برای سفر به عمیق ترین نقطه زمین، دانش و فناوری باید در کنار شور و اشتیاق قرار گیرد.
نام و شهرت ریچارد برنسون، میلیاردر بریتانیایی بیش از همه با حوزه فضا و بویژه برنامه های فضایی خصوصی و گردشگری فضایی عجین شده است و اخبار فعالیت ها و برنامه های بلندپروازانه و آینده نگرانه تحت سرپرستی وی درخصوص واقعیت بخشی به سفرهای فضایی خصوصی و ارائه ابزارهای لازم جهت روانه سازی مسافران فضا به مقاصد تحت مداری و فراتر، جای ثابتی در میان اخبار حوزه هوافضا پیدا کرده است. اما بهار سال گذشته بود که این پیشگام توریسم فضایی از سفینه متفاوتی رونمایی کرد که از قرار معلوم مقصدی متفاوت از فضای ماورای جو داشت.
کشتی زیبا و جدید ریچارد برنسون که «اقیانوس پیمای ویرجین» نام گرفته است، می رود تا همچون یک زیردریایی پرنده به دل آب های جهان زده و ژرفای اقیانوس ها را بپیماید.
این اقیانوس پیمای تک سرنشین نوعی مینی زیردریایی پرنده با بال های منحصربه فرد است و طبق اهداف و مأموریت های پیش بینی شده قصد دارد برای رسیدن به عمیق ترین نقاط اقیانوس های پنجگانه جهان، دل به دریا بزند. اما انجام این مأموریت خطیر اگر انجام شود افتخار اولین بودن را نصیب ویرجین اوشنیک خواهد کرد. این روزها در آستانه نخستین آزمایش این زیردریایی تاریخ ساز قرار داریم و به همین دلیل دوباره اخبار مربوط به این سفر شگفت انگیز به ژرف ترین نقطه اقیانوس ها بر سرزبان ها افتاده است.
در این میان و برای علاقه مندان برنامه های آینده نگر و بویژه فضا دوستانی که بی صبرانه نتایج پروژه ویرجین گلکتیک و گردشگری فضایی برنسون را انتظار می کشند، شاید واقعیت حضور وی در مکانی به کلی متفاوت و عکس مدار زمین موضوعی غافلگیرکننده به نظر برسد اما خود برنسون نظر دیگری دارد.
وی معتقد است با توجه به این مهم که عرصه فضا از مدت ها پیش هدف دسترسی بشر واقع شده و پرواز فضایی تجاری به طرز وسوسه انگیزی قریب الوقوع نشان می دهد، آخرین چالش بزرگ برای بشر، دستیابی و اکتشاف اقیانوس های سیاره محسوب می شود.
پیمایش ژرفای آب های جهان در حالی از سوی برنسون به عنوان چالش بزرگ پیش روی انسان مطرح می شود که وی از برنامه اعزام زیردریایی پرنده اقیانوس پیمای ویرجین اوشنیک با عنوان پروژه ای به سبک «بیست هزار فرسنگ زیر دریا»ی ژول ورن یاد می کند و معتقد است شمار افرادی که به ماه رفته اند بیشتر از کسانی است که پایین تر از ۲۰ هزار پایی (۶هزار متری) را تجربه کرده اند.
برنسون وظایف و امور ناوبری این پروژه را با یکی از بهترین های ناوبری سامانه های زیردریایی به شراکت گذاشته است؛ کریس ولش، دریانورد و کاشف آمریکایی طی یک دوره ۲ ساله و در ۵ غوص برنامه ریزی شده مسوولیت مهم ناخدایی و فرمانده ناوبری این زیردریایی بالدار را که شباهتی هم به شاتل های فضایی دارد به عهده داشته است.
قرار بود اوایل سال ۲۰۱۲ چنانچه برنامه های پروژه خوب پیش برود و مینی زیردریایی از آزمون فشار سربلند بیرون بیاید، با هدایت ارشد ولش برای نخستین مأموریت خود به گودال ماریانا در اقیانوس آرام برده شود؛ یکی از عمیق ترین نقاط زمین که تا مرز ۱۱۰۳۳ متری پایین می رود. البته برنسون در نخستین سفر زیردریایی پرنده در نقش سرنشین مکمل ظاهر می شود ولی قرار است بعدا خودش این زیردریایی زیبا و جمع و جور را به مقصد گودال پورتو ریکوی اقیانوس اطلس هدایت کند که با عمقی معادل ۸۶۵۰ متر تاکنون هدف اکتشاف و جستجو قرار نگرفته است.
اهمیت تحقق برنامه نخستین سفر این سفینه ژرفا یاب در حالی خودنمایی می کند که چنانچه در رسیدن به کف گودال ماریانا با موفقیت همراه شود، پس از نیم قرن خاطره نخستین یورش جسورانه به این ژرفای چالش برانگیز را زنده کرده و دنباله روی خط سیر شناور زیرآبی «تریست» خواهد شد که در ۳ بهمن ۱۳۴۰(۱۹۶۰) به این کار بزرگ مبادرت کرد. در آن زمان به رغم شکستن دریچه دیده بانی تریست براثر فشار بسیار زیاد آب در عمق ۹۶۵۰ متری، کاوشگران ـ ژاک پیکارد و دونالد والش ـ موفق شدند تا عمق ۱۰۹۱۴ متری اعماق اقیانوس پایین روند.
جالب اینجاست که از آن تاریخ تاکنون نه آن رویداد تاریخی تکرار شده و نه کسی توانسته رکورد بر جای گذاشته شده نیم قرنی را بشکند. اما از قرار معلوم این زیردریایی نسبتا کوچک می تواند با وجود یک بال پروازی کاملا منحصربه فرد تا مرز ۱۰ کیلومتری در کف اقیانوس شنا کند و با بهره مندی از سامانه عملیاتی خودکارش قادر است تا سقف ۲۴ ساعت ضمن ژرفاپیمایی، از حیات دریایی تاکنون نادیده آب های عمیق جهان فیلمبرداری کرده و پرده از رازهای سر به مهر آن کنار بزند.
البته چنین سفری خالی از دغدغه و مخاطرات نیست و فرمانده ناوبری آن از ریسک های بالقوه بزرگ این ماجراجویی خبر دارد. به عنوان نمونه و در جایی که صحبت از ایستادگی و تاب آوردن فشارهایی معادل ۱۰۰۰ برابر فشار طبیعی اتمسفر است، گفته می شود که زیر دریایی ویرجین از حدود ۳۶۰۰ کیلوگرم الیاف کربنی و تیتانیوم به همراه یک کلاهک دیده بانی کوارتزی بسیار سخت و انحصاری ساخته و پرداخته شده است.
مسأله نشت کردن از جمله موارد بسیار مهم در طراحی و ساخت چنین سامانه های زیردریایی است که قرار است به عمق زیاد فرو روند. از همین رو در محیط مخاطره انگیز و پر فشاری که قرار است ویرجین اوشنیک حضور یابد، تراوش و نشتی صفر تنها وضعیت قابل قبول و مورد اعتماد از دیدگاه سرنشینانش تلقی می شود. چرا که وقوع یک نشتی قادر است فولاد ضدزنگ را شکافته و چنین وضعیتی به معنای مرگ حتمی سرنشینان است.
نکته: برنسون، پیشگام توریسم فضایی از زیردریایی پیشرفته ای به نام « اقیانوس پیمای ویرجین» رونمایی کرده که از قرار معلوم و برخلاف برنامه های جاه طلبانه او برای سفر تجاری به فضا مقصدی متفاوت از مدار زمین خواهد داشت
نفوذناپذیری و ایمنی زیردریایی در شرایط فشارهای خردکننده عمق چند هزار متری آب از جمله موارد حیاتی است که راه هرگونه اغماض و خطا را سد می کند تا جایی که فرمانده ناوبری زیردریایی ویرجین نیز لب به اعتراف گشوده و با اشاره به این مهم که شیرجه زدن به چنین عمقی فراتر از ظرفیت و توانمندی هر زیردریایی دیگری است، ترس از غوص زدن در چنین عمقی را همانند بودن در قسمت تاریک ماه توصیف می کند. در این میان اما متولی بلندپرواز و ماجراجوی سفر به اعماق آب های جهان نگاه امیدوارانه تری نسبت به این سفر و مخاطرات بالقوه آن دارد. برنسون که در مقابل عنوان فضانوردان (astronauts) واژه «آب نوردان» (aquanauts) را در مورد کسانی که از عمق ۶۰۰۰ متری بگذرند ابداع کرده است، نحوه نگرش افراد نسبت به ماجراجویی ها و اتفاقات پیرو آن را بسیار با اهمیت و راهگشای اکتشافات تعیین کننده ذکر می کند. وی معتقد است چنانچه ماجراجویی ها با اندیشیدن به وقوع بدترین احتمالات ممکن همراه باشد، نه تنها روند ماجراجویی های اکتشافی از پیش نمی رود، بلکه پیوسته بر وخامت اوضاع افزوده می شود.
برنامه های آبی ریچارد برنسون از قرار معلوم از روندی مشابه پروژه های فضایی اش پیروی می کند و در حالی که پروژه عمق نوردی ویرجین اوشنیک وی در اصل یک زیردریایی تک سرنشین است، اما به تصریح خودش راهی همانند پروژه خبرساز ویرجین گلکتیک در پیش خواهد گرفت که برنامه ریزی آن با هدف ارائه فضاپیمایی ۸ سرنشینه کلید خورده است.
وی بر این باور است که از رهگذر پروژه های از این دست می توان برشمار افراد علاقه مند به کشف و جستجوی اقیانوس ها و بدل شدن به آب نوردان آینده افزود. این پروژه اقیانوسی به تعبیر و تأکید متولی اش از یک هدف علمی جدی برخوردار است که به طور نمونه می توان به حضور شرکای نامداری از جمله موسسه اقیانوس شناسی اسکریپس در زمره مشاوران علمی مهم و کلیدی پروژه اشاره کرد. در این میان برخی صاحبنظران و محققان نیز همسو با برنسون چنین پروژه ای را از نقطه نظر علمی با کشف آمازون برای نخستین بار برابر و قیاس می کنند و معتقدند حد و اندازه اکتشافاتی که قرار است با رفتن به آن اعماق رقم بخورد غیرقابل تخمین و نامعلوم است.
ریچارد برنسون ۶۰ ساله که بابت ماجراجویی های گذشته اش از جمله تلاش برای بالن پیمایی دور دنیا و امروز نیز برای برنامه گردشگری فضایی و فضاپیمای ۸ نفره اش مشهور است، امید دارد پروژه زیر دریایی ویرجین اوشنیک ۳۰ رکورد جهانی گینس را بشکند. موفقیت پروژه عمق نوردی اقیانوس و چشم انداز نوید بخش تجارب و نتایج آن در حالی یک بار دیگر نام این مرد ماجراجو را بر سر زبان ها می اندازد که پروژه فضایی ویرجین گلکتیک وی نیز با هدف پیشکش کردن سفر فضایی تجاری قرار است بزودی عملیاتی شود.
البته ناگفته نماند که ریچارد برنسون تنها ماجراجوی مشهوری نیست که سودای پیمودن اعماق آب های جهان و رسیدن به ژرف ترین نقطه آن را در سر می پروراند و برای مشاهده و رازگشایی از مخفی ترین شکل حیات سیاره و مخلوقات آن بی تابی می کند. رقیب جدی وی که از قضا برنامه سفر و مقصد مشابهی را دنبال می کند نیز از آوازه و شهرت کم ندارد؛ صحبت از جیمز کامرون خالق آواتار افسانه ای است که پیش از این و با بهره گیری از جلوه های بدیع و الهام بخش طبیعت بکر سیاره و همچنین فناوری های برتر توانسته مرزهای جدیدی از واقعیت و تخیل را با عنایت خاص به جنبه های گوناگون دانش بنیان رقم زده و ضمن جلب رضایت و انگیزش سینما دوستان، تحسین اصحاب دانش را نیز برانگیزد.
این ماجراجو نیز قصد دارد با اتکا به نبوغ و نوآوری خود و صد البته بهره گیری از دانش و فناوری های برتر، برای پیگیری ماجراجویی مشابه و منحصربه فردی دیگر وارد گود شده و مشابه ریچارد برنسون عرصه کاوشگری ماجراجویانه را این بار در هیأتی متفاوت و با شیرجه به اعماق ناشناخته آب های سیاره تجربه کند.
با این اوصاف به نظر می رسد با عنایت به پشتیبانی و مشاوره مراکز و سازمان های تحقیقات اقیانوسی و ترویج برنامه های تشویقی نظیر جایزه معتبر ایکس پرایز در شاخه اقیانوسی و همچنین حضور پررنگ و دلگرم کننده افراد مشهور و توانمندی همچون برنسون و کامرون در بطن ماجراجویی های اکتشافی تحت البحری، از این پس عرصه آب های جهان آبستن تحولات و رویدادهای نوید بخش شده و با ورود آب نوردان با تجربه و تجهیزات فناورانه به اعماق خاموش و دست نیافته حیات آبی زمین، فصل نوینی از اکتشافات و دستاوردهای ارزشمند بشری ورق بخورد.
شاید یادی از نابغه علمی استفن هاوکینگ در این خصوص خالی از لطف نباشد که می گوید: «...فرستادن آدم ها به جای ربات ها به کف اقیانوس؟ نوع بشر اصولا گونه ماجراجویی است. ما دوست داریم دست به سیاحت و اکتشاف بزنیم و از سفر به ناشناخته ها و مجهولات الهام بگیریم. علم صرفا یک مرید و پیرو دلیل و منطق نیست، بلکه هواخواه و پیرو عشق و اشتیاق و هوس هم هست. اکتشاف توسط افراد واقعی به ما الهام می بخشد. تصورش را بکنید اگر شما بتوانید یک زیردریایی را به هر جایی در اقیانوس برانید، فشارهای خردکننده و دماهای منجمدکننده به هیچ وجه مانع سفر شما نیستند. تا کجا پیش خواهید رفت؟ چه چیزها که امید و آرزوی دیدنش را خواهید داشت؟ امکانات و احتمالات بی حد و مرزند.
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان