|
فراگيري الکترونيکي و دانشکده مجازي نظامي
اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:
سرهنگ مخابرات ستاد سيد محسن يارندي
چکيده
افزودن قيد «نظامي» به واژه «آموزش مجازي» ما را با مقوله‌اي جديد روبه‌رو مي‌نمايد. يکي از وظايف سازمان‌هاي اطلاعاتي نظامي در عصر جنگ‌هاي دانش بنياد، جلوگيري از غافل‌گيري فناورانه از طريق به روز نگاه داشتن دانش نظاميان مي‌باشد. روش‌هاي نوين آموزشي از يک سو بر مبناي «خوديادگيري»، «خودپژوهي»، «خوديابندگي» و از سوي ديگر بر «يادگيري مشارکتي»، «هم‌انديشي و هم‌افزايي» استوار است. آموزش مجازي (Virtual Education) يا فراگيري الکترونيکي (E- Learning) را مي‌توان به عنوان يکي از عوامل مهم جهش‌هاي علمي/ پژوهشي/ فرهنگي محسوب نمود.
يادگيري الکترونيکي گونه‌اي از آموزش است که با بهره‌گيري از اينترانت، اکسترانت و اينترنت ارائه مي‌شود يادگيري در هر زمان و در هر مکان، آموزش فردي در کنار يادگيري مشارکتي، يادگيري مبتني بر نياز و نيز ايجاد امکان يادگيري مستقل و مبتني بر علايق و استعدادهاي شخصي، توجه بسياري از افراد را در سراسر جهان به خود جلب نموده است. آموزش الکترونيکي در حوزه نيروهاي نظامي داراي ويژگي‌ها و محدوديت‌هايي است که در اين مقاله به آن پرداخته شده و روش‌هاي اجراي آن در بخش نظامي ارائه شده است.
کليد واژه‌ها: آموزش از راه دور، آموزش مجازي، فراگيري الکترونيکي، خوديادگيري، آموزش‌هاي نظامي.
مقدمه
افزودن قيد «نظامي» به واژه «آموزش مجازي»ما را با مقوله‌اي جديد روبه‌رو مي‌نمايد که با نمونه‌هاي مشابه آن تفاوت ماهوي دارد. درک کامل و علمي اين تفاوت‌ها تنها با بررسي کارشناسانه موضوع و آگاهي از اهداف، موضوعات آموزشي، فرآيند پرورش و شرايط ويژه مراکز آموزش نظامي در ايران و ساير کشورهاي جهان ممکن خواهد بود. بنابراين تنها به استناد اشتراک لفظي و تشابه‌هاي ظاهري نمي‌توان شيوه‌ها و راه‌کارهاي رايج در ساير مراکز آموزشي را براي حل معضلات و مسائل مراکز ياد شده توصيه نمود. در اين مقاله سعي شده اهم موضوعاتي که موجب تمايز آموزش مجازي نظامي با آموزش مجازي غير نظامي گرديده و چالش‌هاي ناشي از آن‌ها ارائه گردد. فناوري اطلاعات و ارتباطات (ICT: Information and Communication Technology) وجه تمايز بنيادين عصر ما با دوران گذشته است. آن‌چه که امروز تحت عناوين شکاف يا فاصله بين کشورها، مناطق، ملت‌ها، طبقات، اقشار، و افراد مطرح است در تحليل نهايي بيش از هر عامل ديگر با «شکاف ديجيتال» و يا ميزان بهره‌مندي و کاربرد فناوري اطلاعات و ارتباطات (فاوا) تناسب مستقيم دارد. در اين ميان، ميزان توسعه و کاربرد فناوري اطلاعات و ارتباطات در امر آموزش يکي از شاخص‌هاي مهم پيشرفت به شمار مي‌رود. اين فناوري‌ها با «يادگيري مشارکتي» و «حل مساله‌ي گروهي» که به سرعت در حال رشد و نمو هستند، کاملاً هم‌خواني دارد.
تاريخچه
در سال 1351 اولين مؤسسه مکاتبه‌اي ايران تأسيس و براي مدتي فعاليت داشت. شوراي عالي انقلاب فرهنگي طي مصوبه‌اي در 6/9/1375 اساسنامه موسسه آموزش از راه دور را به تصويب رساند. دانشگاه پيام نور با فعاليت گسترده اولين تجربه‌ي تاريخي در ايران مي‌باشد. برنامه چهارم پيشنهادي توسعه کشور (سال 1382) يکي از محورهاي اصلي فعاليت براي رفع محروميت، توسعه آموزشي و تحقق آموزش از راه دور رسانه‌اي را توصيه نموده است (بند ب ماده 54). همچنين اجازه تأسيس و راه‌اندازي مراکز آموزش از راه دور در جلسه شوراي عالي آموزش و پرورش مورخ 20/12/82 به تصويب رسيد. طبق برنامه اعلام شده در سال تحصيلي 85- 84 بايستي 576 مرکز در سراسر کشور آموزش از راه دور در پايه‌هاي اول راهنمايي، دوم راهنمايي، اول متوسطه و دورهيش‌دانشگاهي را به شيوه نيمه حضوري به 120 هزار نفر دانش‌آموز بازمانده از تحصيل در داخل کشور و 3 هزار نفر در خارج از کشور ارائه مي‌کردند.
گسترش آموزش‌هاي مجازي در فضاي آموزش عالي، از تاسيس دانشکده مهندسي فناوري اطلاعات دانشگاه اميرکبير آغاز شد. در اين دانشکده که فعاليت مجازي دارد، برخي از دوره‌هاي فني و مهندسي مرتبط با فناوري اطلاعات و ارتباطات به صورت از راه دور تدريس مي‌شود. دانشگاه علم و صنعتت ايران، يکي از نمونه‌هاي بارز برگزاري دوره‌هاي آموزش الکترونيکي تحصيلات عالي در کشور است و در اين باره فعاليت‌هاي ارزنده‌اي داشته است. متوسط هزينه‌هاي يک دانشجو براي تحصيل در مقطع فوق ليسانس اين دانشگاه در دو سال، حدود شش ميليون تومان محاسبه شده که به عقيده شمار زيادي از علاقمندان به اين نوع تحصيلات، رقم بالايي به شمار مي‌آيد.
مگفا، تابع گسترش و نوسازي صنايع ايران خدمات آموزشي تخصصي کاربردي را قالب دوره‌هاي الکترونيکي به کارشناسان و مديران سازمان‌ها و وزارت‌خانه‌هاي کشور ارائه مي‌نمايد. در حوزه آموزش از راه دور اقدامات مشابه ديگري در سطح کشور صورت گرفته است. نزديک‌ترين دانشکده مجازي خارجي به ما در دهکده مجازي دبي قرار دارد.
نتيجه اجراي برنامه به روز آمد کردن مهارت کارکنان در تعدادي از شرکت‌هاي آمريکايي نشان مي‌دهد که مدت يادگيري کارکنان 50 درصد کاهش يافته، به خاطرسپاري مطالب 80 درصد بهبود يافته و هزينه‌ها نصف شده است و شرکتي مانند اپل توانسته است آموزش‌هاي کلاسي را 75 درصد کاهش دهد.
1- نيازهاي مدرن آموزشي
در عصر جنگ‌هاي دانش بنياد، نياز به تسهيلاتي است که نظاميان را قادر سازد تا در هر زمان و مکان، اطلاعات به روز شده نظامي را متناسب با سطح دسترسي خود، به هنگام داده‌کاوي تخصصي نموده يا اطلاعاتشان را با ساير نظاميان به اشتراک گذارند.
يکي از وظايف سازمان‌هاي اطلاعاتي نظامي در عصر جنگ‌هاي دانش بنياد، جلوگيري از غافل‌گيري فناورانه از طريق به روز نگاه‌داشتن دانش نظاميان مي‌باشد.
روش‌هاي مدرن آموزشي از يک سو بر مبناي «خوديادگيري»، «خودپژوهي»، «خوديابندگي» و از سوي ديگر بر «يادگيري مشارکتي»، «هم‌انديشي و هم‌افزايي» و «يادگيري مبتني بر علايق و استعداد» استوار بوده و عقلانيت رفتاري در تراز جهاني را تقويت مي‌نمايد اين روش‌ها، انواع محدوديت‌هاي فردي، اجتماعي، جغرافيايي و زماني رااز ميان مي‌برد. توليد تصاعدي اطلاعات در علوم مختلف سبب شده است تا ديگر انتقال اطلاعات از طريق آموزش با مشکل موجه گردد. بنابراين در روش‌هاي آموزشي جديد، بر ايجاد مهارت «خوديادگيري»، «خودپژوهي» و «هم‌انديشي و هم‌افزايي» تاکيد مي‌شود. نيازهاي آموزشي در عصر حاضر عبارتند از:
1- تربيت شهروند جهاني (جهاني انديشيدن، سهيم بودن در توليد دانش و فناوري بشري، خلاق و نوآور بودن، آشنايي با حقوق و تکاليف)
2- مهارت خوديابي و حفظ هويت فرهنگي در عرصه تعاملات پرشتاب جهاني
3- مهارت‌هاي ارتباطي پيشرفته و توان تعامل بين فردي و گروهي با بهره‌گيري از فناوري‌هاي مربوط
4- تسلط به تکلم با زبان علمي دنيا
5- توسعه مهارت يادگيري سودمند و مادام‌العمر
6- افزايش احساس مسئوليت نسبت به تکاليف و وظايف و کنترل رفتار
7- آينده‌نگري مثبت در زندگي فردي و اجتماعي
8- خلق هنجارها و ساختارهاي مفيدتر
9- مهارت ارزيابي همه‌جانبه شرايط، هنر طرح سوال و ابداع واژه براي مفاهيم نوظهور
2- آموزش از راه دور
آموزش از راه دور، تلاشي انسان دوستانه براي تأمين فرصت‌هاي برابر آموزشي است تا آموزش در دسترس همه قرار گيرد. آموزش از راه دور نظام مکمل آموزشي و نيز فرصت دوم يادگيري براي بازماندگان از تحصيل مي‌باشد. آرمانِ آن تلفيق اثربخش انواع آموزش‌هاي «حضوري»، «نيمه‌حضوري» و «غيرحضوري» متناسب با شرايط فراگيران و کوشش براي جامعيت‌بخشي به امر آموزش است. ويژگي‌هاي آموزش از راه دور به شرح زير مي‌باشد:
1- جدايي زماني و مکاني دانش‌آموز از آموزگار (غلبه بر محدوديت‌هاي جغرافيايي)
2- عرضه آموزش از سوي مؤسسات به جاي معلمين
3- به‌کارگيري «رسانه»
4- امکان تماس دو جانبه (رابطه چند سويه)
5- انجام فرآيند ياددهي و يادگيري
6- برگزاري آزمون‌هاي يادگيري (E-Test)
7- ايجاد فرصت‌هاي برابر آموزشي با کمترين هزينه
◄ 1-2 انواع آموزش‌هاي از راه دور
آموزش‌هاي از راه دور به چهار گروه عمده تقسيم مي‌شوند:
1- آموزش مکاتبه‌اي شامل؛ کتب خودآموز و کلاس‌هاي رفع اشکال
2- آموزش‌هاي ديداري- شنيداري شامل؛ رسانه‌هاي ديداري و شنيداري، راديو و تلوزيون
3- فراگيري الکترونيکي شامل؛ لوح فشرده (E-Book)، نرم‌افزارهاي آموزشي، شبکه اينترنت و اينترانت
4- روش ترکيبي (کاربري هم‌زمان سه روش) دانش‌آموز در يک آموزش به طور رسمي ثبت‌نام و از روش‌هاي ديگر به عنوان کمک‌آموزشي استفاده مي‌نمايد.
ارائه خدمات آموزشي از مرحله ثت‌نام تا فارغ‌التحصيلي، هدايت دانش‌آموز براي انتخاب رشته، ثبت رخدادها و فرآيندهاي آموزشي، گزارش‌گيري از فعاليت‌هاي دانش‌آموزان و معلمين، برنامه درسي و ارائه محتواهاي آموزشي، ارزشيابي‌هاي مستمر، ارزيابي پاياني و تحقق روند مديريت کلان آموزشي، اهم اقدامات مديريت آموزش از راه دور را تشکيل مي‌دهند.
◄ 2-2- انواع فراگيري الکترونيکي
تعريف فراگيري الکترونيکي (E- Learning) عبارت از؛ مجموعه وسيعي از نرم‌افزارهاي کاربردي و روش‌هاي آموزش مبتني بر فناوري است که شامل آموزش‌هاي بر پايه رايانه، وب، اينترنت و همچنين کلاس‌ها و دانشگاه‌هاي مجازي و ... مي‌شود. به عبارت ديگر فراگيري الکترونيکي، استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات در فراگيري دانش است و به دو شکل انجام مي‌شود:
1- استفاده از رايانه و لوح فشرده به عنوان رسانه با به‌کارگيري نرم‌افزارهاي Off Line بدون اتصال به شبکه (ارتباط يک سويه)
2- آموزش تحت وب (آموزش بر خط On Line)در محيط‌هاي چندرسانه‌اي با استفاده از نرم‌افزارهاي ارتباطي چندسويه براي انجام فعاليت‌هاي متقابل دانش‌آموزان
آموزش تحت وب از طريق سه روش زير انجام مي‌گيرد:
الف- يادگيري رو در رو (در نسل اول وب): معلم و دانش‌آموز در يک زمان ولي در مکان‌هاي متفاوت با يکديگر ارتباط دارند. (با استفاده از کلاس‌هاي On Line يا جلسه‌هاي گفتگو Chat)
ب- يادگيري غير هم‌زمان (در نسل اول وب): معلم (يا نرم‌افزارهاي آموزشي) و يادگيرنده در زمان‌هاي مختلف با يکديگر ارتباط دارند. (از طريق E-Mail يا تبادل اطلاعات با استفاده از پروتکل‌ها در فضاي مجازي)
پ-يادگيري اشتراکي (در نسل دوم وب ): در اين روش هم‌افزايي اطلاعات از طريق به اشتراک‌گذاردن آن با ساير کاربران وب صورت مي‌گرد. ويکي پديا و Face Book از نمونه محيط‌هاي نسل دوم وب مي‌باشند.
ترجمه E-Learning به آموزش الکترونيکي صحيح نمي‌باشد زيرا در آموزش ضرورتا در يک طرف استاد و در طرف ديگر شاگرد قرار دارد در حالي‌که در آموزش اشتراکي نيازي به استاد نيست و به عبارت ديگر، هم‌زمان همه استاد و همه شاگرد هستند. پس همان طور که از خود واژه برمي‌آيد، ترجمه صحيح E-Learning «فراگيري الکترونيکي» مي‌باشد.
◄ 3-2 کتابخانه ديجيتال (پايگاه دانش)
آموزش از راه دور بدون کتابخانه‌هاي ديجيتالي ناممکن است. کتابخانه‌هاي ديجيتالي کتابخانه‌هايي هستند که در آن‌ها تعداد زيادي از استفاده‌کنندگان با پراکندگي جغرافيايي وسيع، مي‌توانند به محتواي منابع اطلاعاتي در اشکال گوناگون الکترونيکي (از قبيل متون، تصاوير، نرم‌افزارها، اصوات و فيلم‌ها) دست يابند. مهم‌ترين اقدامات کتابخانه ديجيتال عبارتند از:
1- گردآوري، تفکيک و موضوع‌بندي اطلاعات (کتاب، مقاله، نشريات، اسناد و مدارک، فيلم، عکس و نرم‌افزار)
2- رقومي‌سازي، فشرده‌سازي، هم‌فرمت نمودن و Indexگيري از اطلاعات
3- تهيه نشريه و کتاب الکترونيکي
4- ايجاد و اداره بانک اطلاعات ديجيتال
5- ايجاد و اداره شبکه بي‌سيم و با سيم
◄4-2 چالش‌هاي فراوري توسعه آموزش‌هاي مجازي
1- چالش‌هاي فني: فراهم نبودن زيرساخت‌هاي مخابراتي، کتابخانه ديجيتال، نرم‌افزارهاي مديريت آموزش و شبيه‌سازهاي آموزشي
2- چالش‌هاي آموزشي: کمبود منابع آموزشي فارسي، تغيير مدام نظام آموزش
3- چالش‌هاي اقتصادي: هزينه بالاي استفاده، توليد منابع و ...
4- چالش‌هاي فرهنگي: فرهنگ‌سازي استفاده از شبکه
5- چالش‌هاي اجتماعي: عدم يکنواختي جمعيتي، عدم برقراري عدالت آموزشي
6- چالش‌هاي امنيتي و سياسي: عدم ارتباط کشور با برخي کشورها به دليل ملاحظات امنيتي و سياسي
3- تفاوت‌هاي مراکز آموزش عالي نظامي با ساير مراکز آموزش عالي
در نگاه اول و بررسي ابتدائي، وجه تمايزهائي در اين مراکز مشاهده مي‌شود که از وضوح بيشتري برخوردارند و نشان مي‌دهند که مراکز آموزش عالي نظامي در شيوه گزينش، آموزش و حتي رها ساختن دانشجويان خود، با ساير مراکز عالي تفاوت دارند.
برخي از اين تفاوت‌ها عبارتند از:
1- موفقيت در آزمون ورودي اين مراکز، مساوي است با استخدام رسمي.
2- غالب رشته‌هاي تحصيلي اين مراکز در کشور ما، فاقد خواهان در بازار کار غير نظامي هستند.
3- هدف اين مراکز تربيت کادر رسمي جهت تصدي مشاغل فرماندهي و ستادي مورد نياز مي‌باشد.
4- موضوعات آموزشي بايستي با تخصص‌هاي مندرج در جدول طبقه‌بندي مشاغل نيروهاي مسلح انطباق يابد.
5- دانشجويان بايد از شرايط جسماني و رواني مورد نظر برخوردار باشند.
6- داوطلبين بايستي صلاحيت امنيتي و عقيدتي را احراز نمايند.
7- اکثر اين مراکز به صورت شبانه‌روزي اداره مي‌شوند.
8- فعاليت‌هاي فوق برنامه، بيشتر اوقات دانشجويان را به خود اختصاص مي‌دهد.
نظام آموزش عالي نيروهاي مسلح در کشورهاي مختلف تابع پنج عامل مهم مي‌باشد:
1- منابع توليد دانش نظامي
2- ميزان تخصصي بودن حرفه نظامي‌گري
3- دکترين و راهبرد نظامي
4- رابطه نيروهاي مسلح و سياست
5- شيوه اطاعت‌پذيري در نيروهاي مسلح
کشورهاي مختلف با توجه به روش‌هايي که در پنج زمينه فوق برگزيده‌اند به دو دسته عمده تقسيم ميگردند.
الف- ارتش‌هاي غير حرفه‌اي در جهان سوم
در اغلب کشورهاي جهان سوم به علت مديريت متمرکز، پائين بودن سطح تخصص در کارکنان نيروهاي مسلح و خطر ناشي از دخالت ارتش در سياست، ايجاد روحيه اطاعت‌پذيري در رأس اهداف مراکز آموزش عالي نظامي قرار دارد. و اين امر از طريق شرطي نمودن کارکنان نسبت به فرامين و به‌وسيله انجام تمرينات مستمر مشق صف جمع و اجراي ديسيپلين سخت به اجرا در مي‌آيد. بنابراين حجم قابل توجهي از اوقات دانشجويان نظامي در اين کشورها به اجراي فعاليت‌هايي مي‌گذرد که فاقد توجيه علمي و منطقي مي‌باشند. در نتيجه آموزش‌هاي علمي و نظامي از اهميت چنداني برخوردار نيستند. اساساً در اين کشورها افسران در رديف طبقه اشراف محسوب ميگردند و ارتقاء شغلي آن‌ها ارتباط چنداني با وضعيت تحصيلي آن‌ها ندارد. همچنين دانش نظامي کشورهاي مذکور وارداتي بوده و دکترين و راهبرد نظامي آن‌ها غير مستقل است. اين نوع از نيروي مسلح داراي سه مشخصه بارز هستند:
1- عدم استقلال رأي و فقدان تفکر خلاق در مديران
2- تأکيد بر نظم ظاهري و اجراي مراسم سان و رژه با شکوه
3- انجام وظايف و حل مسائل بر مبناي آئين‌نامه‌هاي ترجمه شده
ب- ارتش‌هاي حرفه‌اي در کشورهاي صنعتي
در اين کشورها نيروهاي مسلح به عنوان يکي از ابزار قدرت ملي محسوب ميگردند و اطاعت‌پذيري به وسيله تفهيم منافع ملي و تأکيد بر علائق ملي و عقيدتي به‌وجود مي‌آيد. در نتيجه نيروهاي مسلح را مجموعه‌اي از نظاميان حرفه‌اي با تخصص و دانش نظامي کارآمد تشکيل مي‌دهد.
ارتش‌هاي حرفه‌اي سعي دارند کارکنان خود را به مشارکت در تصميم‌گيري‌ها و استقلال رأي سوق دهند. زيرا پرورش فرماندهان جزء که مي‌توانند در چارچوب هدف فرمانده ارشد خود تصميم بگيرند (تمرکززدايي در تصميم‌گيري) حتي در قرن بيست و يکم نيز حياتي خواهد بود. مراکز آموزش عالي در ارتش‌هاي حرفه‌اي تلاش مي‌کنند که نحوه فکر کردن را آموزش دهند نه محتوي فکر کردن را. در کشورهايي که داراي دکترين و راهبرد نظامي مستقل هستند هرگونه تغيير اساسي در راهبرد نظامي آن‌ها تأثير مستقيم در نظام آموزش عالي نظامي دارد.
بايد توجه داشت اين شيوه‌ها نه تنها سبب بي‌انضباطي و تمرد نمي‌شود بلکه اطاعت‌پذيري و انضباط را تقويت نموده و عمق مي‌بخشد. هانتينگتون معتقد است که بين تخصصي بودن نيروي مسلح و عدم دخالت در سياست، يک نسبت مستقيم وجود دارد و يکي از دلايل چالش‌هاي جهان سوم در زمينه دخالت نيروهاي مسلح در سياست را ناشي از غير حرفه‌اي بودن نيروهاي مسلح در آن کشورها مي‌داند.
واضح است که شيوه نظام آموزش عالي نيروهاي مسلح در نظام جمهوري اسلامي با هيچ يک از دو روش پيش گفته انطباق ندارد از بررسي رهنمودهاي رهبر کبير انقلاب (رض) در مورد ارتش، اصول زير قابل استنتاج مي‌باشد:
1- اطاعت از روي درک و فهم
2- استقلال و خوداتکائي علمي
3- روابط دوستانه و برادرانه خدمتي
4- نفي مديريت مستبدانه
5- رعايت سلسله مراتب و انضباط
6- پاسخ‌گويي مسئولان به زير مجموعه خود
7- عدم دخالت در گروه‌بندي‌هاي سياسي
با در نظر گرفتن اصول فوق، اهم اقدامات قابل انجام براي توسعه و ارتقاء مراکز آموزش عالي نظامي عبارتند از:
1- تعيين ساز و کار براي ايجاد اطاعت‌پذيري آگاهانه
2- رقيق‌سازي و منطقي کردن آموزش نظام جمع
3- توليد دانش نظامي و تخصصي کردن سازمان
4- برقراري ارتباط منطقي مابين دکترين نظامي و نظام آموزشي
5- تقويت استقلال رأي و مهارت ابراز وجود در افسران
6- مشارکت دادن کارکنان در تصميم‌گيري
7- تعميم فرهنگ پاسخ‌گويي مسئولان و پي‌ريزي تشکيلات و مقررات مربوط به آن
8- ايجاد اتحاديه‌هاي صنفي- نظامي (براي تامين مطالبات نظاميان و بي‌نياز کردن آن‌ها از گرايش‌هاي حزبي)
4- آموزش مجازي نظامي
هدف نهايي در کليه آموزش‌هاي نظامي، کسب مهارترزمي براي پيروزي در رزم و همچنين انجام موفقيت‌آميز ساير ماموريت‌هايي است که با عمليات رزمي ارتباط غير مستقيم دارند.
آموزش‌هاي نظامي را مي‌توان به دو دسته تئوري و تمرينات تاکتيکي تقسيم نمود. تمرينات تاکتيکي، تمريناتي هستند عملي که مستلزم اعمال روش‌ها و دکترين به‌کارگيري يگان‌هايي رزمي، پشتيباني رزمي و پشتيباني خدمات رزمي در وضعيت‌هاي شبيه‌سازي شده تاکتيکي مي‌باشد. تمرينات تاکتيکي خود به دو بخش تقسيم مي‌شوند:
الف- تمرينات تاکتيکي بدون شرکت عده‌ها: امل تمرين روي مدل زمين، تمرين روي زمين (براي آموزش فرماندهان يگان‌هاي کوچک)، تمرين و رزمايش روي نقشه (براي آموزش فرماندهان)
ب- تمرينات تاکتيکي با شرکت عده‌ها: شامل تمرين مشق‌هاي تاکتيکي، تمرين و رزمايش صحرائي و تمرين پاسگاه فرماندهي.
تمرينات تاکتيکي با شرکت عده‌ها، زماني با موفقيت اجراء مي‌شود که وضعيت‌هاي منطقي، عملي و نزديک به واقعيت را با حضور دشمن فرضي ارائه نموده و به طور دقيق کنترل و داوري گردد.
◄1-4 کاربردهاي متصور براي آموزش مجازي نظامي
با نگرش با آن‌چه گفته شد مشخص مي‌شود که فراگيري الکترونيکي نظامي، تنها در موضوعات تئوريک، تمرين در محيط شبيه‌سازي شده (تمرين روي مدل زمين، رزمايش روي نقه و تمرين پاسگاه فرماندهي) و برخي از آموزش‌هاي انفرادي قابل اجرا خواهد بود. کاربردهاي متصور براي آموزش مجازي نظامي به شرح زير مي‌باشد:
1- دانشگاه مجازي نظامي در مقطع کارشناسي و کارشناسي ارشد
2- اجراي دوره‌هاي مقدماتي و عالي رسته‌اي
3- برگزاري دوره‌هاي عرضي حين خدمت
4- دوره‌هاي آموزش عمومي کارکنان وظيفه
5- ايجاد کتابخانه‌هاي ديجيتالي براي ارائه آئين‌نامه نظامي (در سطوح مختلف)
6- شبکه اينترانت بين مراکز آموزش نظامي
7- کلاس‌هاي رفع اشکال و ارائه خدمات مشاوره‌اي مستمر
8- ارائه آموزش به نيروها در ماموريت‌هاي فرامرزي (مانند نيروهاي حافظ صلح)
9- آموزش نيروهاي دفاع غير نظامي
10- شرکت در دوره‌هاي آموزش نظامي مجازي تشکيل شده در ساير کشورها
◄4- 2 محدوديت‌هاي اجرايي آموزش مجازي نظامي
اجراي آموزش مجازي در بخش نظامي، داراي ويژگي‌ها و محدوديت‌هايي است که در اينجا به برخي از آن‌هااشاره مي‌شود.
الف- نداشتن کاربرد به آموزش‌هاي مبتني بر عمل
ب- ملاحظات مربوط به آموزه‌هاي داراي طبقه‌بندي امنيتي
پ-آسيب‌‌پذيري در مقابل نفوذگرهاي رايانه‌اي
ت- لزوم تهيه رايانه و ساير تجهيزات جانبي توسط کاربر
ث- دسترسي کاربران غير مجاز و امکان سوء استفاده از تعليمات رزمي
ج- مشکل بودن آموزش‌هاي گروهي و تمرينات تاکتيکي
چ- عدم توانايي در برآورده ساختن مطلق نيازهاي آموزشي و تربيتي
ح- فقدان روابط انسان‌دوستانه، نشاط‌برانگيز و توأم با تحرک فيزيکي
با وجود محدوديت‌ها از پيش‌گفته مي‌توان با تمهيداتي اين شيوه آموزشي را در تعليمات نظامي به کار گرفت، از جمله:
1- بهره‌برداري از يک شبکه داخلي امن (اينترانت) بين مراکز آموزشي و يگان‌هاي عمده (به جاي استفاده از اينترنت)
2- تفکيک آموزش‌هاي داراي طبقه‌بندي از ساير آموزش‌ها
3- تفکيک شبکه‌هاي آموزشي از شبکه‌هاي عملياتي
4- تلفيق روش‌هاي آموزشي حضوري و غير حضوري (نيمه حضوري)
5- منحصر کردن آموزش الکترونيکي نظامي، به تدريس موضوعات تئوريک و آموزش‌هاي انفرادي
6- پيش‌بيني اقدامات امنيتي مانند ديوار آتش (Firewall) و اختصاص کلمه عبور (Pass Word) به کاربران
7- قرار دادن قفل‌هاي سخت‌افزاري و نرم‌افزاري بر روي لوح‌هاي فشرده آموزشي
8- گسترش گام به گام فراگيري الکترونيکي متناسب با آماده شدن زيرساخت‌هاي مورد نياز
بيان اين نکته مهم است که تنها آموزش مربوط سلاح و ماموريت‌هاي ويژه و آموزش‌هايي که ممکن است توسط کاربران غير مجاز مورد سوء استفاده قرار گيرند (مانند ساخت بمب‌ها و تله‌هاي انفجاري) در حوزه آموزش‌هاي داراي طبقه‌بندي قرار مي‌گيرد.
◄ 3- 4 ضرورت رويکرد تلفيقي در روش‌هاي آموزشي
بايد اين واقعيت را در نظر گرفت که تدريس، استعداد ذهني ويژه نياز دارد، همين فپقدر که دانشجو و استاد در کلاس روبه‌روي هم قرار مي‌گيرند تجربه بسيار با ارزشي است و موجب رشد مهارت‌هاي ارتباط اجتماعي در دانش‌آموزان و دانشجويان مي‌شود. استاد علاوه بر آموزش، وظيفه پرورش اخلاقي دانش‌آموزان را به عهده دارد. همچنين انتقال اطلاعات طبقه‌بندي شده و اجراي آموزش‌هاي گروهي عملي، حضور فراگيرنده را در برخي از کلاس‌هاي آموزشي اجتناب‌ناپذير مي‌سازد.
آموزش نيمه حضوري شامل آن دسته از آموزش‌هايي است که براساس برنامه‌هاي مصوب آموزشي، بخشي از موضوعات درسي با تاکيد بر فراگيري دروس از طريق ديداري يا شنيداري و کاهش ساعات حضور در کلاس اجراء مي‌گردد. زيرا هيچ يک از روش‌هاي حضوري و غير حضوري به تنهايي پاسخگو نمي‌باشد و مزاياي آن عبارتند از:
الف- بهره‌گيري از مزاياي هر دو روش (حضوري و غير حضوري)
ب- بالا بردن قدرت انتخاب فراگيران
پ-کاهش زمان و هزينه‌ها در کنار افزايش بهره‌وري نظام آموزشي
ت- جامعيت، ابتکار عمل و توان اثرگذاري نظام آموزشي
ث- به‌کارگيري روش‌هاي متنوع و مناسب و فناوري‌هاي به روز
◄ 4-4- تجهيزات مورد نياز يک نمونه شبکه آموزش الکترونيکي نظامي
راه‌اندازي يک شبکه آموزش مجازي، هزينه اوليه نسبتاً سنگيني را در پي دارد که شامل هزينه سخت‌افزار، خريد يا اجاره کانال‌هاي ارتباطي و هزينه نرم‌افزارهاي شبکه، کتابخانه ديجيتال، شبيه‌سازهاي آموزشي و ساير نرم‌افزارهاي آموزشي مي‌شود. با توجه به اين‌که تعداد مراجعين به اين شبکه‌ها به تدريج افزايش مي‌يابد اقتصادي‌تر است که ابتدا شبکه با ظرفيت کم براي ايستگاه‌هاي مهم ايجاد شود لکن آن را طوري طراحي نمايند که متناسب با افزايش تقاضا، قابل توسعه باشد. در زير اهم تجهيزات مورد نياز يک شبکه کامل با سرور (Server) متمرکز آورده شده است.
الف- سايت مرکزي: Server، Router، سويچ ديتا، Fire Wall، کانال‌هاي ارتباطي با پهناي Mbits/s2 (براي پشتيباني از مراکز آموزشي و يکان‌هاي اجرايي)
ب- مراکز آموزشي: Server، Router، ISP، Fire Wall، کانال‌هاي ارتباط با پهناي Mbits/s2، رايانه و تجهيزات جانبي متناسب با نياز کاربران
پ- يکان‌ها: کانال ارتباط با پهناي Kbits/s128، رايانه و تجهيزات جانبي متناسب با نياز کاربران
ث- نظاميان پايور: کانال ارتباط با پهناي بيش از Kbits/s64، رايانه و تجهيزات جانبي با نياز کاربران
روش ديگر ايجاد شيکه با سرور توزيع شده مي‌باشد که مزايا و محدوديت‌هايي در بردارد. يکي از ابزارهاي ايجاد شبکه جهت يادگيري اشتراکي، استفاده از فناوريp2p مي‌باشد. P2P اين امکان را به شما مي‌دهد که در صورت توافق طرفين بتوانيد با نصب نرم‌افزار آن بر روي رايانه‌ها، فايل‌هاي مورد نظر را که روي هاردديسک رايانه خود داريد در اختيار ديگران بگذاريد و امکان جستجو در ميان فايل‌هاي ساير کاربران را داشته باشيد.
کانال‌هاي ارتباطي مي‌تواند با سيم بوده که از طريق خطوط مخابرات کشوري يا خطوط فيبر نوري مستقل برقرار گردد. همچنين براي دسترسي کاربران به اطلاعات در هر زمان و هر مکان مي‌توان از خطوط بي‌سيم استفاده نمود که شامل شبکه سلولار کشوري (تلفن همراه داراي سرويس GPRS) يا اينترنت بي‌سيم (Wimax) مي‌گردد. روش مطلوب ترکيب شبکه بي‌سيم و با سيم متناسب با نياز کاربران مي‌باشد.
تركيب شبكه بي‌سيم و باسيم جهت ارتباط با پايگاه دانش
◄5-4 دانشگاه مجازي نظامي
به منظور ملموس‌تر شدن نقش فراگيري الکترونيکي در نظام آموزشي ارتش، در اينجا به عنوان نمونه به تاثير آن در پر کردن خلاء‌هاي آموزشي دانشکده‌هاي افسري مي‌پردازيم.
حداقل اطلاعات تخصصي يک افسر فارغ‌التحصيل از هر يک از دانشکده‌هاي نيروهاي سه‌گانه، شامل موضوعات عمومي، دروس پايه، دروس اصلي و دروس تخصصي مي‌گردد علاوه بر اين‌ها، آموزش‌هاي اردوگاهي، شنا، کوهنوردي، تيراندازي، سوارکاري، اسکي، مراسم سان و رژه، مشق شمشير و... تا 30 درصد اوقات تحصيل دانشجويان را به خود اختصاص مي‌دهد. جدا از همه اين‌ها هر افسر متناسب با رشته خود، آموزش‌هاي تخصصي ويژه‌اي را مي‌گذراند.
به دليل ويژگي مشاغل نظامي، دانش نظامي افسران در حين خدمت نيز در حوزه‌هاي مختلف بايستي به روز نگاشته شود از جمله:
آشنايي با نيروهاي مسلح جهان، مقررات نيروهاي مسلح، سياست و روابط بين‌الملل، جنگ‌هاي معاصر، فناوري‌هاي نوين نظامي و تسليحات جديد (مهندسي سلاح، پزشکي رزمي، هوا- فضا، ارتباطات، دورسنجي، جنگ الکترونيک، جنگ‌هاي نوين و...) فناوري‌هاي نرم (روانشناسي نظامي، جامعه‌شناسي نظامي، مديريت و رهبري، عمليات رواني و...)
همان‌طور که مشاهده مي‌شود براي فراگيري آموزش‌هاي مورد نياز، مدت زمان سه و حتي چهار سال نيز کافي نمي‌باشد در اکثر موضوعات ياد شده، تمام يا بخشي از آموزش، به صورت تئوري و انفرادي قابل فراگيري است. اين بدان معناست که مي‌توان بخش‌هاي از اين آموزش‌ها را به شيوه آموزش از راه دور ارائه نمود از آن‌جا که بيشتر زمان تحصيل در دانشکده‌هاي افسري به صورت شبانه‌روزي مي‌گذرد دوره‌هاي آموزش از راه دور را مي‌توان پس اشتغال خدمت افسران به اجرا گذارد. ايجاد دانشکده مجازي نظامي جهت به روز نگاه‌داشتن دانش نظاميان، يک اقدام اساسي در اين طريق مي‌باشد.
تصوير يک نمونه سايت آموزشي ارتش آمريکا بر روي اينترنت
منابع
1- طرح‌ريزي تمرينات تاکتيکي، انتشارات دافوس، سال 70
2- هرناندز، کارلوس و ماير، مترجمين کيقبادي، مرضيه و ديگران، يادگيري براي هزاره‌ي نوين، موسسه آموزشي و تحقيقاتي صنايع دفاع، سال 85.
3- يارندي، سيد محسن، آموزش‌هاي الکترونيک د حوزه علوم و فنون نظامي، نشريه پژوهش‌هاي راهبردي، نزاجا.
4- نقشينه، وحيد، شبکه‌هاي توزيع شده، روزنامه ايران، شماره 3993، سال 87.
5- www.magfa.com
6- www.rahedoor.isfedu.org
7- www.fasleno.com
برگرفته از: فصل‌نامه نگاه 2- شماره 5- صفحات 85 تا 92.
مطلب‌های دیگر از همین نویسنده در سایت آینده‌نگری:
|
بنیاد آینده‌نگری ایران |
|
يكشنبه ۹ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۲۸ آوریل ۲۰۲۴
تکنولوژی
|
|
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان