خبرنگاراعزاميبه ژنو، نيلوفر منصوريان/ ما توافق كرديم (we have agreement) اين سخنان وزير خارجه ايران در هتل اينتر كنتيننتال بود پس از ساعتها مذاكره سخت و نفسگير. در حالي كه چهرهاش از شادي ميدرخشيد. ابتدا لوران فابيوس، وزير خارجه فرانسه از اتاق مذاكرات بيرون آمد و خبر توافق را تاييد كرد پس از آن وزراي خارجه آلمان و انگليس خبر را تاييد كردند و پس از آنها محمدجواد ظريف. اما تنها كمي دورتر از هتل محل مذاكرات در ساختمان محل خبرنگاران نيز ولولهيي برپا شد. ابتدا دوربينها بر جاي خود قرار گرفت و سپس عكاسها روانه سازمان ملل شدند تا از اين لحظه مهم تاريخي عكسي به يادگاري بگيرند. حالا همه براي كنفرانس خبري وزراي خارجه شش كشور آماده بودند. خبرنگاراني كه هتل و ساختمان بينالمللي همايشهاي ژنو را ترك كرده بودند يك به يك برگشتند. سرانجام پس از دو روز سكوت خبري شكسته شده بود. ايران و گروه 1+5 توافق كردند. بر اساس اين توافق غنيسازي در برنامه هستهيي باقي ميماند و فعاليت در سايتهاي هستهيي نظنز و فردو به شكل كنوني ادامه پيدا خواهد كرد و تحريمها افزايش نخواهد يافت. بحران هستهيي روي شيب سرازيري قرار گرفت. اين خبر در ساعت 3:15 دقيقه صبح به وقت ژنو اعلام شد. پس از آن فضاي ساختمان سيايسيجي كاملا امنيتي شد و در سالن كنفرانس خبري كه از ديروز براي اين كنفرانس آماده شده بود ابتدا پرچم ايران قرار گرفت تا محمدجواد ظريف به عنوان نخستين وزير امور خارجه سخنراني كند. در اين بين هم وزراي خارجه به مقر اروپايي سازمان ملل رفتند تا متن توافقنامه را امضا كنند. در سازمان ملل هم ظريف، اشتون و وزراي خارجه اروپا و امريكا كنار هم ايستادند و كاترين اشتون در سخناني بيانيهيي را درباره توافق قرائت كرد. پس از آن وزرا با يكديگر دست دادند و ظريف هم به سمت فابيوس رفت و او را بغل كرد. ساعت 3:30 صبح به وقت محلي، ايران و 1+5 توانستند بر سر متن تفاهمنامهيي مشترك براي همكاري در زمينه اقدامات متقابل و متوازن به تفاهم برسند. وزراي خارجه پس از اتمام قرائت بيانيه توسط كاترين اشتون با يكديگر دست دادند. در اين ميان وزير امور خارجه كشورمان و جان كري، وزير خارجه امريكا، نيز براي لحظاتي دست همديگر را فشردند.
به دست آوردن اعتماد مردم مهم است
پس از اين بود كه نشست خبري وزير امور خارجه كشورمان در ژنو برگزار شد. ظريف از خبرنگاران و دولت سويس تشكر كرد. همچنين از سازمان ملل و اشتون به خاطر مديريت مذاكرات تشكر كرد. او گفت كه اين گفتوگوها خيلي سخت و فشرده بود و چهار روز به طول انجاميد و كاري بود كه بايد انجام ميشد تا اين مساله حل شود و اكنون در روند رو به جلويي هستيم و مذاكرات بر اساس احترام متقابل بود و اين مهم است كه همه ما بدانيم فرصتي ايجاد شده تا اين بحران حل شود و اين كار ميتواند بر اساس احترام به حقوق ملت ايران انجام شود. به گفته ظريف، ميتوانيم رو به جلو حركت كنيم و تاكنون به موفقيتهاي مهمي دست يافتهايم و اين البته قدم اول است و بايد باز هم كار كنيم تا بتوانيم اين بحران را كه لازم نبود به وجود بيايد حل كنيم. اميدوارم بتوانيم اين بحران را حل كنيم. مردم ايران خواهان احترام به حقوشان هستند و به دست آوردن اعتماد آنها بسيار مهم است. ظريف گفت: در توافق امروز برنامه غنيسازي ايران به رسميت شناخته شده و اين برنامه ادامه خواهد داشت. ما كميسيون مشتركي براي اجراي اين توافقنامه تشكيل داديم و اميدواريم بتواند انجام توافقنامه را تضمين كند. ما نياز داريم اين عدم اعتماد تاريخي را از بين ببريم و غرب بايد بتواند اعتماد ملت ايران را كسب كند. وزير خارجه در پاسخ به سوال ديگري درباره اينكه اين اقدام ايران آغاز آشتي با غرب است يا خير گفت: من فكر ميكنم كه هدف ما حل كردن موضوع هستهيي بود. ما معتقد بوديم كه اصلا وجود اين بحران لازم نبود. اميدواريم كه نتيجه اين روند علاوه بر حل بحران هستهيي ايران اعتمادسازي باشد و اعتماد ملت ايران به غرب جلب شود و اين شروع خوبي ميتواند باشد. البته اين هدف ثانويه ما بود. هدف اوليه حل مساله هستهيي است. ظريف در پاسخ به خبرنگار ديگري درباره حق غنيسازي گفت: من اعتقاد دارم به جنگ نيازي نيست و بايد تهديد به جنگ حذف شود. اين گزينه حداقل شش دهه پيش با ايجاد سازمان ملل از روي ميز حذف شد و تهديد نظامي غيرقانوني است و شما نميتوانيد از قدرت نظامي و زور استفاده كنيد.
اين همان «توافق قرن» است
ساعتي پس از پايان خوشوبشهاي وزراي خارجه كشورهاي 1+5 با جواد ظريف و عكس يادگاري ظريف و اشتون، وزير امور خارجه ايران يك كنفرانس خبري با خبرنگاران ايراني حاضر در ژنو برگزار كرد كه همزمان بود با كنفرانس خبري جان كري با خبرنگاران انگليسيزبان. ظريف در كنفرانس خبري خود تاكيد كرد كه برنامه غنيسازي ايران به روال گذشته ادامه پيدا خواهد كرد اما تحريمها به تدريج كاهش خواهند يافت. او همچنين از «از هدايتها و حمايتهاي مقام معظم رهبري و از حمايت و هدايت رييسجمهور» نيز تشكر كرد. ظريف در ابتداي اين كنفرانس با اشاره به سفر وزراي خارجه قدرتهاي بزرگ به ژنو براي مذاكره و رسيدن به توافق تاكيد كرد: «مذاكرات كه بسيار دشوار بود و تلاش زيادي را از همكاران بنده گرفت. نهايتا مجموعه به اين نتيجه رسيدند كه تنها راه برخورد با مردم بزرگ ايران احترام متقابل و موضع برابر است». در بخش ديگري از اين كنفرانس، ظريف درباره تحريمها گفت: «به تدريج تمامي تحريمها كه به بهانه برنامه هستهيي وضع شده بود رفع ميشوند. با يك شروع جدي در شش ماه آينده و با مذاكراتي كه به سمت رفع كليه تحريم حركت خواهيم كرد درعين حفظ برنامه غنيسازي آن را ادامه نيز خواهيم داد». او درباره ماهيت برنامه هستهيي ايران پس از اين توافق تاكيد كرد: «توليد اورانيوم غني شده 5 درصدي به شكل گذشته در كشور ادامه دارد. هيچ يك از مراكز غنيسازي از جمله فوردو و نطنز و آب سنگين اراك با همين وضعيت كنوني ادامه ميبابد. هيچ مادهيي از كشور خارج نميشود و تمام مواد غني شده در كشور ميماند و هيچ تحريمي اضافه نميشود و تحريمهاي موجود هم كاهش مييابد. دسترسي ايران به منابع مالي كه به ناحق سلب شده بود به ايران بازميگردد». وزير خارجه ايران در توضيح توافقنامه هم گفت: «اين توافقنامه يك برنامه عمل است كه در چهار صفحه است و در سه مرحله تدوين شده: اهداف، اقدامات متقابل اوليه و گام نهايي. هم در قسمت اهداف و هم در بخش گام نهايي برنامه غنيسازي ايران به رسميت شناخته شده است». وي درباره ضمانت اجرايي براي اين توافقنامه گفت: «ضمانت اجرايي شامل يك كميسيون مشترك ايران و 1+5 است كه نسبت به اجراي توافق نظارت ميكند. اين يك قدم ششماهه است و ما اين گام را به عنوان يك هدف مقطعي شروع نكرديم بلكه بلندمدت است. تمامي اقداماتي كه در گام اول انجام ميشود، قابل بازگشت هستند در صورتي كه ما بدقولي و نقض عهد از طرف مقابل ببينيم امكان بازگشت وجود دارد، البته ساز و كار رسيدگي كه در توافق ديده شده را هم استفاده خواهيم كرد. اين به معناي آن نيست كه اگر طرف مقابل به تعهداتش عمل نكرد، ما يكطرفه به اين توافق عمل كنيم. » رييس هيات ايراني در مذاكرات همچنين افزوده كه توافق انجامشده، «همان سندي است كه خودشان ميگفتند معامله قرن است». وي درباره سند توافقات و نيز سخنان جان كري درباره عدم شناسايي حق غنيسازي ايران گفت: «سند هم منتشر خواهد شد. من كاري به اظهارات ديگران ندارم. امريكاييها ادعا ميكنند كه حقي به نام غنيسازي را به رسميت نميشناسند بلكه برنامهها را به رسميت ميشناسند». او در پاسخ به جان كري كه همزمان در كنفرانس ديگري، سخنان تندي داشت، گفت: «تفسير امريكا از انپيتي مورد قبول جامعه بينالمللي نيست و هميشه امريكاييها تفسيرهاي منحصر به فردي از قوانين دارند. ما نميخواهيم كسي اين احساس را داشته باشد كه برنامه هستهيي ايران اهداف غير صلحآميز دارند. براساس سندي كه ما توافق كرديم برخي تحريمها كاملا برداشته ميشوند تحريم طلا، پتروشيمي، خودرو، فلزات گرانبها كاملا برداشته ميشوند. برخي تحريمها هم افزايش پيدا نميكند. زمينههاي دسترسي ايران به امكانات بانكي فراهم ميشود. منابع مالي هم آزاد ميشوند».
اوباما: به قولم درباره تحريمها پايبندم
دقيقههايي پس از آنكه سند توافق ميان ايران و گروه 1+5 امضا شد و امضاكنندگان با لبخندهايي بر لب در برابر دوربينهاي حاضر در ژنو عكس يادگاري گرفتند، باراك اوباما، رييسجمهور امريكا نيز در واشنگتن درباره توافق با ايران سخنراني كرد. اوباما با تاكيد بر اينكه براساس اين توافق «براي نخستينبار در سالهاي گذشته، برنامه هستهيي جمهوري اسلامي پيشرفت نخواهد كرد»، خاطرنشان ساخت: «در برابر ما بخشي از تحريمها را به حالت تعليق درميآوريم و اين ميتواند آغازي براي تعامل ايران و جامعه جهاني باشد». اوباما ادامه داده است: « ايران مانند هر كشور ديگري ميتواند به انرژي هستهيي صلحآميز دستيابي داشته باشد. اما به خاطر گذشته، ايران بايد نظارتهاي سختگيرانهيي را بپذيرد». اوباما در پايان سخنانش وعده داد كه بيشك به تعهد امريكا در توافقنامه براي «توقف تشديد تحريمها در شش ماه آينده» پايبند خواهد بود. او گفت: «الان وقت اعمال تحريمهاي جديد عليه جمهوري اسلامي نيست.»
بدون تصميم ايران به اين توافق نميرسيديم
پس از كنفرانس جواد ظريف بلافاصله وزير خارجه امريكا در ميان خبرنگاران حاضر شد و تاكيد كرد كه بدون تصميم ايران براي راهگشايي در مذاكرات به اين توافق نميرسيديم.كري از دولت سويس تشكر كرد و گفت: از همكاران خودم در كشورهاي 1+5 تشكر ميكنم و همينطور از خانم اشتون كه پشتكار دارد. از تيم امريكا هم تشكر ميكنم. كري از معاون خود ونديشرمن هم تشكر كرد و گفت وي بسيار ماهر و هوشمند است. كري گفت: ماه گذشته وارد يكسري مذاكرات سريع شديم و هدف اين مذاكرات ساده بود و ميخواستيم ايران طبيعت صلحآميز برنامه خود را ثابت كند .به گفته كري فاز بعدي سختتر خواهد بود و در عين حال تاثيرگذارتر هم خواهد بود. ما به اين توافق نميتوانستيم برسيم الا اينكه ايران خواست پاي ميز مذاكره بيايد و ظريف به سختي كار كرد و ما خوشحاليم .وزير خارجه امريكا افزود: اكنون ما فضايي ايجاد كرديم تا بتوانيم به توافق هستهيي نهايي دست يابيم. ما به توافقات خود شش ماه عمل خواهيم كرد و ايران هم به سوالات ما پاسخ خواهد داد.