برنامه سوم توسعه ژاپن دو چشم انداز ارائه می کند: اول اینکه علم و فناوری توسط مردم و به خاطر سود رساندن به جامعه موردپشتیبانی قرار گیرد و دوم بر پرورش منابع انسانی و محیط‌های پژوهشی رقابتی تاکید شود.
در ۲۸ مارس ۲۰۰۶، کابینه ژاپن سومین برنامه اصلی علم و فناوری را برای سالهای مالی ۲۰۱۰ – ۲۰۰۶ تصویب کرد.
کسب موقعیت ممتاز در جامعه انسانی برای ژاپن که کشوری فقیر ازلحاظ منابع است، هرگز آسان نیست. درواقع، سعادت کشور در آینده به توسعه علوم و تکنولوژیهای منحصر به فرد و برجسته بستگی دارد.
براساس این اصل، ژاپن طرحی را برای دستیابی به خلق «ملتی پیشرفته و علم و تکنولوژیمحور» بهعنوان یکی از استراتژیهای کشور آغاز کرد. قانون اولیه علم و تکنولوژی بهمنظور اجرای این استراتژی در سال ۱۹۹۵ وضع شد. این قانون، قاعده و دستور برنامههای علم و تکنولوژی را تدوین می‌کند. برنامه اصلی اول برای سالهای مالی ۲۰۰۰ – ۱۹۹۶ و برنامه اصلی دوم برای سالهای مالی ۲۰۰۵ – ۲۰۰۱ تدوین شد.
اصل مقدماتی زمینهساز برنامه اصلی اول، پیشرفت مجدانه در هر دو زمینه تحقیق و توسعه جهت برآوردن نیازهای اجتماعی و اقتصادی و بهمنظور خلق داراییهای معنوی بود. درراستای این برنامه، ژاپن هزینههای تحقیق و توسعه دولتی را حدود ۱۷ تریلیون ین برآورد کرد، صندوق پژوهش، رقابتی برای ساخت سیستمهای تحقیق و توسعه جدید را گسترش داد و طرحی را جهت حمایت از ۱۰هزار محقق جوان در مقاطع تخصصی فوقدکترا اجرا کرد.
برنامه اصلی دوم سه مفهوم اساسی را بهعنوان چشم‌انداز در سیاستهای علم و تکنولوژی ارائه کرد: مفهوم ملتی
۱) که با خلق و استفاده از دانش علمی به جهان یاری میرساند،
۲) دارای قدرت رقابت بینالمللی و توانایی توسعه پایدار است
۳) سلامت و کیفیت زندگی را تضمین می‌کند.
در لوای این طرح، ژاپن مخارج تحقیق و توسعه دولتی را در کل تا مبلغ ۲۴ تریلیون ین افزایش داد، اولویت استراتژیک علمی را با پیشرفت تحقیق و اولویتبندی اصلی تحقیق و توسعه را درزمینههای ملی و اجتماعی قرار داد و جهت اصلاح سیستمهای علم و تکنولوژی عمل کرد.
سرمایهگذاری درزمینه تحقیق و توسعه در گذشته منتج به پیشرفت ثابت سطح تحقیق و گسترش همکاری بین صنایع، دانشگاهها و دولت شده است. این امر موجب برخی دستاوردها شده است که به پیشرفت سلامت مردم کمک می‌کند. مانند گسترش درمان جدید سرطان (شتابدهنده پزشکی یون سنگین) و استفاده عملی از یک ماده برای پزشکی احیاکننده (استخوانهای مصنوعی).
ژاپن در زمینه تولید برق فتوولتائیک بالاترین کارایی تبدیل را در جهان به‌دست آورده است و توسعه موفق تکنولوژیهای تولید انبوه آن موجب شد تا سهم ۵۰ درصدی از تولید جهانی را به‌دست آورد. موفقیت در علم و تکنولوژی حمایت از ژاپن را بهعنوان ملتی پیشرفته و دوستدار محیط زیست فراهم می‌کند. امروزه، تجارت درزمینه وسایل خانگی و اجزای ساختاری پیشرفته، نقش موتور محرکه چرخه اقتصادی ژاپن را ایفا می‌کند. دستاوردهای این حوزههای تجاری، در اتحاد با قدرت صنایع ژاپن سهم بسیار موثری در ایجاد مزایای رقابتی برای کشور فراهم ساخت.
● دستور و قواعد برنامه اصلی سوم
اقدامات یادشده در بالا بهلحاظ حیاتیبودن در افزایش بهرهوری اقتصادی ژاپن که از جمعیت سالخورده تشکیل شده است، در برنامه سوم، گسترده‌تر و عمیق‌تر شد. مردم انتظارات زیادی از علم و تکنولوژی دارند، درحالی که تعداد اندکی از آنها با این پدیدهها (علم و تکنولوژی) آشنا و به آنها علاقه‌مند هستند. بهعلاوه، نگرانی عظیمی درمورد پیشرفت سریع علم و تکنولوژی وجود دارد.
با درنظرگرفتن این شرایط، برنامه اصلی سوم دو چشم‌انداز اساسی عرضه می‌کند: اول اینکه علم و تکنولوژی توسط مردم و بهخاطر سودرساندن به جامعه مورد پشتیبانی قرار گیرد و دوم بر پرورش منابع انسانی و محیط‌های پژوهشی رقابتی و تغییر از «سخت» به «نرم» مانند منابع انسانی و اهمیت بیشتر افراد در موسسات تاکید شود.
● هزینههای تحقیق و توسعه دولتی
سرمایهگذاری خصوصی در تحقیق و توسعه درست از هنگام برنامه اصلی اول و دوم رو به افزایش بوده است. اما کشورهای توسعهیافته غربی و ملل عمده آسیایی در زمانهای اخیر بهطور فزایندهای در تحقیق و توسعه سرمایهگذاری می‌کنند. جهان درحال ورود به عصر رقابت معنوی بهمقیاس زیاد است. حتی تحت محدودیت مالی شدید، ژاپن میباید درجهت افزایش هزینههای تحقیق و توسعه دولتی تلاش کند. تحت این شرایط در پیشنهادی برای حصول اطمینان از اینکه هزینه تحقیق و توسعه دولتی به یکدرصد تولید ناخالص داخلی یعنی معادل سطح کشورهای عمده غربی در طی دوره اجرای آن برسد، برنامه اصلی سوم موید بر این نکته است که کل مبلغ هزینه تحقیق و توسعه دولتی درحدود ۲۵ تریلیون ین در سال مالی ۲۰۰۶ تا سال مالی ۲۰۱۰ برآورد شده است.
● اولویتها و اصلاحات استراتژیک
مخارج تحقیق و توسعه دولتی نیازمند اولویتبندی استراتژیک از نقطهنظر پیشرفت موثر و کارایی علم و تکنولوژی است. بهعلاوه، سیستمهای علم و تکنولوژی میباید بهمنظور بهحداکثررساندن سودهای ناشی از سرمایهگذاری اصلاح شوند.
برای تدوین اولویت استراتژیک، استراتژیهای سرمایهگذاری بهطور جداگانه برای تحقیق و توسعه برای موضوعات خطمشیمحور طرحریزی شدهاند. تحت این استراتژیها، تحقیق اصلی برای پروراندن بذرهای طیف گسترده تحقیق و توسعه بهطور ثابت پیشرفت خواهد کرد.
ازطرف دیگر، سرمایهگذاری شدید در امر تحقیق و توسعه برای موضوعات خطمشیمحور تخصیص خواهد یافت. برنامه اصلی در زمینه «چهار اولویت» پیشرفت خواهد کرد. این چهار زمینه عبارتند از: علوم زندگی، اطلاعات و ارتباطات از راه دور، علم زیست‌محیطی، نانوتکنولوژی و مواد. برنامه اصلی همچنین در «چهار زمینه پیشرفت» انتخاب شده است، یعنی انرژی، تکنولوژیهای ساخت، زیرساخت اجتماعی و مرزها. این بهمعنای ادامه اولویتهای تدوینشده در برنامه اصلی دوم است. استراتژیهای پیشرفت برای تمرکز بر هشت حوزه مختلف بهطور جداگانه فرمولی و منظم شده و بهعنوان برنامه اصلی سوم آغاز شدهاند. در این حوزهها، ۲۷۳ قلم بهعنوان موضوعات تحقیق و توسعه کلیدی برگزیده شده اند که موردنظر دولت قرار دارند و ۶۲ مورد از آنها تحتنام «علم و تکنولوژی استراتژیک» اولویتبندیشده اند، بهطوریکه هزینهها میباید در طی دوره پنجساله بر آنها تمرکز کنند. بودجه این علم و تکنولوژی استراتژیک اولویتبندیشده درحدود ۲۰% بودجه تحقیق و توسعه برای موضوعات خطمشیمحور را شامل می‌شود. در دوره برنامه اصلی سوم، این سهم بودجه زیاد خواهد شد.
● فعالیتهای بینالمللی
برنامه اصلی سوم همچنان تاکید را بر حمایت استراتژیک برای فعالیتهای بینالمللی قرار میدهد. ژاپن نیاز بیشتری از همیشه برای استفاده از علم و تکنولوژی پیشرفته خود بهمنظور جستوجوی راهحلهایی برای موضوعات جهانی مانند مشکلات آمارنگاری جمعیتی، زیست‌محیطی، غذا، انرژی و مشکلات منابع دارد.
علم و تکنولوژی یکی از حوزههای اساسی ضامن قوام جامعه بینالمللی در قرن بیستویکم است. انتظار بر این است که همکاری بینالمللی از اهمیت فزایندهای برخوردار شود. برنامه اصلی سوم درحالورود به مرحله اجراست و وزارتخانههای مختلف اقدامات متفاوتی را اجرا خواهند کرد. درزمینه حمایت از آنها، از شورای خطمشی علم و تکنولوژی انتظار میرود که نقش حیاتیاش را حفظ نماید. ژاپن مساعی خود را درجهت ارتقای علم و تکنولوژی ازطریق اجرای این خطمشیها برای کسب توسعه اقتصادی و اجتماعی و رفاه پیشرفته عمومی همانند کمک به پیشرفت علمی جهانی و توسعه پایدار جامعه بهکار خواهد بست.
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان