عنوان روانشناسی صنعتی سازمانی، با حفظ تفاوت های مفهومی موجود، در انگلستان روانشناسی حرفه ای، بیشتر کشورهای اروپایی روانشناسی کار و سازمانی، کانادا و استرالیا روانشناسی صنعتی سازمانی و آفریقای جنوبی روانشناسی صنعتی اتلاق می گردد و تحت این عنوان ها روانشناسان به کار و فعالیت می پردازند.
در جامعۀ آمریکا به عنوان مهد روانشناسی دنیا، تقریباً چهاردرصد از کل روانشناسان در زمینۀ صنعتی سازمانی فعالیت دارند، این در حالی است که در کشور ما تعداد روانشناسان صنعتی سازمانی، دارای مدرک تحصیلات دانشگاهی فوق لیسانس و بالاتر در این رشته به صورت خالص، از شمار انگشتان دو دست نیز کمتر است.
تقریباً نصف کل روانشناسان در جامعه آمریکا در حیطۀ تخصصی روانشناسی بالینی و روانشناسی مشاوره کار می کنند و همین عامل می تواند به طور کلی منجر به شکل گیری نوعی قالب فکری نسبت به فعالیت روانشناسان گردد. به نحوی که در جامعه خودمان به وضوح شاهد این پدیده ایم. تعریفی که جامعۀ ما از روانشناسان و روانشناسی ارائه می نماید حاکی از خلاصه شدن روانشناسی در سر و کار داشتن با بیماران روانی است.
سالیان پیش بلوم و نیلور (۱۹۶۸) روانشناسی صنعتی سازمانی را این چنین تعریف کردند:
« کاربرد یا گسترش حقایق و اصول روانشناختی به مشکلات انسان هایی که در زمینۀ صنعت و تجارت کار می کنند.»
به طور کلی روانشناسان صنعتی سازمانی رفتار را در موقعیت های کاری مورد مطالعه و بررسی قرار می دهند. روانشناسی صنعتی سازمانی دارای دو جهت است: علم و عمل.
۱) جهت اول: روانشناسی صنعتی سازمانی دارای حق قانونی تفحص علمی است، و علاقه مند به رشد و توسعۀ دانش در موضوع انسان در محیط کار.
۲) جهت دیگر: روانشناسی صنعتی سازمانی ـ جهت حرفه ای ـ مربوط به کاربرد دانش برای حل مشکلات واقعی دنیای کار است. یافته های پژوهشی روانشناسی صنعتی سازمانی را در زمینه های استخدام بهتر کارکنان، کاهش غیبت، بهبود ارتباطات، افزایش خشنودی شغلی و حل مشکلات بی شمار دیگر دنیای کار، می توان به کار گرفت.
روانشناسی صنعتی سازمانی چیزی بیش از یک وسیله است که در اختیار رهبران تجارت و صنایع قرار گیرد، تا فقط بتواند کارآیی واحد ایشان را افزایش دهد.
متد علم روانشناسی عینی است، چون بر مشاهده متمرکز است. روانشناسان رفتار انسان را مشاهده می کنند ـ حرکت ها، سخنان و کارهای خلاق. این رفتارها تنها جنبه های موجود انسان است که می توان آنها را به صورت عینی مشاهده کرد (مثل دیدن و شنیدن) و اندازه گیری و ثبت نمود. چیزهای دیگری نیز هستند که به طور مستقیم قابل مشاهده نیستند و همچون جنبه های ناآشکار انسان مثل انگیزه ها، عواطف، ادراک، تفکرات و احساسات… ولی به طریقی رفتار انسان را تحت تأثیر قرار می دهند. مثلاً، انگیزه که به عنوان یک سایق درونی مشاهدۀ آن غیرممکن است ولی بر عملکرد تأثیر مستقیم دارد و قابل مشاهده و اندازه گیری است. بنابراین آثار انگیزه قابل مشاهده است. یک فرد عصبانی رفتارهای بسیاری همچون صورت برافروخته، تنفس تند و مشت های گره کرده را نشان می دهد. فردی که نیازی بسیار به پیشرفت دارد رفتاری متفاوت تر از فردی که نیازی اندک به پیشرفت دارد، از خود بروز می دهد، چه در شغل، چه در یک میهمانی و یا در یک آزمون روانشناختی.
هوش را به طور مستقیم نمی توانیم مشاهده کنیم، اما رفتارهای بسیاری را که نشانه هایی از سطح هوشی متفاوت اند می توانیم مشاهده کنیم.
روانشناسان صنعتی سازمانی رفتار کارکنان را در مشاغلشان تحت شرایط کنترل دقیق و نظام مند مشاهده می کنند. آنان پاسخ رفتاری، چون تعداد قطعات تولید شده در یک ساعت، تعداد کلمات تایپ شده در یک دقیقه و یا کیفیت تصمیم گیری های مدیریتی و… را ثبت می کنند. آنان شرایطی را که تحت آن یک شغل انجام می گیرد، را تغییر می دهند و سپس هرگونه تفاوت نتیجه در کارکردها را اندازه گیری می کنند.
روانشناسان صنعتی و سازمانی در چهار زمینة اصلی می کوشند. در دانشگاه ها روانشناسان صنعتی و سازمانی بیشتر عالم هستند در زمینه های مشاوره بیشتر به کار گیرنده علم بوده اند و در دولت و تجارت و صنایع، ترکیبی از هر دو می باشند.
● روانشناسی صنعتی سازمانی برای شما چه مفهومی دارد
حرفۀ شما و هر فرد دیگری یک احساس هویت و جایگاه (منزلت) برای شما و دیگران فراهم می کند که در حقیقت بیانگرآن است که شما « کی» هستید. شغل شما شاید شرایطی را برایتان فراهم کند که مهارت جدیدی را یاد بگیرید و درگیر چالشی تازه شوید. همچنین آن شغل موجبات پاداش اجتماعی را دربرآوردن نیاز شما به تعلق داشتن به گروهی خاص فراهم می نماید و این آسودگی خاطر در شما ایجاد می کند که فردی مورد قبول و با ارزش برای همان گروه هستید. یک شغل می تواند فرصت های دوست یابی را برای شما فراهم آورد و شرایطی را مهیا نماید که بتوانید با افرادی که به آنها علاقه مندید، ملاقات نمایید. از سوی دیگر کار می تواند برای سلامتی شما خطرناک باشد. علاوه بر خطرات بدنی موجود در اغلب محیط های کاری، شرایط نامساعد کار می تواند اضطراب و محرومیت را پدید آورد. اگر شما در کار خود خسته شدید تمام برنامه هایتان برای پیشرفت بی نتیجه خواهد ماند و یا از مافوق خود خشمگین خواهید شد و در پایان کار روزانه این نارضایتی را به خانه خواهید برد و بستگان و خانواده و دوستان خود را متأثر خواهید کرد.
استرس های کاری به عدم سلامت روانی و جسمانی منجر می گردند. یک مطالعۀ تحقیقی طولی نشان داد که خشنودی شغلی یک پیش بین مهم برای طول عمر می باشد. کارکنانی که از شغل خود خشنوداند عمر طولانی تر از آنهایی دارند که از شغل شان ناخشنودند.
یکی از مهمترین تصمیم هایی که انسان در طول زندگی خود می گیرد انتخاب یک شغل به نحوی است که با علایق، مهارت ها و خلق و خوی او هماهنگ باشد. به همین دلیل مطالعه و آشنایی با رشتۀ روانشناسی صنعتی سازمانی شاید بیشترین رابطه شخصی را با زندگی حرفه ای شما در آینده داشته باشد. یافته ها و کنش های روانشناسان صنعتی سازمانی در سازمان ها از توانایی های شما لزوماً حمایت می کند و وضعیت شما را در سازمان مشخص خواهد کرد، از جمله شیوۀ انجام وظایف شغلی شما، منزلت و میزان حقوق، سطح مسئولیت و آن رضایت شخصی را که می خواهید به آن برسید، تعیین خواهد نمود.
● روانشناسی صنعتی سازمانی و شغل شما
برخورد رسمی شما با روانشناسان صنعتی سازمانی، هنگام پرکردن فرم تقاضای استخدامی، مصاحبه، انجام تست های روانشناختی و سایر ابزارهای گزینش است که از این ابزارها در جهت تطبیق شغل مورد نظر با فرد متقاضی و فرد با شغل مورد نظر بهره می گیرند و به عبارتی می خواهند مشخص کنند که آیا شخص متقاضی برای شغل مورد نظر مناسب است یا خیر و همین طور آن شغل برای آن شخص.
بعد از فرایند انطباق، پیشرفت شما در سازمان وابسته به عملکردتان در انجام کار و برنامه های آموزشی خواهد بود که این ارزیابی توسط معیارهای تهیه شده توسط روانشناسان صنعتی سازمانی انجام خواهد گرفت و در زمان ارتقا، آزمون های خاص دیگری در رابطه با تعیین این که آیا شما برای ارتقا مناسب هستید یا خیر؟ انجام خواهد گرفت. اغلب تصمیم های واحد درباره ارتقای به سطح متوسط یا بالا و دادن پاداش به توصیه های روانشناس صنعتی سازمانی، سازمان نیاز دارد. مدیران شرکت ها و سازمان ها در هنگام احراز این پست و بعد از عهده دار شدن آن باید نسبت به عوامل انگیزشی و عاطفی گوناگون افرادی که برای آن ها کار می کنند، آگاه و حساس باشند. مدیران در جهت هدایت زیردستان، برانگیختن و دلگرم نگه داشتن آنان به آگاهی از تحقیقات روانشناسی صنعتی سازمانی دربارۀ این عوامل نیاز دارند.
اگر شما زیردست مستقیم ندارید و به عنوان مهندس، حسابدار و یا تکنسین در میان دیگر کارکنان کار می کنید، باید مهارت های روابط انسانی را به خوبی کسب نمایید. دانستن این که چگونه با دیگران کنار بیایید می تواند معانی متفاوتی میان شکست و پیروزی داشته باشد. شما طالب موفقیت و رشد سازمانی که در آن کار می کنید، هستید. سازمان باید محصولات خود را با بالاترین اثربخشی و کیفیت تولید نماید. ماشین آلات، تجهیزات و شرایط کاری باید جوّ کاری موّلد را ایجاد نماید.
روانشناسان صنعتی سازمانی در جهت کمک به طراحی محیط کارخانه در راستای به حداکثر رساندن کارایی و تولید اقدامات مؤثری می کنند. فرآورده های کارخانه باید به نحوی بسته بندی و تبلیغ و بازاریابی گردد که مردم برای خریدن آنها جلب شوند. روانشناسان صنعتی و سازمانی در تمام این فعالیت ها نقش مؤثری را ایفا می کنند.
روانشناسان صنعتی سازمانی، در تمام سطوح زندگی سازمانی، برای کارکنان وکارفرمایان خدمات اساسی ارائه می کنند. روانشناسی که در دنیای کار کاربرد دارد برای دو موضوع ارائه خدمت می کند. « برای شما و برای سازمان شما» یکی نمی تواند بدون آن که دیگری منتفع گردد سود ببرد.
● روانشناسی صنعتی سازمانی و زندگی روزانه شما
روانشناسی صنعتی سازمانی در زندگی شخصی شما کاربرد بیشتری دارد تا در زندگی شغلی شما. این علم نگرش ها و رفتارهای شما را در سایر نقش ها تحت تأثیر قرار می دهد. برای مثال، به عنوان مصرف کننده، رأی دهنده و راننده. چه نیرو و عاملی در استفاده از یک نوع خمیر دندان خاص و نوع ماکارونی که مرتباً آن را مصرف می کنید، انتخاب شما را تحت تأثیر قرار می دهد؟
آگهی های تجاری به ما می گویند که پوشیدن فلان لباس، استفاده از نوع اودکلن خاص و سوار شدن در فلان خودرو، مقبولیت عام ما را بیشتر می کند و سبب افزایش موفقیت ما خواهد گردید. اغلب کسانی که این نیازها را تشخیص می دهند و ایجاد می نمایند و در جهت برآوردن آنها شعار می دهند، روانشناس اند. تکنیک های روانشناسی برای ترویج و تبلیغ کاندیداهای سیاسی مورد استفاده قرار می گیرند. کسب آرای عمومی نیازمند کسب آگاهی رهبران سیاسی است از این که مردم در مورد نکات مختلف چه احساسی دارند.
روانشناسان در طراحی و طرح جلوه ها و تابلوها به مهندسان مثل وسایل نشانگری که در جلو خودرو تعبیه شده است، کمک می کنند. برای اطمینان از این که استفاده از تابلوها آسان و نمایش های بصری مطلع کننده و برای تفسیر آسان باشند. شکل و رنگ های علائم بزرگراه ها نتیجه تحقیقات روانشناسان صنعتی سازمانی است. روانشناسان اتاقک خلبان در هواپیما، وسایل خودکار تلفن ها، اجاق های میکروویو، و نمایشگر (مونیتور) و کی بورد و نوت بوک را به نحوی برای ساخت طراحی می کنند که استفاده کنندگان از این وسایل آن ها را هم دوست داشته باشند و هم برای آنان کارآیی داشته باشد.
● مفهوم روانشناسی صنعتی سازمانی برای کارفرمایان
مشکلی به نام غیبت کارکنان در نظر بگیرید. تکنیک های مورد استفاده روانشناسان صنعتی سازمانی برای کاهش غیبت می تواند صرفه جویی بسیار قابل توجهی را به دنبال داشته باشد.
یک مشکل بسیار مهم و قابل توجه از مشکلات سازمان ها ترک کار است. با ترک کار یک کارمند و یا کارگر، شرکت سرمایه گذاری های مصروف روی آن فرد را که برای انتخاب و آموزش او هزینه کرده از دست می دهد و سپس از نو باید فرد جایگزین او را گزینش و آموزش دهد و برای فرد تازه استخدام دوباره سرمایه گذاری نماید.
مطالعات انجام گرفته توسط روانشناسان صنعتی سازمانی و به کارگیری راه های پیشنهادی آنان می تواند به میزان قابل توجهی سبب کاهش ترک کار گردد.
یکی دیگر از علایق اصلی روانشناسان صنعتی سازمانی خشنودی شغلی است. بهبود نگرش نیروی کار از شغل و کارفرما می تواند شکایات و دیگر مناقشه های کارکنان را کاهش دهد و سبب کاهش غیبت، دیرآمدگی، ترک کار، کم کاری، تولید بنجل (بدون کیفیت) و حوادث گردد. روش های مناسب گزینش کارکنان که توسط روانشناسان صنعتی سازمانی طراحی شده به حصول این اطمینان که متقاضیان شایسته استخدام گردند، یاری می رساند.
به طور کلی استفاده از آزمون ها در برنامه های گزینش، ورود تعداد افراد استخدام شده فاقد صلاحیت را به میزان ۶۱ درصد کاهش داده است.
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان