از ابتدای مه تا پایان ژوئن، بازارهای سهام تمام دنیا به شدت سقوط کردند و رقم این سقوط به بیش از ۱۰ درصد رسید. اولین هفته جولای بهبودی جزئی را به دنبال آورد. خیلی ها هشدار دادند که وضعیت نامناسب بازار سهام نشانی است از تضعیف بهبود شرایط اقتصادی که هنوز به سختی یک سال از آن می گذرد. نگرانی درباره بدهی های سنگین اقتصادهای اروپایی – به ویژه یونان – با بیکاری گسترده در آمریکا توام شده و نگرانی ها را دو چندان کرده است.
معمول ترین توجیه این بوده است که ضعف بازارهای سهام به دلیل خمودگی فعالیت های اقتصادی است. گزارشی که در ۱۲ جولای تحت عنوان «آیا بازارها چشم به راه رکودند؟» منتشر شد، بر این مسائل انگشت می گذاشت که با کاهش هزینه های دولت آمریکا و بودجه های انقباضی کشورهای اروپایی و اوضاع نه چندان خوب مصرف کنندگان، وضعیت بازار سهام را باید واکنشی طبیعی در برابر ناامیدی های اقتصادی دانست.
به نظر منطقی می رسد، اما این گزارش واقعیت را واژگونه نشان می دهد. سهام شرکت ها دیگر نماینده اوضاع اقتصادی کشورهایشان نیست؛ آنها دیگر – آنطور که پیشتر گفته می شد – مکانیزم های معجزه گر پیش بینی اقتصادی نیستند. سهام تنها بیانگر بخش کوچکی از مالکیت یک شرکت است و شرکت ها هم روز به روز وابستگی شان به اقتصاد ملی یک کشور خاص کمتر می شود.
بنابراین سهام شرکت ها دیگر نماینده اقتصاد کشورهایی چون ایالات متحده، اتحادیه اروپا یا چین نیست. بازارها به شدت پرنوسانند و بیش از آنکه تابع قدرت اقتصادی سهام شرکت ها باشند، تابع کنش های روانی معامله گران هستند. همیشه این پرسش مطرح بوده است که به راستی بازارها تا چه حد می توانند به عنوان ابزار پیش بینی وضع اقتصادی عمل کنند. زمانی آنقدر به بازارها تکیه می شد که ضرب المثل معروفی می گفت: «بازارها ۱۵ مورد از ۹ رکود قبلی را پیش بینی کرده اند!» گاهی روند حرکت بازارها به کل اقتصاد یکی بوده است (مثل سال ۱۹۷۵) و گاهی نیز کاملا برعکس (مثلا وضعیت بازار سهام چین در سال گذشته). گاهی بازارها به دنبال وضعیت کل اقتصاد حرکت کرده اند و گاهی هم حتی آن را پیش بینی کرده اند، اما همه اینها مربوط به زمانی بود که میان سهام شرکت های حاضر در یک بورس خاص (مثل بورس نیویورک یا لندن) و کشوری که سهامشان در آن معامله می شد، ارتباطی نزدیک وجود داشت. پیش از این، برای سال های سال بخش عمده فعالیت شرکت های آمریکایی در داخل خاک آمریکا بود و بنابراین می شد انتظار داشت که عملکرد آنها همگام با وضعیت اقتصاد باشد.
اما از آغاز هزاره به این سو، سرمایه و کسب وکار حقیقتا جهانی شده است. شرکت های تابع شاخص S&P۵۰۰ اکنون نیمی از فروششان خارج از آمریکا است و اگر برخی بانک های محلی و خرده فروشان و شرکت های راه آهن را حذف کنید، این رقم به مراتب بالاتر هم می رود. شرکت های صنعتی و تکنولوژیک حدود دو سوم از فروششان را در خارج از آمریکا انجام می دهند. این به آن معنا است که حتی اگر اقتصاد آمریکا هم در شرایط بحرانی باشد، آنها همچنان می توانند با دسترسی به بازارهای دیگر وضعیت خودشان را حفظ کنند. همین را درباره شرکت های آلمانی نظیر زیمنس یا فیلیپس یا شرکت های کره ای چون سامسونگ نیز می توان گفت.
فعالان حاضر در شرکت ها به خوبی از این موضوع آگاهند. هرچند که برخی مدیرعامل ها هنوز خلاف این را می گویند، چون به هرحال مدیرهای مسن تر بخش عمده عمر حرفه ای خود را در دوره ای فعالیت کرده اند که مثلا برای جنرال موتورز بهتر بود فقط روی فروش داخلی تکیه کند، اما بهتر است به ترازنامه واقعی هزاران شرکتی که در سطح جهانی فعالیت می کنند نگاه کنید، چه کوچک چه بزرگ، مشاهده خواهید کرد که بخش عمده درآمد آنها از کشورهای مختلف جهان می آید.
طی دو سال گذشته، با وجودی که بیکاری در آمریکا فزونی گرفته و GDP نزول کرده است، شرکت ها همچنان پول روی پول می گذاشته اند. برای مثال شرکتی مثل گروه صنعتی شاو که در عربستان سعودی تاسیسات هسته ای می سازد، به ازای هر سهم ۳۲ دلاری خود، ۱۹ دلار نقدینگی در شرکت دارد. درست مثل این می ماند که شما خانه ای ۵۰۰ هزار دلاری داشته باشید با ۳۰۰ هزار دلار پول هم توی حساب بانکی. بیشتر شرکت ها چنین وضعی دارند. وضعیت آنها درست خلاف وضعیت دولت ها یا مصرف کنندگان است: رشد بالا، بدهی اندک و نقدینگی فراوان.
آنها این پول ها را روی هم انباشته اند و اکنون در شرایطی که اقتصادهای اروپایی و آمریکا و ژاپن دچار سکونند با نرخ ۲۰ درصد در سال رشد می کنند. اما اینها را نمی توانید از آموزه های قدیمی که می گویند بازار شرایط اقتصاد را نشان می دهد، دریابید. هربار که اپل محصول جدیدی معرفی می کند و میلیون ها نفر برای خریدش هجوم می برند، باید از خودمان بپرسیم کدام گزارش اقتصادی – آنکه دولت آمریکا هر ماهه منتشر می کند یا آنکه اپل تهیه می کند – وضعیت اقتصادی جهان را بهتر نشان می دهد. وقتی شرکت ها در نیمه دوم ۲۰۱۰ گزارش درآمدهایشان را منتشر می کنند، دیگر نمی توانیم نادیده بگیریم که با وجود اوضاع نابسامان اقتصادی بسیاری از کشورها، شرکت ها، اقتصاد و کسب وکار مربوط به خودشان را دارند. بسته به اینکه به چشم یک سرمایه گذار به این موضوع نگاه کنید یا یک شهروند، این پدیده می تواند هیجان انگیز یا غم افزا باشد. دیگر وقت آن شده که آموزه کهنه هم داستانی اقتصادهای ملی و شرکت ها را کنار بگذاریم.
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان