جالب است که بدانید الگوهای فکری می توانند انتقال پیدا کنند. همان طور که جامعه شناس معروف، هریت زوکرمن با تحقیقاتی که بر روی تعدادی از شاگردان نوابغ انجام داد، متوجه شد تأثیرگذارترین بزرگان، علاوه بر محتوای فکری، الگوها و راهبردهای تفکر را نیز آموزش می دادند. بنابراین واضح است که راهبردهای فکری را می توان آموخت. سالهاست که پژوهشگران بسیاری کوشیده اند تا از طریق تحلیل های آماری، نبوغ را مطالعه کرده و معمای نبوغ را روشن نمایند. سعی کرده اند ارتباط میان هوش و نبوغ را بسنجند. نتیجه این بود که هوش، نمی تواند به تنهایی موجب نبوغ گردد. ضریب هوشی (IQ) بسیاری از فیزیکدانان به مراتب بالاتر از ریچارد فاینمن (برنده جایزه نوبل) است، در حالیکه او با ضریب هوشی حدود ۱۲۲ نبوغی شگفت انگیز از خود نشان داد. نابغه کسی نیست که در آزمون های دانشگاهی رتبه ی اول را کسب می کند، یا ضریب هوشی فوق العاده بالایی دارد. بعد از مطالعات روانشناسی جوی گولفورد، که به خاطر رویکرد علمی خود به خلاقیت معروف شده است، روانشناسان به این نتیجه رسیدند که خلاقیت و هوش ماهیت های متـفاوتی دارند. انسان می تواند بـسیار بـاهوش باشـد ولی خـلاق نباشد و به عکس می تواند بسیار خلاق باشد ولی چندان باهوش نباشد. آنـان بـا مطالعه و بـررسی دفـترچـه های خاطـرات، ارجـاعات، مکالـمات و ایـده های بـزرگترین متفکران جـهان کـوشیده اند تـا راهبـردهای ویژه تـفکر نوابغ و الگوهای فـکری آنـان را مستند کنند. به همین خاطر به اصلی ترین الگوهای فکری مشترک میان نوابغ اشاراتی می کنیم که شاید با شناخت بیشتر این الگوها بتوانیم، آنها را بیاموزیم.
▪ نوابغ افکار خود را به تصویر می کشند:
وقتی انشتین با مسأله ای مواجه می شد، همواره لازم می دید تا موضوع خود را به تمامی روش های ممکن (همچون نمودارها) فرموله نماید. او ذهنی بسیار تصویری داشت؛ و به جای اندیشیدن در چارچوب های خشک استدلال های ریاضی و گویشی، در قالب گزاره های تصویری و فضایی فکر می کرد. نوابغ بعد از آنکه حداقل توانایی های خاص گویشی را به دست می آورند، به دنبال افزایش مهارت های تصویری (دیداری) و تجسمی خود می روند تا بتوانند، اطلاعات را به روش های مختلف نمایش دهند. انفجار خلاقیت در عصر رنسانس به شدت متأثر از تدوین و توزیع دانش عظیم و گسترده نقاشی، طراحی و نمودارهایی همچون نمودارهای مشهور داوینچی و گالیله بود. گالیله در زمانی که اکثر معاصران وی همچنان از رویکردهای متعارف ریاضی و گویشی استفاده می کردند، با نمایش تفکرات خود بر صفحه کاغذ ، انقلابی در علم ایجادکرد.
▪نگاه به مسائل از زوایای مختلف:
لئوناردو داوینچی معتقد بود که اولین نگرش ما به یک مسأله، به شدت متأثر از نگرش معمول و روزمره مان است. او مسأله خود را ابتدا از یک نگاه، بعد از نگاهی دیگر و بعد از نگاههای دیگر بازسازی می کرد. با هر تغییر، درک او از مسأله عمیق تر و به همان اندازه به فهم اصل مسأله نزدیک تر می شد. به طور مثال نظریه نسبیت انشتین، اساسا"، توصیف تعاملات بین چند نگاه مختلف است.
▪ توجه به نشانه ها و تقویت موضوعات به ظاهر بی ربط:
توجه و درک نشانه ها توانایی کنار هم گذاشتن موضوعات نامرتبط موجب خلاقیت می شود. این توانایی در بهم ربط دادن مقولات مجزا، نوابغ را قادر می سازد تا چیزهایی را ببینند که دیگران نمی توانند ببینند. داوینچی سعی کرد تا رابطه ای بین صدای زنگ و سنگی که در آب می افتد، ایجاد کند. این نکته، باعث کشف این اصل شد که صدا همچون موج حرکت می کند. درسال ۱۸۶۵، اف. ای. ککوله، شکل حلقوی مولکول بنزن را در رویای خود، دید و توانست ساختمان زنجیره بسته را کشف کند.
▪ استعاره اندیشی:
ارسطو، استعاره را نشانه نبوغ می دانست و معتقد بود فردی که می تواند شباهت های دو مقوله متفاوت هستی را درک کرده و بین آن ها پیوند برقرار کند، گوهری گرانقدر در اختیار دارد. الکساندر گراهام بل، عملکرد داخلی گوش را با یک پرده محکم فلزی لرزان مقایسه کرد و این مقایسه به اختراع تلفن انجامید. اینشتین بسیاری از قوانین مجرد خود را از رخدادهای مشابه طبیعی برداشت می کرد و توضیح می داد؛ رخدادهایی همچون پاروزدن در یک قایق یا ایستادن در ایستگاهی که قطاری از آن می گذرد.
▪ تضاد اندیشی:
فیزیکدان و فیلسوف معروف، دیوید بوهم، معتقد بود که نوابغ از این جهت قادرند افکاری متفاوت داشته باشند که می توانند دمدمی مزاجانه بین مقولات متضاد یا موضوعات ناسازگار حرکت نمایند. فیزیکدان معروف، نیلز بوهر اعتقاد داشت که وقتی ما همزمان خود را در مواضع متضاد نگاه می داریم، افکار خود را معلق کرده و نتیجتاً ذهنمان به سطحی جدید منتقل می شود. معلق بودن ذهن، امکان می دهد تا ذکاوتی فرای تفکر ساده وارد عمل شود و قالبی نو خلق نماید. این چرخش و گردش مابین تضادها، شرایطی را ایجاد می کند که ذهن ما آزادانه به زوایای دید جدید دست یابد. توانایی بوهر در تصور دوگانه نور در قالب ذره و موج، باعث شد تا او به درک و تدوین "اصل مکملی" برسد. اختراع یک سیستم عملی روشنایی توسط توماس ادیسون، ناشی از ترکیب سیم پیچی مدارات موازی با رشته های مقاومت بالا در لامپ هایش بود ـ چیزی که در نظر دیگر اندیشمندان، غیرممکن تلقی می شد. در حقیقت دیگران چنین ترکیبی را عملاً ناسازگار فرض می کردند. از آنجا که ادیسون می توانست پرش بین دو چیز ناسازگار را بپذیرد، توانست رابطه ای را ببیند که سرانجام منجر به کشف بزرگ او شد.
▪ آفرینش بر اساس ترکیبات بدیع:
سیمونتون درکتاب "نابغه علمی"، تصریح می کند که نوابغ، بیشتر ترکیبات بدیع و نو می آفرینند. معادله اینشتین را در نظر بگیرید: E=mc۲. اینشتین مفاهیم انرژی، جرم و سرعت نور را اختراع نکرد. در عوض، با ترکیب این مفاهیم در قالبی نو، توانست جهانی را که دیگران نیز می دیدند، به روشی متفاوت ببیند. قوانین وراثت که علم ژنتیک نوین بر پایه آن بنا شده، برخواسته از نظرات یک کشیش اتریشی بنام گروگر مندل است که ریاضیات و زیست شناسی را ترکیب کرد تا علمی نو بیافریند.
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان