با وجود اين‌كه سكته‌هاي قلبي و مغزي همچنان بالاترين ميزان مرگ و مير را به خود اختصاص مي‌دهد، اما همچنان بسياري نمي‌دانند كه چه اقدامات پزشكي و تخصصي روي بيماران بايد انجام پذيرد تا جلوي نواقص جسمي آنها در آينده گرفته شود؟ يا اين‌كه اطرافيان اين بيماران نمي‌دانند كه چه كار بكنند تا بيمار زمان طلايي رسيدن به اورژانس و بيمارستان را از دست ندهد؟
البته در مراقبتهاي بعد از سكته مغزي دو نكته مهم است كه يكي شامل پيشگيري از سكته‌هاي مجدد و ديگري بازتواني اين بيماران يعني تواناييهاي از دست رفته آنها پس از سكته مغزي مي‌شود.
دكتر زينب شهرابي، جراح مغز و اعصاب در گفت‌وگو با جامجم مي‌گويد: براي پيشگيري از سكته مجدد عوامل مختلفي را بايد كنترل كرد از جمله افزايش چربي خون، تغذيه رژيمي و درمان دارويي و بررسي دورهاي چربي. يا بيماراني كه قند خون بالا دارند يا افراد سيگاري.
فيزيوتراپي، سنگ بناي درمان
دكتر شهرابي با بيان اين‌كه در مورد توانبخشي و بازتواني بيماران سكته مغزي در حال حاضر در كشور ما واحدهاي گسترده و شناخته شدهاي وجود ندارد، مي‌گويد: بازتواني به معناي واقعي يعني بيماراني كه دچار فلج حركتي يا فلج تكلمي بعد از سكته شدند بايد توانبخشي شوند. در مورد فلج حركتي اگر فيزيوتراپي در اين بيماران بموقع انجام نشود، منجر به تغيير فرم اندام‌ها و از دست رفتن عضلات خواهد شد.
به گفته اين جراح مغز و اعصاب، اين بيماران يك دوره بعد از سكته مغزي شانس برگشت دارند، البته در بعضي از انواع سكتهها اين شانس وجود دارد؛ چون سكته‌هاي مغزي دو نوع است؛ بعضي از آنها در اثر نرسيدن خون به مغز و ديگري سكتههايي كه بعد از بروز آنها خونريزي اتفاق ميافتد.
دكتر شهرابي با تاكيد بر اين كه پس در اين بيماران فيزيوتراپي بموقع خيلي موثر است، ادامه مي‌دهد: قبل از اين كه سلولهاي عصبي و نرونها بتواند مسيرهاي عصبي را باز كند و فعاليت آنها برگردد، بايد مانع از بين رفتن توده عضلاني بدن و تغيير فرم مفاصل شويم حتي در مواردي كه نقصهاي عصبي ايجاد شده قابل برگشت نيست، پيشگيري از ايجاد تغيير فرم اندام‌ها موثر است؛ چون بعد از مدتي اندام فوقاني يعني از شانه به پايين بيماران خم مي‌شود و اندام تحتاني و زانو كاملا 180 درجه خواهد شد.
به گفته دكتر شهرابي، اين تغيير فرم مفاصل، بعدها براي حركت بيماران مشكل ايجاد ميكند. براي همين ورزش‌هاي فعال و غيرفعال در اين بيماران بسيار باارزش است. ورزش فعال هم شامل حركاتي است كه خود بيمار بايد به طور مستقل انجام دهد و ورزش غيرفعال شامل حركاتي است كه با كمك فيزيوتراپ و درمانگر، محدوده حركتي مفاصل بيمار را حفظ ميكند.
لزوم حمايتهاي رواني در كنار توانبخشي
پيشگيري از افسردگي و اختلالات خلقي بعد از سكته مغزي نيز مهم است. دكتر شهرابي در اين‌باره ميافزايد: چون كسي كه فعال بوده ناگهان با يك نقص حركتي عمده مواجه مي‌شود و نيمي از بدن خود را نميتواند حركت دهد، پس اين فرد نياز به يك محيط حمايتكننده براي جلوگيري از افسردگي و اضطراب دارد.
فشار خون بيمار را كاهش ندهيد
«معمولا خيلي از افرادي كه سكته مغزي يا قلبي ميكنند، سابقه فشار خون دارند. مثلا فشار خون معمول آنها كه با آن زندگي ميكردند، 20 بوده و محيط مغز و سلولهاي عصبي با اين فشار تغذيه ميشده است.»
اين جراح مغز و اعصاب با اشاره به جملات بالا اذعان ميكند: اگر سعي كنيم اين فشار را به حالت طبيعي برگردانيم، در مغز ايسكمي اتفاق ميافتد: يعني كمبود اكسيژن و خونرساني رخ مي‌دهد. همين كار نواقص بعد از سكته را هم افزايش مي‌دهد حتي خطر سكته مغزي يا قلبي با پايين آوردن فشار خون افزايش مييابد براي همين فشار اين بيماران بتدريج بايد كاهش يابد كه معمولا دو‌سوم يا 70 درصد فشار اوليه آن است، البته نه به معناي اين كه فشار بيمار در حد فشار يك آدم طبيعي و سالم پايين بيايد.
آب قند، چاره كار نيست!
سكته‌هاي مغزي ممكن است در محيط خانه در ساعات اوليه صبح اتفاق بيفتد براي همين اطرافيان بايد با احياي اين بيماران آشنا باشند. به گفته دكتر شهرابي ممكن است حتي در حين سكته تشنج رخ دهد و اطرافيان فكر كنند بايد به او آب قند بدهند، اما با اين كار احتمال دارد راههاي تنفسي بيمار بسته شده و زمينه‌ساز عفونت و خفگي شود. دكتر شهرابي با بيان اين‌كه متاسفانه اين كارها به اشتباه انجام مي‌شود، معتقد است: بايد تا رسيدن اورژانس بر بالين بيمار، راه تنفسي او كنترل شود و اگر چيزي در دهان بيمار است، كاملا خارج شود.
اگر بيمار تشنج كرد، اطرافيان سعي در خوراندن چيزي به او نكنند. علاوه بر اين اكثر افرادي كه مستعد سكته مغزي هستند، ممكن است مستعد سكته قلبي هم باشند براي همين فشار خون بيمار بايد توسط اطرافيان گرفته شود كه اگر لازم بود داروي خاصي مصرف كند، آن را به او برسانند.
دكتر شهرابي در ادامه مي‌گويد: اگر بيمار دچار مشكل ايست قلبي شد، اطرافيان بايد بتوانند او را تا رسيدن به اورژانس احيا كنند. بعد از رسيدن اورژانس هم زمان نبايد از دست برود. بلافاصله بعد از انتقال بيمار به بيمارستان، تصويربرداري و سيتياسكن بايد انجام شود تا نوع سكته و اين كه سكته همراه با خونريزي مغزي بوده يا خير مشخص شود.
اين جراح مغز و اعصاب با تاكيد بر اين كه در موارد خونريزي نياز به درمان جراحي است، خاطرنشان ميكند، اگر خونريزي اتفاق نيفتاده، براساس شرايط فرد بايد مانع ايجاد لخته شد و جلوي وسيعتر شدن سكته را گرفت؛ ضمن اين كه اگر در رساندن و مراقبتهاي بيمار تاخير شود، بيمار زمان طلايي را از دست مي‌دهد.
بخورها و نخورهاي بيماران سكته مغزي
دكتر شهرابي در پايان با اشاره به مراقبتهاي تغذيهاي اين بيماران مي‌گويد: با توجه به اين كه بيمار فشار خون يا ديابت دارد يا نه، بايد رژيم غذايي خاصي به اين بيماران داد؛ اما اگر هيچكدام از اين فاكتورها وجود نداشته باشد، محدوديت غذايي خاصي وجود ندارد؛ اما رژيم غذايي حاوي انواع ويتامينها و املاح براي اين افراد لازم است. براي اين افراد مصرف مايعات هم بسيار ضروري است، چون از دست دادن آب، بدن فرد را براي سكته مغزي آماده ميكند.
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان