Iranian Futurist

کامپیوتر به شما می گوید که تعداد زیادی خطای تایپی دارید و به شما پیشنهاد می دهد که اندکی استراحت کنید یا به رئیس شما می گوید که در حال صحبت کردن با یک مشتری هستید یا استراحتتان خیلی طولانی شده است یا پشت تلفن چه صحبتی می کنید. رئیس شما از طریق یک کامپیوتر می تواند ببیند در حالیکه شما سرکار هستید در هر دقیقه و ثانیه چه کاری انجام می دهید.

تصویر یک محل کار در آینده را مجسم کنید: کامپیوتر به شما می گوید که تعداد زیادی خطای تایپی دارید و به شما پیشنهاد می دهد که اندکی استراحت کنید یا به رئیس شما می گوید که در حال صحبت کردن با یک مشتری هستید یا استراحتتان خیلی طولانی شده است یا پشت تلفن چه صحبتی می کنید. رئیس شما از طریق یک کامپیوتر می تواند ببیند در حالیکه شما سرکار هستید در هر دقیقه و ثانیه چه کاری انجام می دهید.

آیا این توضیح شبیه یک تصویرسازی از آینده ی دوردست است؟ این طور نیست مربوط به امروز است. در حال حاضر ۲۶ میلیون کارگر ایالات آمریکا در شغلشان نظارت می شوند و این تعداد با استفاده ی بیشتر و بیشتر کامپیوتر در شرکت ها افزایش خواهد یافت و هزینه ی این سیستم های نظارتی کمتر خواهد شد. تا سال ۲۰۰۰ به تعداد ۳۰ میلیون انسان ممکن است به طور پیوسته در شغلشان مورد نظارت قرار بگیرند. اما دقیقاً این سیستم های نظارتی چگونه در ۲۰ سال آینده تغییر خواهند کرد و چگونه آن ها بر کارکنان تأثیر خواهند گذاشت؟

Alan Wwstin استاد دانشگاه کلمبیا ـ معتقد است که نظارت می تواند در مورد انسان اعمال شود؛ اگر کارمندان حقوقشان تضمین شود و به تمامی اطلاعات جمع آوری شده از طریق نظارت دسترسی داشته باشند به علاوه امکان دسترسی شخصی به تک تک کارمندان در زمینه ی این اطلاعات می تواند عامل انگیزه باشد. همان طور که Michael J Smith ـ استاد دانشگاه ویسکان سین ـ می گوید:

"اطلاعات داده شده به مسئول ناظر غالباً حکم یک بازیچه دارد. اما وقتیکه مستقیماً بدست کارکنان برسد می تواند یک عامل انگیزه ی مثبت باشد".

● نظارت بدون گریز طفره

نظارت توسط کامپیوتر در آینده راه گریز کمتری از آنچه که کارمندان امروزی دارند باقی خواهد گذاشت که آن ها را کارمندان پیدا می کنند و بکار می برند تا بر اصول و قوانین بر کارهایشان پیش دستی کنند. سیستم ها دائماً پیچیده تر می شوند و خواهند توانست تا عمده ی گریزها و بازی هایی که ا مروز انجام می شود را باز دارند.

نگاهی بر ادارات مختلف خطوط هوایی بزرگ کمک می کند تا معنای راه های گریز کامپیوتری را به تصویر بکشیم تمامی خطوط هوایی بزرگ سیستم های ررزواسیون را کامپیوتری کرده اند و از کامپیوتر استفاده می کنند تا کارکرد مسئول ررزو را نظارت کنند. مسئولین خاصی برای استراحتشان تعیین شده است و به غیز از این زمان های تعیین شده صندلی خود را ترک نخواهند کرد.

برای به اجرا گذاشتن این قوانین، کامپیوترها عملکرد فرد مسئول را پیگیری می کنند اما کامپیوتر صرفاً سابقه ای از میانگین زمان آن فرد بین مکالمات و میانگین زمان طول مکالمات را ثبت می کند. انی مسئولین اجازه دارند تا از ز مان کوتاهی بین مکالمات استفاده کنند تا آن اطلاعات را از تماس تلفنی وارد سیستم کامپیوتر کنند. خطوط هوایی سوابق مسئولین را بررسی می کند تا مطمئن شود که زمان وقفه ی بین مکالمات خیلی زیاد نیست (معمولاًَ بیش از یک دقیقه نباید باشد).

اما برخی از مسئولین فهمیده اند که اگر آن ها مشتری را در حین ورود اطلاعات پشت خط نگه دارند (که در نتیجه زمان شان را بین مکالمات به یک ثانیه می رسانند) می توانند هر دو ساعت یکبار ۵ دقیقه بیشتر استراحت کنند. مسئولین می توانند از این زمان استراحت جانبی استفاده کنند چون که کامپیوتر صرفاً میانگین زمان بین مکالمات را ثبت می کند. سیستم های نظارتی پیچیده تر آینده سوابق زمان های حقیقی را ثبت می کند نه میانگین زمانی بین مکالمات را. در این روند دو معنای اصلی موجود است ، اول اینکه کامپیوترها می توانند جلوی کارمندان خاصی را بگیرند تا به سیستم تعدی نکنند در نتیجه کارمندانی که از سیستم بهره نمی برند دیگر از عادت های کاری بدهکارانشان رنج نخواهند برد. دوم اینکه کارمندانی که عادت دارند تا به سیستم های نظارتی دست ببرند دیگر چنین کاری نمی توانند کنند. برخی از کارمندان که دیگر نمی توانند از راه های گریز به عنوان یک مکانیزم تقلید استفاده کنند ممکن است از خستگی و فشار کاری شدید رنج ببرند.

● پشنهاداتی برای بهبود عملکرد

سیستم های کاری پیشرفته خواهند توانست تا براساس اطلاعاتی که کارمندان می دهند پیشنهاداتی طرح کنند نه تنها این کامپیوترها به کارمندان نزدیکتر خواهند بود بلکه براساس این اطلاعات جانبی کامپیوترها خواهند توانست به کارمندان کمک کنند تا کارایشان را به نحو بهتری انجام دهند. مسئولین رزرواسیون هتل ـ به عنوان مثال ـ لازم است که اطلاعات زیادی را در مورد وقایع موجود به خاطر داشته باشند آن ها آموزش دیده اند تا بدانند که چه نوعی از خدمات و قراردادها می بایست به چه مشتیرانی ارائه گردد.

غالباً به این مسئولین در آغاز هر شیفت در مورد خدماتی که باید ارائه شود یادآوری می گردد اما گاهی وقت ها این مسئولین فراموش می کنند که به مشتیران این برنامه را بگویند.

در آینده در صفحه های کامپیوتر برنامه هایی وجود خواهد داشت تا به کارمندان کارهایشان را یادآوری کند. فرض کنید که هتل A در یک اقدام مشترک با آژانس اجاره ماشین B کار می کند تا بریا مشتریانی که در هتل A هستند چه در میامی چه در هیولستون؛ در اجاره ی این ماشین تخفیفی بدهد. اگر یک مسئول از کامپیوتر استفاده کند تا به درخواست مشتری در رابطه به رززویک اتاق در هیویستون یا میامی پاسخ دهد آن ها کامپیوتر آن موضوع را به یاد کارمند می آرود و جزئیات را طرح می کند.

به طور کلی استفاده از اقدامات سریع مثبت خواهد بود چون که کارمندان مجبور نیستند که نگران به یاد داشتن جزئیات بسیار زیاد باشند. دیگر کاربردهای آن به استفاده ی خاص یک سازمان از این تکنولوژی بستگی دار. مثلاً اگر این سازمان از این تسریع ها استفاده می کند تا هر دفعه که کارمندان زیادی را صرف یک قرارداد می کنند یا کمتر از میانگین لازم یک گروه کار می کنند به آن ها گوشزد کند؛ آنگاه شاید نتیجه ی آ، منفی باشد.

● اطلاعات برای خودارزیابی

تکنولوژی جدید همچنین به کارمندان امکان دسترسی به اطلاعات مربوط به عملکرد خودشان را می دهد. سیستم های نظارتی بسیار کمی که در حال حاضر کار می کنند این کار را انجام دهند. در آینده کارمندان قادر خواهند بود تا عملکرد خود را بررسی کنند و آن را با همکاران خود مقایسه کنند. این دانش می تواند عملکرد و کارایی کارمند را افزایش دهد مثلاً مطالعه ای که Christopher Earley در سال ۱۹۸۸ انجام داد نشان داد که میندبک های کامپیوتری تأثیر بیشتری بر عملکرد کارمند دارد ـ اگر مستقیماً آن را از سیستم کامپیوتری دریافت کند نه نه از جانب مسئول ناظر، بزرگترین معنای این روند مثبت خواهد بود. کارمندان به تمامی اطلاعات گردآوری شده در نظارت دسترسی خواهند داشت.

● تمرکزی جدید بر نتایج

نظارت به عنوان بخشی از یک کانون که بیشتر مبتنی بر نتایج است ـ در شرکت های آینده ـ تلقی خواهد شد. در حال حاضر اکثر کارمندانی که تحت نظارت هستند مسئولیت های خاصی به ایشان واگذار می شود که می بایست در حین انجام کارشان از آن ها پیروی کنند. این موضوع غالباً باعث تمرکز بر ابزار می شود نه بر نتایج. در آینده شرکت ها به کارمندان آزادی فردی بیشتری در چگونگی انجام کارهایشان خواهند داد.

یک بررسی در صنعت بازاریابی از راه دور تصویری از کانون مبتنی بر نتایج را بدست می دهد. بسیاری از بازاریابان از فواصل دور دستوری را دریافت می کنند که می بایست در حین فروش محصولشان پیروی کنند. این دستورات براساس فنونی که برای اکثر بازاریابان از راه دور بسیار مؤثر خواهد بود آن هم در مورد اکثر مشتریان؛ تهیه شده اند.

به جای اینکه کارمندان مجبور باشند تا از این دستورات و اصول آن ها مرحله به مرحله پیروی کنند؛ در آینده روش هایی را دریافت خواهند کرد که مؤثر خواهد بود و آموزش خواهند دید تا از این روش ها استفاده کنند و سپس اجازه خوهند داشت تا روش ها را استفاده کنند که برایشان بهتر است. مادامیکه این ابزار مبتنی بر اخلاق باشند و تصویری مثبت برای شرکت را طرح کنند؛ عملکرد به وسیله ی بررسی نتایج سنجیده خوهد شد. در آینده سازمان های بیشتری بر نتایج دلخواه خود متمرکز می شوند نه اینکه تک تک کارمندان را مجبور کنند که دقیقاً از یک روش پیروی کنند.

معنای اصلی این تأکید در حال رشد بر نتایج؛ مثبت خواهد بود. آزادی بیشتر با توجه به نحوه ی انجام کار باعث ایجاد انگیزه در کارمند می شود. اما یک مشکل در ارزیابی کیفی مسئول ناظر از عملکرد کارمند باقی می ماند. اکثر سازمان ها از کامپیوترها استفاده می کنند تا تعداد قراردادها و معاملات را بشمارند. همچنین از جاسوس های الکترونیکی استفاده می کنند تا به طور تصادفی و نامنظم به مکالمات گوش دهند تا مطمئن شوند که هم کمیت و هم کیفیت کار عالیست. این جاسوس های الکترونیکی ممکن است برتری های فردی نسبت به فنونی که می بایست استفاده شود یا نباید استفاده شود داشته باشد و ممکن است در ارزیابی های کیفی از عملکرد کارمندان به طور سلیقه ای قضاوت کنند.

● کامپیوترها به عنوان مربیان

اطلاعات گردآوری شده از طریق نظارت های کامپیوتری بیشتر و بیشتر استفاده می شود تا کارمندان را آموزش دهند در حال حاضر سازمان های زیادی از این اطلاعات گردآوری شده به عنوان پایه ی انتقاد استفاده می کنند. شرکت ها خواهند فهمید که برای کارمندان اگر آموزش ببینند برایشان انگیزه ی بیشتری ایجاد می کند تا اینکه سرزنش بشوند.

سیستم ای نظارتی موجود نمی توانند مربی باشند، مثلاً در یک مورد در یکی از خطوط هوایی بزرگ آمریکا، مسئولین رزرو به طور الکترونیکی نظارت می شدند تا اطمینان حاصل شود که در زمان تعیین شده برای استراحت در جای خود باقی می ماندند. آن ها کلاً ۱۲ دقیقه فرصت داشتند تا در یک کاری ۷.۵ ساعته استراحت کنند. اگر یک فرد بیش از ۱۲ دقیقه استراحت می کرد زمینه ی اخطار انضباطی برای وی فراهم می شد.

یک کارمند با فریاد کشیدن تهدید شد چراکه او ۱۳ دقیقه بیش از زمان تعیین شده استراحت کرد. این کارمند گفت که مسئول ناظر وی به من گفته است که زمانی که من در حمام بوده ام همکاران من تماس های بیشتری انجام می داده اند تا عادت های کاری بد من جبران شود.

بعد از این اتفاق این مسئول نهدواسیون دچار یک مشکل عصبی شد؛ که وی آن را مشکل استراحت و حمام گرفتن می نامد. یک مدیر در آن دفتر خطوط هوایی مدعی بود که مسئولین ناظر جاسوسی کارکنان را نمی کنند بلکه سعی دارند توانایی آن ها را افزایش دهند. در آینده شرکت هایی که از نظارت استفاده می کنند نیاز به این امر را درک خواهند کرد که باید به پیام هایی که به کارمندانشان ارسال می کنند حساستر شوند. اگر شرکت ها بسیار خشن باشند در طولانی مدت به خاطر تغییرات، غیبت، هزینه های درمانی و ادعاهای کارکنان؛ از بین می روند. مسئولین ناظر می بایست به عنوان مربی کار کنند نه به عنوان منتقد. ـ در زمان که ممکن باشد ـ و کارمندان می بایست در مورد عملکردشان فیدبک کمک کننده ای دریافت کنند. معنای این روند مثبت است چون که بر دو مورد از نارضایتی های بزرگ در مورد نظارت فعلی غلبه می کند:

اینکه نتایج استفاده می شوند تا کار سرعت یابد و اینکه تأکید بسیار زیادی بر کمیت کار می شود نه بر کیفیت.

اگر مسئولین ناظر به طور کلی از این اطلاعات استفاده کنند تا کارمندان انگیزه پیدا کنند؛ هم شرکت و هم پرسنل سود خواهند برد.

● کامپیوتر به عنوان راهنمای سیستم

سیستم های نظارتی نیز می توانند روش های کار گروهی و تیمی را رهبری کنند. به جای استفاده از نظارت های کامپیوتری برای به رقابت واداشتن کارمند برعلیه کارمند دیگر؛ شرکت ها از رقابت های تیمی بیشتری استفاده خواهند کرد. غالباً برای یک کارمند سودمندتر است که در یک تیم کار کند تا اینکه به طور فردی. اگر چه در مسئول و پاسخگو بودن فردی افزایشی ایجاد می شود اما شرکت ها نیز می فهمند که گاهی گروهبندی کردن پرسنل می تواند تغییری انگیزه آور و جدید باشد.

کامپیوترها به مدیران کمک می کنند که تصمیم بگیرند چه کارمندانی در چه تیمی واقع شوند. یک مثال دیگر از خطوط هوایی این است که؛ یک کارمند ممکن است مهارتش در فروش بلیط باشد در حالیکه یک فرد دیگر در آرام کردن مشتریان عصبانی عملکرد خوبی دارد. اگر کارمندان دارای نقاط قوت مختلف در یک تیم قرار بگیرند می توانند از یکدیگر درس بگیرند به علاوه کامپیوتر به مدیران کمک می کند تا تصمیم بگیرند که چه زمانی به پرسنل بیشتری در زمینه ی تلفن نیاز است و چه زمانی بار کاری کمتر است و برخی از پرسنل می توانند زودتر به خانه بروند.

اکثر مفاهیم این روند مثبت می باشند. کارمندان ممکن است رفاقت و همدردی بیشتری پیدا کنند، از درس گرفتن از یکدیگر لذت ببرند، رضایت شغلی بیشتری داشته باشند، بفهمند که چگونه کارشان را باکیفیت بیشتری انجام دهند و در صورتیکه در قالب تیم ارزیابی شوند و نه در قالب فرد استرس کمتری داشته باشند. در واقع شرکت های زیادی در اروپا گروه ها را بررسی می کنند نه افراد را.

اما برخی از مفاهیم این روند منفی است. کارمندان ممکن است در صورتیکه در تیم قرار بگیرند احساس رضایت کمتری کنند ـ براساس احتمالات آماری نه علایق شخصی شان. آن ها ممکن است به دیگر اعضا تیمشان شدیداً متکی شوند تا کار بهتری انجام شود و ممکن است با دیگر اعضا تیمشان اتحادهای موقتی تشکیل دهند و تعهد کمتری با سازمانشان داشته باشند. همچنین سازمان ها ممکن است در قدردانی از اقدامات فردی دچار مشکل شوند. در آمریکا این موضوع می تواند یک مشکل باشد ـ جاییکه اکثر مردم تأکید بیشتری بر دستیابی های فردی دارند تا کار تیمی.

● عمکلرد و دستمزد

نظارت کامپیوتری به شرکت ها اجازه می دهد تا قدردانی نزدیکتری از عملکرد یک کارمند انجام دهند. همراه با مسئولیت بیشتر فردی؛ در دستمزد و قدردانی فردی نیز باید افزایش حاصل شود. نمونه های قراردادن دستمزد براساس عملکرد شامل برنامه های ابتکاری جدید می شود که در IBM، Merck & co و NU skin بکار گرفته شده ا ند. این شرکت ها و شرکت های زیادی دیگری فهمیده اند که پاداش های پولی می تواند در کارمندان انگیزه ایجاد کند و این ایده را در بین آن ها جا بیاندازد که رفتارهای مطلوب از نظر شرکت (در این مورد: عملکرد بالا) باعث نتایج دلخواه کارمند می شود (دستمزد بیشتر).

● پیش بینی برای نظارت کامپیوتری

۱) سیستم های نظارتی از بابت دستمزد و تغییر ایمن خواهد بود.

۲) سیستم های نظارتی برای توسعه ی عملکرد به کارمندان پیشنهاداتی خواهد داد.

۳) سیستم های نظارتی امکان دسترسی به اطلاعات عملکرد کارمندان را به ایشان می دهند.

۴) نظارت به عنوان بخشی از یک کانون مبتنی بر نتایج استفاده خواهد شد.

۵) نظارت در اصل به عنوان ابزاری برای آموزش استفاده می شود.

۶) سیستم های نظارتی کار گروهی و روش های تیمی کار را هدایت می کند.

۷) حقوق تا حد بیشتری به عملکرد پرسنل مرتبط خواهد شد.

۸) تعداد کارمندانی که به طور الکترونیکی نظارت می شوند و در خانه کار می کنند افزایش خواهد یافت.

۹) اقدامات بیشتری برای کارهای قانونی صورت خواهد گرفت که نظارت را منظم خواهد کرد.

در این روند هم مفهوم منفی وجود دارد و هم مفهوم مثبت. معنای مثبت آن این است که کارمندان این احساس را خواهند داشت که براساس معیار کاریشان مورد قدردانی واقع می شوند نه براساس ارزیابی سلیقه ای ناظرانشان.

از سوی دیگر شرکت ها با مشکل ایجاد یک سنجش موزون و برابر در مورد خدمات ارائه شده توسط کارمندان از بابت کیفیت و از بابت کمیت مواجه خواهند شد. اگر حقوق صرفاً به کمیت خدمات محدود شود سازمان به خاطر افت کیفیت خدمات دچار مشکل می شود. بنابراین سازمان های لازم است که سیستم های ارزیابی دقیق عملکرد ایجاد کنند که تمامی عوامل عملکرد که شامل کیفیت و مقدار کارکرد کارمندان شود را تهیه کند.

● نظارت بر پرسنل از خانه

برخی از کارمندان که تحت نظارت هستند در خانه کار می کنند. اگر چه تمامی مشاغل نمی تواند در خانه انجام شود اما برخی از شرکت های به کارمندان اجازه داده و حتی آن ها را ترغیب می کنند که در خانه کار کنند نه در شرکت. این شرکت ها اگر مجبور نباشند برای کارمندانشان فضای انجام کار تهیه کنند می توانند در هزینه ی خود پس انداز کنند. برخی از کارمندان که ورود اطلاعات انجام می دهند می توانند بابت هر اطلاعات وارد شده که توسط کامپیوتر نظارت می شود، این کارمندان می توانند در خانه خودشان با سرعت خودشان کار کنند و سپس کار آن ها توسط مسئولین شرکت ارزیابی خواهد شد. به خاطر منافع مالی اجازه دادن به کارمندان برای کار در خانه، ای اقدام در دهه ی آینده رایج تر خواهد شد.

مفاهیم مثبت زیادی در کارکردن در خانه وجود خواهد داشت. برای افراد در یکنواختی افزایشی حاصل خواهد شد. زنان صرف شده برای رفت و آمد به شرکت کم می شود و در برخی ا زموارد توانایی بیشتری مثلاً در مراقبت از بچه ها حاصل خواهد شد. برای شرکت ها هزینه ی کمتری در ارتباط به ایجاد فضای کاری برای کارمند، مشاجره ی کمتر در میان پرسنل در شرکت و توانایی بیشتر در جذب نیروهای کاری که بیکار مانده اند حاصل خواهد شد.

برعکس شاید کارکردهای منفی برای کارمندان و شرکت ها حاصل شود. برای افراد فیدبک کمتری وجود خواهد داشت. احساس بیشتری از انزوای اجتماعی حاصل می شود. پیشرفت فردی و تخصصی زیان خواهد دید و فرصت کمتری برای پیشرفت باقی می ماند. سازمان ها ممکن است در ایجاد معیارهای اهداف برای ارزیابی عملکرد کارمند و تصمیم بر اینکه کدامین آن ها ارتقا پیدا کند دچار مشکل شوند. شرکت ها همچنین ممکن است شناسایی کارمندانی که کارشان را به آن نحوی که سازمان ترجیح می دهد انجام نمی دهند؛ سخت تر ببیند.

● منظم کردن نظارت کامپیوتر

اقدام زیادی برای منظم کردن نظارت کارمند از طریق کامپیوترها اعمال خواهد شد. مادامیکه شرکت ها از تکنولوژی برای نظارت کار انسان استفاده می کنند برخی از انسان ها به این روش واکنش منفی نشان می دهند و خواستار حمایت قانونی می شوند. این موارد بر تمایل مدیریت متمرکز می شود که می خواهد بداند چه کسی، چه کاری را در اداره انجام می دهد و حق یک کارمند را برای حوزه ی شخصی آن بداند.

اخیراً اقدامات متعددی انجام شده است تا قانونی که استفاده از نظارت را محدود کند وضع شود. اگر برای شرکت ها قانونی شود تا از اقدامات نظارتی ناعادلانه و غیرضروری استفاده کنند؛ آنگاه شرکت هایی که این کار را می کنند بازدهی یشان کمتر می شود چون که در تغییرات، غیبت، بیماری های ناشی از استرس افزایشی حاصل خواهد شد. از سوی دیگر اگر شرکت های به طور قانونی در استفاده از روش های تکنولوژیکی خود برای ارزیابی عملکرد محدود شوند افراد زیادی از طریق استفاده از نظارت های منظم به اهدافشان می رسند.

از افزایش بعد قانونی این قضیه هم مفاهیم مثبت و هم مفاهیم منفی حاصل می شود. در بعد مثبت آن چنین قانونی ممکن است تضمین کننده ی رفتار بشری و انسانی با تمام کارمندان باشد ـ صرف نظر از سازمانی که برایش کار می کنند. قانون سازی ممکن است حقوق کارمندان زیادی را حفظ کند که در غیر این صورت ممکن است اهمال شود. در بعد منفی آن برخی از قانون ها می تواند قدردانی از کارمندان را به نحو عادلانه دچار مشکل کند. همچنین قانون سازی ممکن است به طور غیرعادلانه برخی از سازمان ها را که نیاز به اطلاعات گردآوری شده توسط نظارت دارند محدود کند که در بازار جهانی به رقابت ادامه دهند.

در آینده موفق ترین شرکت ها آن هایی خواهند بود که با کارمندانشان به طور مساوی و بااحترام رفتار می کنند. همان طور که John Swlley ـ مدیرعامل سابق شرکت کامپیوتری Appleـ قبلاً گفته است:

"به جای بکار گرفتن مدل های زورگویانه و غیرمنطقی زمان های گذاشته؛ مدیران موفق می بایست با آموزش و هدایت کردن افراد پیش بروند".

اگر چه خطرات سوءاستفاده واقعیت دارند اما نظارت های کامپیوتری می تواند در واقع به برخی از کارمندان الهام کند که به اوج عملکرد کاری برسند.

Iranian Futurist		Ayandeh-Negar
Welcome To Future		Tomorow is built today

	در باره ما	تماس با ما	خبرهای علمی	احزاب مدرن	هنر و ادبیات	ستون آزاد	محیط زیست	حقوق بشر	اخبار روز	صفحه‌ی نخست
	آرشیو	اندیشمندان آینده‌نگر	تاریخ از دیدگاه نو	انسان گلوبال	دموکراسی دیجیتال	دانش نو	اقتصاد فراصنعتی	آینده‌نگری و سیاست	تکنولوژی	از سایت‌های دیگر