Iranian Futurist

● مقدمه

سرعت روزافزون تغییرات اقتصادی و اجتماعی در دنیای رقابتی امروز، مدیران را به ایجاد آمادگی برای پاسخ به این تغییرات وامی دارد. چراکه اصول پارادایم نوین مدیـــــریت ( یعنی مدیریت در محیط پویا، بی ثبــــات و غیرقابل پیش بینی) برنامه ریزی سازمان برای نگاه به آینده وتغییرات آن را مغتنم می شمارد.

لذا مدیران، بویژه مدیران اقتصادی کشور بایستی برای مدیریت در محیط بی ثبات و پویای آینده، علم آینده شناسی و بهره برداری از آن را بیاموزند. زیرا مدیران موفق قرن بیست ویکم منتظر نمی مانند تا فرصت به سراغ آنان برود بلکه ضمن توانایی شناسایی و بهره برداری از فرصتها، توانایی تبدیل تهدید به فرصت را نیز دارند.

امیرالمومنین علی (ع) نیز در این زمینه می فرمایند که " به پیامدها بیندیش تا در بحران ها گرفتار نشوی".

● پیشینه

تفکر درباره آینده و حوادث آن سابقه ای به دیرینگی تاریخ خودآگاهی بشر دارد بدان گونه که مردم همه عصرها همواره مشتاق آگاهی از آینده خویش بوده اند. این میل طبیعی بتدریج جای خویش را به ضرورت شناخت آینده دردوران معاصرداده است. چراکه لازمه زندگی دردنیای سیال امروز مطالعه آینده بعنوان علمی مدرن برای شناخت فرصت ها وتهدیدات پیش رو می باشد.

نوشته های "ماکیاولی" و "توماس مور" در عصر رنسانس ترسیم کننده الگوهای اصلی جامعه صنعتی آینده بود که طی چهار قرن بعد از آن تحقق یافت. دو قرن بعد از این دو، نخستین کسی که به اهمیت مطالعات آینده شناسی بعنوان یک عرصه علمی اشاره می کند، ولتر،فیلسوف وطنزنویس توانای فرانسوی است. شاید وی بیش از هر کس دیگری به اهمیت آنچه امروز آینده شناسی تحلیلی خوانده می شود، پی برده بود.

مبحث آینده نگری بعد از جنگ جهانی دوم به شکل آنچه ما آینده نگری مدرن می شناسیم توسط "آسیپ فلختایم" آلمانی الاصل مقیم آمریکا و "برتراند دوژوونول" فرانسوی مطرح شده و پس از آن، روشهای آینده پژوهی با عناوین مختلف " آینده اندیشی"، "مطالعات آینده" و "آینده شناسی" به صورت گسترده ای وارد حوزه های سیاسی، نظامی و اجتماعی شده است.

"پیتر دراکر" در سال ۱۹۶۸ درکتاب "عصر ناپیوستگی" ضمن معرفی برخی از ناپیوستگیها که جامعه آینده را شکل می دهند تاکید می کند که (در آن زمان) اکثر آنها از چشم ناظران دور مانده اند: گذار از یک اقتصاد بین المللی مبتنی بر بازارهای ملی در حال تعامل با یکدیگر به یک اقتصاد جهانی مبتنی بر یک بازار منفرد جهانی، تبدیل دانش به عنوان یک منبع اقتصادی بسیار مهم،… .

امروزه آینده پژوهی بصورت مطالعه مجموعه ای از روش ها برای شناخت نظام مند آینده، عوامل شکل دهنده، نتایج به دست آمده و در نتیجه تصمیم گیریهای مناسب بکار می رود. بر این مبنا، بسیاری از کشورها مراکز پژوهشی و واحدهای تصمیم سازی را به این امر اختصاص داده و یا پروژه های متعددی در این زمینه انجام داده اند. سازمان توسعه ملل متحد نیز با بکارگیری این روشها و با همکاری کشورهای مختلف به اجرای پروژه های آینده نگرانه برای تدوین برنامه های بلند مدت اقدام کرده است.

● لزوم آینده پژوهی

درگذشته های دورمردم به اندازه کافی فرصت داشتند تا زندگی خود را براساس عادتهایشان بنا کرده و با خاطری آسوده آینده آن را پیش بینی کنند. ولی با پیشرفت علم وفناوری درسده های اخیر، ثبات یک پدیده نادرشده و موجهای تغییر یکی پس ازدیگری فرا می رسند. این تغییرات انواع واقسام پدیده های اجتماعی و اقتصادی بدیع را به همراه دارند و ازآنجا که حامل عنصر تازگی هستند، ازیک سو ما را وادار به “فهمیدن” می کنند وازسوی دیگرشالوده عادتهای ما را درهم می کوبند.

گرچه شتاب تغییریک نیروی مشخص وعینی است که تا اعماق زندگی شخصی ما نفوذ کرده و ما را وادار می کند که نقشهای تازه ای را بعهده بگیریم، ولی درعین حال این فرصت نیز وجود دارد که با استفاده از ” دانش آینده پژوهی"، آگاهانه تغییر را پیش بینی کرده وبه فکرچاره جویی بیفتیم.

در واقع آینده غیر قابل شناخت است اما به کمک دانش ناقص خود می توانیم سهمی در شکل بخشیدن به آن داشته باشیم. ما می توانیم رخدادهای آینده را به صورت غیر متحمل و محتمل و همچنین مطلوب و نامطلوب تقسیم بندی کرده و سپس اقداماتی انجام دهیم تا احتمال رخدادهای مطلوب افزایش یابد، یا از ظهور رخدادهای محتمل اما نامطلوب جلوگیری کنیم. البته هنگامی که مردم درک بهتری از تغییر داشته باشند، برای تاًثیرگذاری مثبت بر آینده ای که در حال تکوین است فرصتهای بیشتری خواهند داشت. برای مثال افرادی که دارائی های خود را بیمه می کنند و کسانی که هنگام رانندگی از کمربند ایمنی استفاده می کنند، عملاً از این الگوی فکری استفاده می کنند.

● آینده پژوهی در کسب و کار

به کسب وکارتان فکر کنید. آیا کاملاً روشن است که سازمان به کدام سو در حرکت است؟ سازمان شما یک، دو، پنج و ۱۰ سال دیگر کجا خواهد بود؟ مطمئناً اگر ندانید که به کجا می خواهید بروید، هرگز به مقصدی نخواهید رسید.

به این منظور مطالعه آینده در چارچوبهای زمانی گوناگونی صورت می گیرد. برخی به این تقسیم بندی معتقدند: آینده نزدیک( حداکثر تا یکسال)، آینده کوتاه مدت( بین یک تا پنج سال)، آینده دراز مدت( بین پنج تا بیست سال)، آینده دراز مدت( بین بیست تا پنجاه سال) و آینده دور دست( بیش از پنجاه سال).

بسیاری از بنگاههای کسب و کار، برنامه ریزی حداکثر چهار الی پنج سال آینده را در نظر می گیرند. اما زمانی که سرعت تغییر سرسام آور است، لحاظ کردن آینده های دوربسیار مهم به نظر می رسد و در واقع آنچه امروز انجام می دهیم در آفرینش دنیای پنج تا بیست سال آینده تاًثیر بسزایی خواهد داشت.

● نتیجه گیری

آینده پژوهی یکی از علوم استراتژیک می باشد که متاسفانه حتی برای اکثر اساتید و پژوهشگران داخلی نیز ناشناخته است. آینده پژوهی دانش و معرفتی است که سازمان را نسبت به رویدادها، فرصتها و مخاطرات احتمالی آینده آگاه نموده؛ ابهامات، تردیدها، و دغدغه های فرساینده آن را کاسته؛ و توانایی انتخابهای هوشمندانه سازمان را افزایش می دهد. در یک کلام، آینده پژوهی ابزاری برای" مهندسی هوشمندانه آینده" است.

لذا بهتر است سازمانهای چابکی ،در کنار مدیریت ریسک به مقوله آینده پژوهی نیز توجه بیشتری داشته باشند تا با استفاده از مسیرهایی که این علم در اختیارشان می گذارد، راهبردهای معطوف به آینده سازی را شناسایی نموده و با سهولت بیشتری به آینده های مطلوب خود برسند.

منصور اسدی
علیرضا کریمی

Iranian Futurist		Ayandeh-Negar
Welcome To Future		Tomorow is built today

	در باره ما	تماس با ما	خبرهای علمی	احزاب مدرن	هنر و ادبیات	ستون آزاد	محیط زیست	حقوق بشر	اخبار روز	صفحه‌ی نخست
	آرشیو	اندیشمندان آینده‌نگر	تاریخ از دیدگاه نو	انسان گلوبال	دموکراسی دیجیتال	دانش نو	اقتصاد فراصنعتی	آینده‌نگری و سیاست	تکنولوژی	از سایت‌های دیگر