Iranian Futurist

اقتصاددان بزرگ جوزف شومپتر اصطلاح «تخریب سازنده» را برای توصیف فرآیندی وضع کرد که از طریق آن، نوآوری (از هر دو جنبه فناورانه یا سازمانی که جنبه سازمانی آن را می توان اختراع سوپرمارکت دانست) به رشد اقتصادی و رفاه کمک می کند، اما هزینه ای به صورت نابودی رویه ها یا نهادهای اقتصادی وجود دارد. به نظر او فرآیند تخریب سازنده عاملی مهم تر برای گسترش رفاه اقتصادی در مقایسه با کاهش هزینه های تولید یا بهبود محصولات موجود است.

ما شاهد اثرگذاری تخریب سازنده در بخش اطلاعات هستیم چون؛ انقلاب دیجیتالی در بین سایر اثرات خود، اثرات تخریبی بر کتابفروشی ها و کتابخانه ها، به ویژه کتابخانه های دانشکده ها و دانشگاه ها داشته است به طوری که اینک دانشجویان از این اماکن بسیار کمتر استفاده می کنند. آمازون اساسا یک موسسه انبارداری، انجام سفارش و تحویل کتاب و سایر محصولات مصرفی است، اما راز موفقیت غیرعادی آن در این است که مصرف کننده را از رنج و زحمت رفتن به کتابفروشی نجات می دهد، کتابفروشی ای که احتمال زیادی می رود آنچه را که وی به دنبالش است نتواند در آنجا پیدا کند.

کتابفروشی ها تنها یک مزیت خود را حفظ کرده اند: وراندازکردن و ورق زدن کتاب در کتابفروشی آسان تر از حالت خرید آنلاین است، اگر چه این مزیت هم کمرنگ خواهد شد؛ چون با استفاده از ابزار هوش مصنوعی، آمازون قادر می شود کتاب هایی را به یک خریدار توصیه کند که خریدار خاصی علاقه مند به خرید آنها بوده است.

اگر چه آمازون تاثیر ویرانگری بر کل صنعت کتابفروشی داشته است که نمونه روشن آن ورشکستگی کتابفروشی Borders است، واقعا به کتابفروشی هایی که در فروش کتاب هایی که دیگر چاپ نمی شوند تخصص دارند فایده رسانده است چون کتاب های در معرض فروش این کتابفروشی ها را برای مشتریان خود بازاریابی می کند. اما چنین کتابفروشی هایی تنها حجم اندکی از فروش کل کتاب ها را تشکیل می دهند.

مدل کسب و کار آمازون، اگر چه پدیده ای انقلابی است به نحو مشهودی در راستا و دنباله رو کسب و کارهای سفارش پستی از قبیل Sears Roebuck است. اینها سامانه هایی برای توزیع کارآی محصولات موجود هستند. کتاب الکترونیکی به یک معنا محصولی جدید است هر چند که به معنایی دیگر آن صرفا کانالی جدید برای توزیع مندرجات کتاب ها است. هنوز روشن نیست که مزایای کتاب الکترونیکی نسبت به کتاب های چاپی به استثنای مزیت هایی که برای مسافران دارد چیست، به غیر از اینکه سفارش دهی آسان تر و تحویلی سریع تر حتی از کتاب های چاپی از طریق آمازون دارد.

محصول جدید دیگری که آن نیز یک کانال جدید توزیع به حساب می آید نسخه دیجیتالی کتابی است که می توان به صورت آنلاین خواند. این همان چیزی است که کتابخانه های دانشکده ها و دانشگاه ها را از حضور دانشجویان خالی کرده است. اگر چه کتاب های حق مولف دار به شکل کامل آن در اینترنت در دسترس نیستند، به حد کافی از چنین کتاب هایی را می توان در اینترنت یافت، در کنار کتاب هایی که از قانون حق مولف خارج شده اند و اساسا تمام مقالات دانشگاهی و نیز بسیاری مطالب پژوهشی دیگر که به شکل آنلاین قابل دسترس دانشجویان است و در نتیجه رفتن به کتابخانه را غیرضروری می سازد به استثنای اینکه دانشجویان بخواهند دور هم جمع شوند و همدیگر را حضوری ببینند.

باید اثر این تحولات انقلابی بر ناشران و به ویژه بر مولفان را در نظر گرفت؛ چون دسته دوم، پدیدآورندگان نهایی از زنجیره تولید تا مصرف کتاب ها هستند. هرگونه بهبود در توزیع باعث کاهش هزینه (به شرط حفظ کیفیت) محصول توزیع شده می شود؛ بنابراین باید به نفع تولیدکننده که در این حالت ترکیبی از مولف و ناشر است، باشد.

اما به نظر می رسد که آمازون قدرت انحصاری در بازار کتاب دارد، به طوری که توانسته است بیشتر منافع این صرفه جویی در هزینه ناشی از بهبود شبکه توزیع را برای خود بردارد. تولید کتاب طی انقلاب دیجیتالی افزایش نیافته است که شاید دلیل اصلی آن خیزش رسانه های رقیبی باشد که انقلاب دیجیتالی تقویتشان کرد؛ چون اکنون انواع بی شمار اطلاعات و سرگرمی هایی که ربطی به کتاب ندارد به صورت آنلاین در دسترس هستند.

تهدید اصلی که انقلاب دیجیتال برای ناشران و نویسندگان داشته است گسترش تکثیر غیرقانونی آثار بوده است که ناقض قانون حق نشر است. با کاهش هزینه تکثیر و توزیع مطالب تکثیرشده در نتیجه انقلاب دیجیتالی، هزینه جلوگیری از تکثیر و توزیع غیرقانونی مطالب تکثیرشده بسیار افزایش یافته است. اما اگر تکثیر غیرقانونی در حد گسترده ای باشد درآمد مولف را به میزان چشمگیری کاهش می دهد.

اما در اهمیت حق نشر و بنابراین پیامدهای منفی تکثیر غیرقانونی برای خلق کارهای جدید، اغلب بزرگ نمایی می شود. بیشتر شاهکارهای ادبی بزرگ جهان قبل از نخستین قانون حق تالیف (کپی رایت) یعنی «قانون آن» (statute of Anne) که در ۱۷۱۰ تصویب شد نوشته شدند. حامی پروری یک روش بسیار قدیمی برای پاداش دهی و جبران زحمات مولفان است که جایگزین حقوق مولف بوده و کماکان مثل سابق مهم است: نویسندگان خلاق به استخدام دانشکده ها درمی آیند، از بنیادهای علمی حقوق می گیرند، در ازای پول سخنرانی می کنند و برخی اوقات امتیاز اثر تولیدی خود را به رسانه دیگری از قبیل فیلم یا تلویزیون واگذار می کنند: نشریات دانشگاهی عمدتا بر پایه نظام حامی پروری است؛ اعضای هیات علمی دانشگاه حقوق دریافت می کنند تا مقاله منتشر کنند («منتشر کن و گرنه نابود شو») و بیشتر نوشته های خلاقانه به خاطر پول نوشته نشده است، بلکه از سر اجبار به نوشتن و خوانده شدن تولید شده اند.

نیاز است که قانون حق نشر برای انقلاب آنلاین در توزیع به کار گرفته شود. همه این کتاب هایی را که در جهان منتشر می شود می توان دیجیتالی کرد گوگل تا حد زیادی در این مسیر پیش رفته است و بدون هیچ هزینه ای بارگذاری کرد. به جای حق الزحمه های نشر که بین مولف و ناشر چانه زنی و توافق می شود و بنابراین وابسته به دسترسی محدود به اثر است (و بنابراین گوگل اجازه دسترسی به کل آثار حق نشردار را در کتابخانه دیجیتالی گسترده خویش نمی دهد به استثنای میزان محدود اجازه داده شده بر اساس دکترین «استفاده منصفانه» یا از طریق مذاکره با مالکان حقوق نشر در مورد آن آثاری که مجوز حق نشر دارند)، امکان گرفتن حق الزحمه ناچیزی هست هر زمان که کسی خواه مصرف کننده یا ناشر کتاب الکترونیکی، یک کتاب را از اینترنت بارگذاری می کند. چنین حق الزحمه ناچیزی جلوی تکثیر غیرقانونی را می گیرد؛ چون تکثیر غیرقانونی مستلزم برخی پیچیدگی های فنی است؛ بنابراین بدون هزینه نیست. کتاب های چاپی هنوز هم خریداری خواهد شد چون بیشتر مردم نمی خواهند کتاب ها را صرفا به صورت آنلاین یا به شکل یک کتاب الکترونیکی بخوانند.

تحلیل مرسومی که درباره قلمرو بهینه حمایت از حق نشر وجود دارد ادعا می کند که در وهله نخست نیازمند برقراری توازن بین دسترسی (به آثار حق نشردار) و انگیزه داشتن به خلق آن آثار هستیم. اما این تحلیل ناقص است. دسترسی، به معنای وسیع آنکه اجازه تکثیر و نه صرفا خواندن را می دهد، بهره وری را تشویق می کند چون بیشتر آثار خلاقی که روی آثار پیشین بنا می شوند، اغلب با اندک تغییراتی آنها را بهبود می بخشند که شاید برای جلوگیری از مسوولیت نقض حق نشر کفایت نمی کند. (فکر کنید چگونه جان میلتون مجموعه اشعار کتاب بهشت گمشده را بر پایه داستان آدم و حوا در کتاب تورات سروده است.)

کسب اجازه برای گنجاندن مطالب حق نشردار در یک کتاب جدید عمل زمان بری است و در نهایت به واسطه مسائل انحصار دوجانبه به هم می ریزد و چون دوره حق نشر اینک خیلی طولانی است (معمولا ۷۵ سال پس از مرگ نویسنده، که شاید به یک سده یا بیشتر از زمان خلق اثر برسد)، برخی اوقات ناممکن است که اجازه تجدید چاپ یک اثر حق نشردار را بگیریم صرفا چون مالک کنونی حق نشر را نمی توان شناسایی کرد. پس اگر به گوگل اجازه داده شود تا دسترسی آنلاین کامل به همه کتاب های جهان را فراهم کند، در کلیت قضیه شاید منافع آن بیش از زیان وارده به حق الزحمه نویسندگان باشد.

آیا واقعا با آمدن اینترنت، کتاب فروشی ها و کتاب خانه های سنتی و سایر روش های توزیع محتوا به مصرف کنندگان محکوم به فنا هستند؟ به مدت دست کم یک دهه این واقعیت که کتاب فروشی ها و کتاب خانه های سنتی اساسا محکوم به فنا هستند پذیرفته شده است.

سایر فعالیت هایی که محکوم به فنا هستند نظام های توزیع مرسولات پستی، آلبوم های صفحات موسیقی، سالن های نمایش فیلم و بسیاری از دیگر روش های سنتی ارائه اطلاعات، تفریحات و سرگرمی ها و سایر محتویات برای مصرف کنندگان است. اگر نظام پستی ایالات متحد را در نظر بگیریم که به مدت چند دهه رشد کرد، تنها در همین چند سال گذشته تعداد مرسولات پستی درجه یک توزیع شده حدود ۲۵ درصد کاهش یافته است.

حتی نسخه های چاپی کتاب ها، روزنامه ها و فیلم ها به همان راهی خواهند رفت که خود کتاب فروشی ها و سالن های سینما می روند. میلیون ها کتاب و هزاران فیلم به صورت آنلاین یا به دیگر شکل های دیجیتالی در دسترس است که تعداد نامحدودی مصرف کننده می توانند آنها را خوانده یا تماشا کنند.

خواندن یک کتاب به شکل دیجیتالی مزیت های اندکی دارد از این قبیل که یادداشت گذاری در حاشیه متن دشوار تر است اگر چه توسعه نرم افزار ها، یادداشت گذاری دیجیتال را بسیار آسان تر ساخته است. علاوه بر این، با دیجیتالی کردن می توان به بسیاری از کتاب ها در یک دستگاه بسیار سبک وزن کیندل دسترسی یافت یا با آی پد که وزن آن چند صد گرم است و نیز کاربردهای بسیار دیگری دارد.

عده ای هستند که به خاطر بسته شدن بسیاری از کتاب فروشی ها، دفا تر پستی و سالن های نمایش فیلم و افول شدید غول های کسب و کار روزنامه مثل واشنگتن پست فریاد اندوه سر می دهند، اما دلایل برای این تغییرات روشن و غیرقابل بازگشت هستند.

هر کسی که به اینترنت دسترسی دارد، و این دسترسی به سرعت در سطح جهان افزایش می یابد، بسیار راحت می تواند یک کتاب را آنلاین سفارش دهد تا اینکه بخواهد با رفتن به یک کتاب فروشی آن را خریداری کند. به همین ترتیب، به هنگام سازی دائمی اخبار آب و هوا، ورزش و رویدادهای سیاسی به راحتی به شکل آنلاین در دسترس است تا اینکه بخواهیم آنها را از روزنامه یا حتی از تلویزیون به دست آوریم.

ترجیحات آشکارشده به روشنی حکایت از این دارد که اکثریت رو به ازدیادی از زنان و مردان ترجیح می دهند به صورت آنلاین به کتاب، خبر، موسیقی، فیلم و سایر اطلاعات و سرگرمی ها از طریق اینترنت و سایر قالب های دیجیتالی دسترسی پیدا کنند.

به همین دلیل است که آنها از کتاب های کاغذی سنتی، سالن های فیلم و حتی دی وی دی که خودش یک شکل جدید ارائه فیلم است فاصله می گیرند. آدم های مسن تر که با خواندن کتاب و روزنامه چاپی بزرگ شده اند اغلب به همین عادت ادامه می دهند، اگرچه حتی آنها به سمت قالب های دیجیتالی چرخش می کنند. اما روندهای محسوس واقعی در رفتار اشخاص جوان دیده می شود از قبیل نوجوانان و دانشجویان که پوسنر یاد کرد.

آنها تقریبا هرگز کتاب ها و روزنامه های چاپی را نمی خوانند یا به موسیقی از طریق سی دی گوش نمی دهند چون که آنها دائما کتاب های علمی یا تخیلی می خوانند و به موسیقی در اینترنت و از طریق سایر اشکال دیجیتالی گوش می دهند.

اثر «تخریب سازنده» شومپتر که پوسنر اشاره کرد باعث حفظ محصولات یا خدمات سنتی نمی شود، اما به رفاه مصرف کننده اضافه می کند. خدمات آنلاین و سایر دیجیتالی سازی ها قطعا کمک زیادی به مصرف کنندگان کرد، حتی اگر مرگ کتاب فروشی ها فریاد فغان آن دسته از ما ها را بلند کند که به حد کافی سن و سال بالا داریم که از لذت کشف کتاب های عالی در برخی قفسه های خاک خورده کتاب فروشی ها برخوردار شده ایم (یکی از نخستین کتاب هایی که من به این شیوه هنگامی که نوجوان بودم کشف کردم کتاب «پیشرفت و فقر» اثر هنری جورج بود که عباراتی کلاسیک در دفاع از مالیات بر زمین داشت).

اما به ندرت کسی به خاطر افول نظام پستی آمریکا فریاد برمی آورد که به صورت سنتی، خدمات بی کیفیت توسط کارکنان ترشروی با حقوق هنگفت ارائه کرده است، معدودی نوآوری های در تحویل مرسولات معرفی کرد و غالبا نتوانسته است مرسولات را به موقع تحویل دهد.

ای میل بسیار کارا تر از خدمتی است که نامگذاری واقعا مناسب «نامه لاک پشتی» پیدا کرده است و معلوم می شود چرا ارتباطات ای میل این چنین رشد سریعی حتی در بین اشخاص پیر تر داشته است.

تکثیر غیرقانونی و تکثیر محتوای دیجیتالی که کسان دیگری هزینه اش را می پردازند چشمگیر ترین مشکلی است که ارائه دیجیتالی سرگرمی و سایر محتوا ها ایجاد می کند.

تکثیر غیرقانونی و تکثیر محتوا معمولا تقاضا برای آثار نویسندگان، فیلم سازان، خوانندگان و سایر گروه هایی را که معاش و زندگیشان به فروش مطالبشان بستگی دارد کاهش می دهد. برای مثال صنایع موسیقی و فیلم تا حدودی در حالت خمودگی هستند چون که آنها قادر به جمع آوری بیشتر درآمدهای کار هایشان که به سرعت تکثیر و تقلید غیرقانونی می شوند نیستند.

آی پد یک فناوری نوآورانه است که از آی تیونز (itunes) برای فروش آهنگ های تکی به ارزانی استفاده می کند و در نتیجه تکثیر را کاهش داده و درآمد دریافتی خوانندگان و نویسندگان آهنگ ها را افزایش می دهد.

شاید سایر نوآوری ها به تولیدکنندگان فیلم، کتاب و روزنامه کمک کند اگر چه تاکنون روزنامه ها عمدتا تلاش ناموفقی کرده اند تا درآمد تبلیغاتی چشمگیر و سایر درآمد ها را از محل انتشار نسخه ها و مقالات آنلاین خود جمع آوری کنند.

Iranian Futurist		Ayandeh-Negar
Welcome To Future		Tomorow is built today

	در باره ما	تماس با ما	خبرهای علمی	احزاب مدرن	هنر و ادبیات	ستون آزاد	محیط زیست	حقوق بشر	اخبار روز	صفحه‌ی نخست
	آرشیو	اندیشمندان آینده‌نگر	تاریخ از دیدگاه نو	انسان گلوبال	دموکراسی دیجیتال	دانش نو	اقتصاد فراصنعتی	آینده‌نگری و سیاست	تکنولوژی	از سایت‌های دیگر