جهانی شدن با تاكید بر مفهوم شهروندی
اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:
مطهره آخوندی
SAYE.PARVANE@GMAIL.COM
من در این مقاله در صدد بیان توضیح جامعه سایبر و واقعی و تفاوت مفهموم شهروندی در این دو هستم. "به تعبیر مالكوم واترز، «جهانی‌شدن فرآیند اجتماعی‌ای است كه در آن قیدوبندهای جغرافیایی كه بر روابط اجتماعی و فرهنگی سایه افكنده است، از بین می‌رود و مردم به‌طور فزاینده‌ای از كاهش این قید و بندها آگاه می‌شوند»." ما در روند و پروسه ی جهانی شدن با نزدیك شدن مرزها و ادغام مواجهیم در حالیكه وحدانیت بی معناست .با نزدیك شدن ،دیگر مفاهیم گذشته با معنای ساخته شده جوابگو این جامعه ی جهانی نیست یكی از این مفاهیم ، شهروندی است. به لحاظ مفهومی، شهروندی عبارت است از عضویت در جامعه ملی كه موجب بوجود آمدن مجموعه ای از حقوق برابر مبتنی بر عدالت در یك جامعه می شود (كوهن و كندی، 2000:82). در ذهن ما شهروندی با تعلق به مكان و فضای و دوره ی زمانی مشخص پیوند خورده است اما در جامعه ی جهانی شهروندی مفهومی فراتر از مرزها ی یك دولت_ملت میابد. وجود نظام شهروندی است كه به جامعه ای هویت سیاسی و اجتماعی می بخشد. اینك باید شاخص های جدیدی برای تعریف شهروندی بیان كنیم.در مقابل گسترش شهرنشینی كه خود باید بدلیل بالا رفتن آگاهی و فرهنگ صورت پذیرد در راستای جهان واقعی (خارجی) پا به پای آن شاهد ظهور و حتی رشد جامعه ی مجازی هستیم. تشكیل جامعه ی سایبركه همانا ادعایی از حضور دو عرصه مجازی و واقعی در كنار هم هستند. همانطور كه از دو جهانی شدن سخن به میان می آید . در این هنگام مفاهیم جدید نیز شكل می گیرد." جهان اول با خصیصه جغرافیا داشتن، از نظام سیاسی مبتنی بر دولت ـ ملت برخوردار بودن، طبیعی ـ صنعتی بودن، محسوس بودن و معطوف به احساس قدیمی‌تر بودن از جهان دوم قابل متمایز است. جهان دوم نیز با خصیصه‌هایی مثل بی‌مكانی، فرازمان بودن، صنعتی بودن محض، عدم محدودیت به قوانین مدنی متكی بر دولت ـ ملت‌ها، از معرفت‌شناسی تغییر شكل یافته پسا مدرن برخوردار بودن، قابل دسترسی بودن همزمان، روی فضا بودن و برخورداری از فضاهای فرهنگی، اعتقادی، اقتصادی و سیاسی جدید از جهان اول بصورت نسبی جدا می‌شود." با روند جهانی كه پیامدهاییی چون كوچك كردن جهان( بدلیل از بین بردن مرزها با رشد ارتباطات) و همسان‌سازی ساخت سامان‌دهی كنش‌ها و واكنش‌های از راه دور و با فاصله؛ تضعیف و تقلیل نقش دولت-ملت و رها ساختن امر اجتماعی از سیطره دولت؛ را در پی دارد. با شكل گیری شهر مجازی می توان از شهروند مجازی نیز سخن به میان آورد. "اولین شهر مجازی در آمستردام هلند در سال 1994 شکل گرفت و به سرعت بسیاری ازشهرهای اروپائی، آمریکائی و بعضی از شهر های آسیائی مثل توکیو و سنگاپور وارد این فضای شهری شدند". دولت الكترونیك سعی بر آن دارد كه تا انجا كه ممكن است فعالیت هایی را كه یك شهروند در ادارات و ساختمانهای دولتی با صرف زمان و هزینه و هم چنین بوروكراسی حاكم بر سازمان باید طی كند از میان بردارد . و با مراجعه به سایت دولتی در تماس مستقیم با سازمان باشد . این امر مستلزم قوی بودن ساختار سازمان اداری (واقعی) كه در نهایت مجازی كردن آن و در دسترس بودن برای عموم است. با این تمهیدات روند كارها بسیار سریع تر و هم چنین در هزینه ها صرفه جویی می شود و از مراجعه حضوری كه باعث تردد در شهر و به همراه بردن وسیله ی نقلیه و در نهایت آلودگی هواست می كاهد. اما با مجازی شدن شاهد كم شدن تعاملات روزمره و face to face خواهیم بود. زیرا اینك تماس با ماشین برای تعامل به عنوان ابزار اصلی و حتی در بسیاری موارد تماس با خود ماشین جایگزین تعامل ما می شود.(تعامل) در این روند شاهد نوعی تعدد هویتی و یا سردرگمی هویت هستیم .با پیوند به كلوب ها دیگر ما شخصیت بومی متعلق به جامعه ی فرهنگی ایران نیستیم. اینك ما خود دیگری را تجربه می كنیم.ما دیگر شهروند تهرانی محسوب نمی شویم.(هویت) در شهر مجازی دیگر فارغ از زمانیم و بیست و چهار ساعته می توانیم كارهای اداری خود را بصورت آن لاین به انجام برسانیم.(زمان) ولی در دنیایی كنونی كه هر روز با سرعتی بیشتر از گذشته تغییرات را شاهدیم شهروند كنونی دیگر حقوق جدیدی را می طلبد .اینك او فارغ از زمان و مكان در فضای سایبر است .حتی جرائمی كه مرتكب شود می تواند فراتر از محدوده ی زیست بومی خود باشد.پس به قوانین و حقوق جهانی نیازمندیم كه پاسخ گو به این جور مسائل باشد.(مسائل حقوقی) با دلایل برشمرده از امتیازات و هم چنین عواقب جهانی شدن در عرصه ی حوزه ی شهری و شهروندی ، باید پذیرفت كه ما نمی توانیم حضور آن را نفی كنیم بلكه با قئاعد و قوانین جدید باید خود را سازگار نماییم.
منابع:
تاجیك. محمد رضا. جهانی‌شدن و تحولات جهانی
عاملی، سعید رضا . دو جهانی شدنها و آیندة هویت‌های همزمان
عاملی،س.ر.دو فضائی شدن شهر: شهر مجازی ضرورت بنیادین برای کلان شهرهای ایران
مطلب‌های دیگر از همین نویسنده در سایت آینده‌نگری:
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان