دکتر سيد احمد رئيس السادات با اشاره به روز جهاني پوکي استخوان(28 مهر) گفت: پيشگيري و درمان به موقع و مناسب پوکي استخوان به عنوان شايعترين بيماري متابوليک استخوان ، اولويتي اجتناب ناپذير در سلامت سالمندان محسوب ميشود. وي افزود: از نظر باليني استئوپروز (پوکياستخوان) يک بيماري خاموش است و تا وقتي که شکستگي در استخوان اتفاق نيفتاده باشد درد و شکايت جدي ايجاد نميکند .
عضو هيات علميدانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي در گفتوگو با تسنيم ادامه داد:اهميت پوکي استخوان به حدي است که سازمان بهداشت جهاني WHO روز (20 اکتبر) را به عنوان روز جهاني استئوپروز نامگذاري کرده است. رييس السادات گفت : با افزايش سن، استئوپروز به طور چشمگيري افزايش مييابد، بطوريکه بيش از 20 درصد زنان بالاي 50 سال دچار درجاي قابل توجهي از کاهش تراکم استخوان هستند و اين سبب ميشود بيشتر در معرض شکستگيهاي ناشي از پوکي استخوان باشند. اثر هورمونهاي جنسي بر فرايند استخوانسازي و بروز پديده يائسگي (منوپاز) سبب ميشود روند کاهش تراکم در خانمها سرعت بيشتري نسبت به مردان داشته باشد. هر چه ميزان تراکم استخوان در سنين جواني بيشتر باشد احتمال پوکي درسنين بالاتر کمتر ميشود.
اين متخصص طب فيزيکي و توانبخشي گفت :تغذيه مناسب در دوران کودکي ، نوجواني و جواني و نيز دوران بارداري و شير دهي در کنار فعاليت فيزيکي مناسب و پرهيز از عادات غلط مانند کشيدن سيگار و الکل از مهمترين عوامل پيشگيري کننده از کاهش تراکم استخوان به شمار ميروند. سيد احمد رئيس السادات در ادامه افزود : استفاده صحيح و به جا از مکملها و ويتامينها از جمله کلسيم و ويتامين دي اگرچه ميتوانند نقش مفيدي داشته باشند، به هيچ وجه به عنوان جايگزين تغذيه طبيعي و فعاليت فيزيکي نيستند.
عضو هيات علميدانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي در مورد تشخيص به موقع پوکي استخوان گفت:تشخيص استئوپروز بيشتر مبتني بر انجام روشهاي آزمايشگاهي و تصوير برداري است. گرافي(عکس ساده) به دليل حساسيت ناکافي ارزش کميدر تشخيص زودرس استئوپروز دارد. رايج ترين شيوه براي سنجش تراکم استخوان روش DEXA است. سنجش تراکم استخوان در خانمهايي يائسه و نيز خانمهاي داراي عوامل خطر ابتلا به پوکي استخوان و نيز همه خانمهاي 65 سال به بالا توصيه ميشود. خانمهايي که در معرض خطر ابتلا به پوکي استخوان قرار دارند عبارت اند از: مبتلايان به کمبود هورمون زنانه استروژن، سابقه فاميلي پوکي استخوان ، ديابت و بيماريهاي تيروئيد، کليه و کبد و نيز يائسگي زودرس . همچنين افرادي که کورتون مصرف ميکنند در سنين پايينتري نياز به انجام سنجش تراکم استخوان دارند.
وي افزود استئوپروز يک بيماري چند عاملي است و درمان آن جنبههاي گوناگوني دارد که همکاري و کار گروهي متخصصين غدد، روماتولوژي، طب فيزيکي و توانبخشي، ارتوپدي، تغذيه و گاه حتي روان پزشکي را ميطلبد. دبير انجمن طب فيزيکي و توانبخشي ادامه داد: از مهمترين درمانهاي غيرجراحي و غيردارويي ميتوان به ورزش درماني مناسب نام برد. به طور کلي ورزشهاي تحملکننده وزن، ورزشهاي تعادلي و ورزشهاي راست کننده عضلات ستون فقرات پشتي از بهترين ورزشهاي رايج در مبتلايان به پوکي استخوان به شمار ميرود. ورزشهاي آبي و شنا اگر چه در افزايش تراکم مفيد نيستند به دليل اثرات مفيد قلبي و عروقي و نيز سودمندي شان در ايجاد تناسب اندام از جمله ورزشهاي مورد توصيه به حساب ميآيند. پياده روي به خصوص در سطوح غيرشيبدار، سادهترين و مفيدترين ورزش در مبتلايان به پوکي استخوان به شمار ميرود. انجام ورزشهاي رزميو ورزشهاي پربرخورد مانند فوتبال و همچنين دويدنهاي سريع در سالمندان مبتلا به پوکي استخوان توصيه نميشود. اين ورزشها ممکن است منجر به زمين خوردن و شکستگيهاي ناشي از آن شوند. اخيرا ورزش تايچي که ريشه در ورزشهاي رزميسنتي چيني دارد به عنوان ورزش مفيد در سالمندان شناخته شده است.اين ورزش علاوه بر افزايش تراکم استخوان اثرات مفيدي در بهبود تعادل و پيشگيري از خطر زمين خوردن در آنها دارد. تاثيرات مفيد روحي و رواني از ديگر تاثيرات مفيد اين ورزش است.
کاهش تراکم مهرهها و تغيير شکل آنها ميتواند سبب افزايش خميدگي ( قوز ) پشتي شود. ضعف عضلات و افزايش خميدگي پشت ميتواند سبب کاهش تعادل و افزايش خطر سقوط در مبتلايان به پوکي استخوان شود.ورزشهاي تقويتي عضلات راستکننده ستون فقرات پشتي ضمن کمک به کاهش خميدگي پشت ميتواند سبب بهبود تعادل و کاهش خطر زمين خوردن شود. نکته بسيار مهم در مبتلايان به پوکي استخوان اين است که انجام ورزشهايي که در آن بيمار کمر و پشت خود را خم ميکند نه تنها مفيد نيستند بلکه سبب افزايش شکستگي در ستون فقرات ميشود. وي در پايان تاکيد کرد: در کل به نظر ميرسد بهبود قدرت و تعادل و اصلاح محيط زندگي و معابر و پيشگيري از زمين خوردن از مهمترين مواردي است که سبب بهبود کيفيت زندگي در مبتلايان به پوکي استخوان ميشود به طوري که اهميت آن در بسياري موارد از استفاده از داروها و مکملهاي گران قيمت بيشتر است.