیم. توجه به این دیدگاه می‌تواند کمک نماید تا ما را از یک روش سنتی، که همواره به دنبال تعدیل و یا برخورد با هر پدیده جدید، بخصوص در بخش فناوریهای صنعتی بود‌ه‌ایم، خارج و به کشوری پیشرو در پذیرش تغییر و تحولات نوین که بیشترین تاثیرات مثبت اقتصادی را در آغاز ورود دارند تبدیل کند. 
موج سوم تافلر، تحولی پس از دوران صنعتی و مبتنی بر اطلاعات است که به گفته او در دهه 1950 آغاز شده است. در موج سوم، تافلر یک پیش‌بینی غیر عادی را در مورد اثرات عمیق تکنولوژی و بیوتکنولوژی در اقتصاد و همچنین تغییراتی که ما هم اینک میتوانیم در روشهای تولیدی، بازاریابی و الگوهای کاری شاهد باشیم، بیان داشت. او توجه زیادی به پیش‌بینی توسعه بازاریابی و افزایش قدرت مصرف‌کننده معطوف داشته بود. او حتی واژه‌ای جدید (prosumer) را ابداع کرد که ترکیبی از تولیدکننده (producer) و مصرف‌کننده (consumer) است.
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان
موج اول: عصر کشاورزی
موج دوم:عصر صنعتی
موج سوم: که از کنون آغاز شده است.
تافلر معتقد است که درست به همان گونه که موج دوم از تمدن بشری ((زغال سنگ و فولاد و الکتریسیته و حمل و نقل بوسیله راه آهن را با یکدیگر ترکیب کرد تا اتومبیل و هزاران ماده مصنوعی که چهره زندگی را دگرگون ساخت تولید نماید، تاثیر واقعی تحولات جدید نیز مادام که به مرحله ترکیب تکنولوژیهای جدید گام ننهاده‌ایم، محسوس نخواهد شد. این ترکیب بدان معنی است که کامپیوترها ، صنایع الکترونیکی و مواد جدید را که از فضا و اعماق اقیانوس‌ها دست امده است با علم ژنت پایان باید گفت که ما در عصری که زندگی می‌کنیم، تمدن نوین در حال تکوین است و انسانهای بی‌بصیرت در همه جا سعی دارند، آن را سرکوب نمایند. این تمدن با خود اشکال جدید خانواده ، کار و عشق ورزیدن و زندگی ، نظام جدید اقتصادی ، تعارضات جدید سیاسی و از همه مهمتر آگاهی دگرگون کننده‌ای به همراه خواهد آورد. عناصر این تمدن نوین امروزه وجود دارند. میلیونها فرد هم اکنون رندگیشان را با نوای فردا هماهنگ کرده‌اند. وحشت زده از آینده ، نوامیدند و عبث به گذشته پناه برده‌اند و سعی دارند دنیای تو به مرگی که به آنها حیات بخشیده است، از نو زنده کنند.یک ترکیب کنیم و همگی را به نوبه خود با بنیاد جدید انرژی هماهنگ سازیم
در نقطه‌ای از تاریخ ، حدود هشت هزار سال قبل از میلاد ، انقلاب کشاورزی (موج اول) آغاز شد و جای خود را در کره زمین با گسترش روستاها ، اسکان جمعیت‌ها و ایجاد زمین‌های زراعتی و شیوه جدید زندگی باز کرد.