ارتباطات- گروه دانش – حميد ضيايي‌پرور:
علم مقوله‌اي از جنس انزوا و گوشه‌نشيني نيست
دوره‌اي كه دانشمند سال‌ها و دهه‌ها در كنجي مي‌نشست و به قول معروف دود چراغ مي‌خورد و بعد اثري يا نظريه‌اي ارائه مي‌داد گذشته است
علم امروز از مقوله ارتباطات است؛ آن هم ارتباطات مدرن. دانشمند امروز اگر به مسافرت بين‌المللي نرود، مشترك ژورنال‌هاي علمي جهاني نباشد، با متخصصان هم‌رده خود در جاي‌جاي دنيا گپ‌و‌گفت نداشته باشد، به اينترنت پرسرعت متصل نباشد و در پروژه‌هاي تحقيقاتي بين‌المللي مشاركت نكند اساسا دانشمند نيست.
توليد علم در جهان امروز در خلأ شكل نمي‌گيرد بلكه در عمق پرهياهوي ارتباطات علمي جهاني است كه علم توليد مي‌شود، لذا هر چه ميزان رفت‌وآمد دانشمندان، محققان، انديشمندان، استادان و دانشجويان ميان كشورهاي مختلف بيشتر باشد شانس توليد ايده‌هاي نو، طرح‌هاي خلاقانه و متراكم شدن اطلاعات و داده‌ها، انتشارنشريه‌هاي جديد و در نتيجه توليد دانش و فناوري بيشتر خواهد بود.
وجود انجمن‌هاي علمي بين‌المللي و عضويت دانشمندان در آن، تبادل اطلاعات و ديدگاه‌ها در بستر شبكه‌هاي ارتباطي مدرن و پرسرعت، برگزاري كنفرانس‌ها و سمينارهاي علمي و دانشگاهي از جمله لوازم توسعه علمي در دنياي امروز به شمار مي‌رود.
در عرف آكادميك دنيا بحث‌هاي آزادانه علمي و بگو‌مگوهاي مجادله‌اي در باب مسائل علمي بسيار رايج و متداول است و در بستر چنين فضايي است كه بهترين ايده‌ها و راهكارها براي خلق دانش و توسعه آن زاده مي‌شود.
اين امر به آزادي‌هاي آكادميك مشهور است و بدون حاكم بودن چنين آزادي‌هايي نمي‌توان انتظار حلاجي ايده‌ها در محيط‌هاي دانشگاهي را داشت. متأسفانه بايد اذعان داشت كه در بسياري از محيط‌هاي دانشگاهي ما،
رفت‌وآمدهاي آكادميك و بحث‌و‌جدل‌هاي علمي رونق چنداني ندارد، كنفرانس‌ها، همايش‌ها و گردهمايي‌هاي علمي كم‌فروغ‌تر‌شده، به آمدوشد دانشمندان خارجي به چشم ترديد و گاه با نگاه تجسس نگريسته مي‌شود و بودجه‌هاي تحقيقاتي كفاف طرح‌هاي در دست اجراي دانشگاه‌ها را نمي‌دهد چه رسد به تأمين هزينه مشاركت‌هاي بين‌المللي.
حتي چه بسيار محققان و مخترعاني كه حتي با هزينه‌هاي شخصي و با پول والدين به سفرهاي علمي خارجي مي‌روند و درصورت برنده‌شدن در مسابقات يا جشنواره‌هاي نام‌آور جهاني، افتخارات به‌دست‌آمده به پاي دانشگاه محل تحصيل نوشته شده است.
اينترنت در محيط‌هاي آكادميك وضعيت فاجعه‌انگيزي دارد. سامانه‌هاي پالايش اطلاعات يا همان فيلترينگ كه براي عموم در نظر گرفته شده است در محيط‌هاي دانشگاهي نيز با همان حدت و شدت فعال بوده و سطح دسترسي دانشجويان و محققان به اينترنت پرسرعت بسيار فاجعه‌انگيز است.
تعداد رايانه‌هاي متصل به اينترنت در دانشگاه‌ها به هيچ وجه مطابق برنامه‌هاي مصوب فناوري اطلاعات نيست و سيستم توليد و انتشار اطلاعات علمي روي وب‌سايت‌ها و پرتال‌هاي دانشگاهي نابسامان است.
پايين‌بودن رتبه دانشگاه‌هاي ايران در رتبه‌بندي‌هاي وبومتريك جهاني تا حد زيادي ناشي از فقدان يك سيستم جامع توليد بهنگام محتوا و اطلاعات و انتشار آن روي وب‌سايت‌هاي دانشگاهي است.
در ايران، همه‌جا اصل بر محرمانه‌بودن اطلاعات است مگر آنكه خلافش ثابت شود لذا هيچ گزارشي هرچند غيرمحرمانه و صرفا علمي اجازه انتشار ندارد مگر آنكه دليلي براي آن وجود داشته باشد. وب‌سايت‌هاي دانشگاهي ايران و پايگاه‌هاي اطلاع‌رساني مؤسسات علمي و مراكز تحقيقاتي و پژوهشي ما بيشتر پايگاه اطلاع‌نرساني هستند؛ يعني ظاهر و پوسته‌اي بسيار عالي دارند اما از اطلاعات خالي هستند. همه‌چيز در ايران حضوري است؛ حتي دريافت خدمات آنلاين!
توليد علم تنها و تنها در توليد مقاله، آن هم مقاله‌هاي استاندارد خلاصه شده است. جالب است بدانيد كه مثلا در محيط‌هاي دانشگاهي ايران حتي ارزش توليد و انتشار كتاب به اندازه ارزش توليد مقاله نيست.
مثلا در نظام دانشگاهي ما به‌خصوص در دانشگاه آزاد اسلامي در مقاطع تحصيلات تكميلي، اگر دانشجوي مقطع دكتري در زمينه رساله و تز خودش صاحب‌نظريه و كتاب و ده‌ها كارگاه و دوره‌هاي آموزشي يا حتي ده‌ها مقاله ارائه‌شده به كنفرانس‌هاي داخلي و بين‌المللي باشد قادر به فارغ‌التحصيلي نيست و تنها شرط لازم و كافي براي اين امر، انتشار مقاله در يك ژورنال علمي و پژوهشي داخلي يا بين‌المللي است؛
به همين جهت دانشجويان مقاطع تحصيلات تكميلي به توليد و ساخت‌و‌ساز مقاله و انتشار آن به هر قيمت ممكن در چنين ژورنال‌هايي روي مي‌آورند و به همين جهت نيز بازار انتشار ژورنال‌ها در كشورهاي همسايه و منطقه به‌صورت پولي داغ شده است.
چرخه توليد علم در ايران به‌رغم دستيابي به موفقيت‌هاي قابل تقدير، نياز به آسيب‌شناسي عميق و گسترده دارد. شكل‌گيري ارتباطات علمي در ايران مي‌تواند به بالندگي توليد دانش در كشور كمك كند. براي دستيابي به اين هدف نخستين گام، قبول واقعيت‌هاي جامعه و تلاش براي برطرف‌كردن مشكلات موجود است.
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان