اعتماد| تشويق به افزايش جمعيت يكي از پررنگ‌ترين برنامه‌هاي ماه‌هاي پاياني دولت دهم بود. در حالي كه نگراني از بابت كاهش رشد جمعيت و سوق يافتن جامعه ايراني به سمت رشد منفي جمعيتي علت اصلي هدف‌گذاري دولت دهم بر اين برنامه بود، دولت براي اجراي اين برنامه 1400 ميليارد تومان اختصاص داد تا تمام نهادها هم متوجه اهميت اين برنامه باشند. وزارت بهداشت كه طبق قانون بايد بر روند فرزندآوري و سلامت بارداري نظارت داشته باشد هم برنامه‌هاي خود را به اين سو منحرف كرد و تا حدي پيش رفت كه براي خانواده‌ها هم تعيين تكليف ضمني كرد و خواستار فرزندآوري هر زوج ايراني تا سقف 6 و 7 بچه شد. در حالي كه گزارش‌هاي رسمي از وضعيت تورم، بيكاري و انباشت مشكلات اقتصادي در سال پاياني فعاليت دولت دهم اخبار خوشي نداشت اين اولويت‌دهي از سوي دولت در حالي صورت گرفت كه فاطمه رخشاني، معاون بهداشتي وزارت بهداشت هم در گفت‌وگو با «اعتماد» معترف است كه ترميم زيرساخت‌هاي اقتصادي و فرهنگي، مهم‌ترين عامل در سوق دادن خانواده ايراني به افزايش جمعيت است. اين مقام مسوول كه طي ماه‌هاي پاياني فعاليت دولت دهم اغلب اظهارات خود را به تشويق زوج‌هاي ايراني به فرزندآوري بيشتر و افزايش جمعيت اختصاص داده بود در گفت‌وگو با «اعتماد» علت اظهارات خود را تشريح كرده است.
قبول دارم كه لازم است رشد جمعيت و نرخ باروري افزايش يافته و بهبود پيدا كند. اما به نظر شما، امروز آيا زيرساخت‌هاي افزايش فرزند آوري كه مهم‌ترين آن، زيرساخت اقتصادي و اشتغال و آموزش است، فراهم شده كه وزارت بهداشت دست به كار اجراي سياست‌هاي افزايش جمعيت شود؟
ما در وزارت بهداشت وظيفه مشخصي داريم كه ربطي به زيرساخت‌هاي موجود ندارد. در عين حال، امروز هم توقعات مردم بسيار بيشتر از آن چيزي است كه در اختيار دارند. البته من هم قبول دارم كه زيرساخت‌هاي اقتصادي بايد اصلاح شود چرا كه در اين سال‌ها هم صرف سياست‌هاي وزارت بهداشت منجر به كاهش فرزندآوري نشده. وضعيت اشتغال و تحصيل و اقتصاد و مسكن دست به دست يكديگر داده تا به سمت كاهش فرزندآوري برويم و به وضعيتي برسيم كه با تولد 8/1 فرزند به ازاي هر زن در سن باروري، حتي قادر به دستيابي به سطح جانشيني هم نباشيم. واقعا ضروري است كه هر خانواده حداقل صاحب دو فرزند شود چرا كه فقط در اين صورت مانع از افزايش منفي رشد جمعيت مي‌شويم در حالي كه حتي با تولد دو فرزند براي هر خانواده، باز هم با هدف رشد جمعيت فاصله داريم. البته ما هنوز به رشد منفي جمعيت نرسيده‌ايم و اين جاي خوشحالي دارد. تلاش وزارت بهداشت بر اين است كه رشد جمعيت را به وضعيت سابق بازگرداند. براي اين برنامه هم نيازمند فرهنگ سازي هستيم و اجراي آن آسان نيست. ما امروز با جامعه گريزان از ازدواج مواجه هستيم كه سن ازدواج در آن بالا رفته و تك فرزندي را پذيرفته است. فرهنگ سازي ما در جهت متقاعد ساختن خانواده براي فرزندآوري زمانبر است.
چقدر زمان مي‌برد؟
كشورهايي كه رشد منفي را تجربه كردند، بعد از 25 و 30 سال هم نتوانستند به سطح جانشيني بازگردند. البته ما در كاهش جمعيت هم تجربه‌يي متفاوت از ساير كشورهاي دنيا داشتيم و سرعت كاهش جمعيت در ايران بسيار بيشتر از ساير كشورها بود. چنانكه اگر قرار بود برنامه كاهش باروري در ايران ظرف 20 يا 25 سال نتيجه دهد، ظرف 7 سال به نتيجه رسيد. اولين قانون برنامه پنج ساله توسعه مقرر كرد كه نرخ رشد باروري در فاصله سال‌هاي 1368 تا 1390 و ظرف 22 سال از 4/6 فرزند به 1/4 فرزند به ازاي هر زن در سن باروري كاهش يابد. سال 1374 و ظرف 6 سال، نرخ رشد باروري به 1/3 رسيد و در سال 90 اين عدد، كمتر از 2 بود. بنابراين، كاهش نرخ رشد باروري بسيار سريع‌تر از اهداف برنامه توسعه پيش رفت.
گزارش مرداد ماه سازمان ثبت احوال كشور نشان داد كه ظرف يك هفته 26 هزار نفر به جمعيت كشور اضافه شده است. اگر خانواده‌ها بخواهند از سياست افزايش رشد جمعيت پيروي كنند، ترميم نرخ رشد 8/1 به بيش از 2 فرزند براي هر خانواده چقدر طول مي‌كشد؟
بستگي دارد كه تصميمات چگونه اجرا شود. تجارب ساير كشورهاي جهان نشان مي‌دهد دسترسي به نتيجه تشويق مردم به فرزندآوري حدود 10 الي 20 سال طول كشيده اما فكر مي‌كنم اين نتيجه در كشور ما سريع‌تر حاصل مي‌شود چون كاهش جمعيت‌مان هم سريع‌تر از ساير كشورها بود. اما باز هم به چگونگي اجراي سياست‌هاي تشويقي و ايجاد زيرساخت‌ها و بسترهاي فرهنگي و اقتصادي بستگي دارد.
دولت دهم 1400 ميليارد تومان براي سياست‌هاي تشويقي افزايش فرزندآوري اختصاص داد. شما به عنوان مسوولي كه بايد قدم‌هاي نهادهاي دولتي را در همراهي با وزارت بهداشت رصد كنيد، فكر مي‌كنيد ساير دستگاه‌ها هم سهم خود را در ايجاد
زيرساخت‌هاي لازم در جهت موفقيت اين سياست‌ها ايفا خواهند كرد؟
نظارت بر اجراي وظايف ساير دستگاه‌ها وظيفه وزارت بهداشت نبوده و صرفا سياستگذاري‌ها برعهده ما است. افزايش جمعيت، سياست كلي كشوري بوده كه توسط دولت به تمام دستگاه‌ها ابلاغ مي‌شود. حالا هم تمام وزارتخانه‌ها شرح وظايف‌شان را دريافت كرده‌اند و از زمان تخصيص اعتبار 1400 ميليارد توماني هم جلسات هفتگي در شوراي عالي انقلاب فرهنگي با حضور نمايندگان دستگاه‌ها تشكيل شد و وزارت بهداشت هم براي وظايف خود برآورد هزينه داشت در عين حال كه شورا به عنوان مسوول، بر اجراي وظايف دستگاه‌ها نظارت مي‌كرد. مثلا ما تعيين مي‌كرديم كه هزينه بيمه زوج‌هاي نابارور چه رقمي خواهد بود.
آيا در برنامه پنجم توسعه ماده قانوني درباره افزايش جمعيت آمده است؟
خير. در حال تعويض نخستين قانون جمعيت هستيم.
امروز، زيرساخت‌هاي موجود به اندازه همين تعداد جمعيت است. اگر جمعيت كشور به 100 ميليون نفر افزايش يابد، وزارت نيرو هم بايد تلاش بيشتري براي تامين آب آشاميدني سالم داشته باشد. وقتي آب آشاميدني سالم در اختيار جمعيت قرار نگيرد آنها به بيماري‌هاي عفوني مبتلا مي‌شوند و مي‌ميرند.
تمام دستگاه‌ها موظف به تامين شرايط براي جمعيت تحت پوشش خود هستند. حرف شما هم كاملا درست است. اگر قرار است جمعيت افزايش يابد بايد ببينيم كه آيا بسترهاي لازم براي اين جمعيت نيازمند آموزش و اشتغال فراهم شده يا خير. ما امروز موظفيم كه برنامه‌هاي تحديد و كاهش جمعيت را حذف كنيم اما وزارت بهداشت به تنهايي در اجراي اين برنامه موفق نخواهد بود زيرا مردم ما در حال حاضر هيچ تمايل و انگيزه‌يي به داشتن فرزند بيشتر ندارند و نيازمند كمك تمام نهادها هستيم. به هر حال وظيفه ذاتي وزارت بهداشت در سال‌هاي گذشته اين بود كه به خانه‌هاي مردم مراجعه مي‌كرد و به آنها آموزش مي‌داد كه از وسايل پيشگيري استفاده كنند و فرزند كمتري داشته باشند.
و اين خدمات هم رايگان بود.
امروز هم اين خدمات براي خانواده‌هاي آسيب‌پذير و پرخطر حتما رايگان است زيرا برنامه‌يي براي قطع كامل ارائه خدمات پيشگيري نداريم.
يعني ارائه رايگان وسايل پيشگيري در مراكز كاهش آسيب اعتياد يا براي زنان با رفتار پرخطر قطع نخواهد شد؟
به هيچ‌وجه. ما امروز با كمبود امكانات براي خريد تجهيزات مواجه هستيم اما به هيچ‌وجه سياست قطع ارائه اين خدمات را در دست نداريم زيرا با بحث بسيار مهم شيوع بيماري‌ها مواجهيم و اصلا تمايل نداريم كه رفتار پرخطر يك زن منجر به تولد يك فرزند ناقص يا فوت آن زن بر اثر بارداري شود. حتي براي خانواده‌هايي كه 6 يا 7 فرزند دارند و تمايلي به فرزند بيشتر نداشته و در عين حال، قدرت خريد همين تجهيزات ارزان قيمت را هم ندارند، موظفيم كه تمام خدمات پيشگيرانه را به طور رايگان ارائه كنيم.
پس وزارت بهداشت چندان هم مايل نيست كه تمام خانواده‌هاي ايراني 7 فرزند داشته باشند ؟
ما به خانواده‌يي كه 7 فرزند دارد و مايل به تحميل فرزند بيشتر به خانواده نيست و توان اقتصادي تامين وسايل پيشگيري را ندارد، كمك مي‌كنيم.
سلامت يك زن پس از 7 بار زايمان و بارداري چه مي‌شود؟
به مادرهاي خودمان نگاه كنيد كه 7 فرزند آورده‌اند و خيلي هم سالم هستند.
حالا يك خانم جوان مايل به بارداري است اما دغدغه شغل و آموزش و آتيه فرزندش مانع از تصميم‌گيري مي‌شود. مي‌خواهد پاسخي از معاون بهداشتي وزارت بهداشت بشنود. اگر اين دغدغه‌ها در ذهن شما بود آيا باز هم بر تصميم خود براي بارداري اصرار مي‌كرديد؟
بستگي دارد كه از چه منظري به اين مساله نگاه كنيم. از نظر من اين كشور تمام امكانات را براي برآورده كردن نيازهاي يك خانواده با دو يا 3 فرزند در اختيار دارد.
اگر ترديد داشتيد كه سرنوشت شغل و تحصيل فرزندتان چگونه خواهد بود باز هم بر بارداري پافشاري مي‌كرديد؟
اگر به آينده يقين داشته باشيد، تصميم متفاوت خواهد بود. شما به كمبودها يقين داريد.
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان