كتاب «جهان مسطح است» نوشته توماس فریدمن روزنامه‌نگار آمریكایی و ستون‌نویس ثابت روزنامه نیویورك‌تایمز است، روزنامه‌ای كه تاكنون از جموریخواهان آمریكا حمایت كرده است. انتشارات هرمس كتاب «جهان مسطح است» را با ترجمه احمد عزیزی منتشر كرده و این كتاب در شش فصل كه از این جمله‌اند سامان یافته است: در فصل نخست؛ مساله اینكه جهان چگونه مسطح شد؟ فصل دوم؛ آمریكا و جهان مسطح، فصل سوم؛ كشورهای در حال توسعه و جهان مسطح، فصل چهارم؛ حركت و جهان مسطح، فصل پنجم؛ ژئوپولوتیك و جهان مسطح و در نهایت در فصل آخر و ششم فرآیند و پندارورزی مورد بحث قرار می‌گیرد. كتاب جهان مسطح است یا «تاریخ فشرده قرن بیست و یكم» در ۶۳۰ صفحه و به قیمت ۱۰۰۰۰ تومان وارد بازار شده است. آنچه در ادامه می‌خوانید گزارشی از جلسه نقد و بررسی این كتاب در شهر كتاب مركزی است.
نقد و بررسی كتاب «جهان مسطح است» نوشته توماس فریدمن و ترجمه احمد عزیزی با حضور مترجم كتاب، مهدی فیروزان مدیر شهر كتاب و شهیندخت خوارزمی در سالن جلسات شهر كتاب مركزی برگزار شد. در ابتدای این نشست علی‌اصغر محمدخانی معاون فرهنگی شهر كتاب و مجری جلسه‌های نقد و بررسی این مركز، كتاب فریدمن را از معدود آثاری دانست كه در زمینه اقتصاد، سیاست، فناوری و وضعیت جهان خصوصا از سال ۲۰۰۰ به بعد است و شهر كتاب به دلیل اهمیت مباحث طرح شده در این اثر آن را برای این نشست انتخاب كرده است.
وی افزود: این كتاب درباره جهانی‌شدن است و نشان میدهد چگونه وضعیت دنیا تغییر می‌كند و جهانی‌شدن چه حوزه‌هایی را دربرمی‌گیرد. جهان از كروی بودن كریستف كلمب به سطحی‌بودن دوره دیجیتالی و اینترنتی می‌رسد. به همین دلیل جهان كروی، جهان مسطح می‌شود.
در ادامه این نشست احمد عزیزی مترجم كتاب «جهان مسطح است»، گفت: در این كتاب فرآیند یكپارچگی جهان به سه دوره تقسیم می‌شود. دوره نخست از ۱۴۹۲ تا ۱۸۰۰ دوره‌ای است كه جهان از بزرگ به میانه تبدیل می‌شود، از ۱۸۰۰ تا ۲۰۰۰ جهان از میانه به كوچك تبدیل می‌شود و از ۲۰۰۰ به بعد جهان از كوچك به ریز تبدیل شده است.
عزیزی افزود: در این كتاب چند نقشه‌محوری وجود دارد و نویسنده به دوره كوچك شدن جهان به ریز و از سال ۲۰۰۰ به بعد اشاره می‌كند و نشان میدهد برخلاف دوره‌های قبلی كه محور و موتور اصلی جهانی‌شدن، ابتدا كشورها بودند، امروزه شركت‌ها و افراد هستند و این مساله تحول بزرگی است كه از سال ۲۰۰۰ به بعد رخ داده و ما در سایه این تحولات شاهد تغییرات و تحركات بسیار عظیمی در قرن ۲۱ هستیم.
به گفته عزیزی، تفاوت این دوره با دوره‌های دگرگونی قبلی این است كه درباره چاپ و انقلاب صنعتی شاهد بودیم كه تحولات در طول زمان اتفاق می‌افتد و تغییرات آن تا بخواهد از یك جغرافیا به جغرافیای دیگر برسد، دهه‌های مختلف زمان می‌برد اما دگرگونی‌های سال ۲۰۰۰ به بعد آنی و لحظه‌ای اتفاق می‌افتد و تاثیر آن به‌طور آنی و فراگیر انجام می‌پذیرد و تمام انسان‌های كره زمین را در بر می‌گیرد.
عزیزی در ادامه توضیح داد: «به گفته فریدمن فروپاشی امپراتوری شوروی (روسیه) و فرو ریختن دیوار برلین از عوامل توسعه اتحادیه اروپا است و دلیل چنین اتفاقاتی به یك انقلاب اطلاعاتی بازمی‌گردد كه طی سال‌ها رایانه اپل و رایانه شخصی IBM و به بازار آمدن ویندوز در سال ۱۹۵۸ را می‌توان ذكر كرد كه در كنار عوامل سیاسی، عواملی جرقه‌های مهمی را در فروپاشی دیوار برلین زدند.
مترجم كتاب جهان مسطح است، درباره دیدگاه فریدمن می‌گوید: فریدمن نرم‌افزار را به‌عنوان انقلاب خاموش می‌نامد و سپس سفر پیدایش و تكوین تسطیح جهان را مطرح كرده و اضافه می‌كند، نرم‌افزار این امكان را به كاربران رایانه میدهد كه مضامین شخصی خود را ذخیره كنند. تصویر، موسیقی و صدا با هم ارتباط برقرار كنند و عرضه دیجیتالی، قالب‌های بیانی، آپلود، وبلاگ‌نویسی، ویكی‌پدیا، سایت آمازون و نرم‌افزارهای رایگان از دل همان تحولات ابتدایی به وجود می‌آیند. به گفته عزیزی، هندی‌ها بهترین بهره‌برداری را از این وضعیت و موقعیت بردند و خریدار دوم شركت‌های ورشكسته آمریكایی شدند و فیبرهای نوری ته‌كف اقیانوس‌ها كه میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری روی آن شده بود را به قیمت‌های بسیار نازلی خریدند. از سوی دیگر سرمایه‌گذاری دوره نهرو و تاسیس موسسات تكنولوژی هند و سرمایه‌گذاری آموزشی در زمینه فناوری اطلاعات بستر‌هایی را فراهم آورد تا فعالیت‌های گسترده‌ای در زمینه دیجیتال فناوری اینترنت در این كشور صورت گیرد. مترجم كتاب معتقد است فریدمن به جهان نامسطح اشاره می‌كند و می‌گوید: من از جهان مسطح استفاده كردم برای اینكه توجه شما را به خود جلب كنم، ولی می‌دانم جهان مسطح نیست و فرآیندهایی است كه این جهان را به یك میدان بازی وسیع تبدیل كرده و آن را نامسطح می‌كند. وی چند عامل را ذكر می‌كند كه ازجمله آنها فقدان امید است كه اگر در یك ملتی بروز و ظهور یابد اسباب شكست آن ملت را فراهم می‌سازد و در مقابل به وجود طبقه متوسط اشاره كرده و می‌گوید: طبقه میانی و متوسط برای هر كشوری مهم‌ترین طبقه به‌شمار می‌روند، چون امید به زندگی و پیشرفت در این طبقه بروز و ظهور دارد و بسیاری از تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و فناورانه از این طبقه و فعالیت‌های آنها سرچشمه می‌گیرد. این گروه از جامعه، به لحاظ مادی بالا نیستند، ولی به لحاظ امید در این طبقه جای می‌گیرند.
سپس دكتر شهیندخت خوارزمی درباره این كتاب و فریدمن با اشاره به اینكه این كتاب ۶۰۰ صفحه‌ای را خوانده و اصل كتاب نیز در اختیارش بود، گفت: فریدمن سخنور حرفه‌ای و پرشوری است. معتقدم كتاب فریدمن اثری بسیار مطرح به‌شمار می‌رود. وی بسیار تیزهوش بوده و سال‌ها راجع به سیاست خارجی مطلب نوشته و اغلب تمركزش بر تكنولوژی بوده است. در سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۱ به این محورها نظر داشته است. از ۱۱ سپتامبر فضای فكری فریدمن به هم می‌ریزد و می‌گوید چرا ۱۱ سپتامبر اتفاق افتاد و شروع به مطالعه می‌كند و به فكر می‌افتد كه از مردم جهان درباره آمریكا نظرخواهی كند و سر از هند درمی‌آورد و ۶۰ ساعت مصاحبه با جوانان و مدیران‌عامل شركت‌های بزرگ هندی آمریكایی دارد و این مصاحبه‌ها شوك آگاهی ایجاد می‌كند و فریدمن متوجه می‌شود آمریكایی‌ها خواب بودند و متوجه نشدند در گوشه‌ای از دنیا اتفاقی مهم افتاده و این دیدگاه‌ها انگیزه نظریه‌پردازی جهان مسطح شده را سبب می‌شود.
دكتر خوارزمی سپس به طبقه‌بندی دیدگاه‌های فریدمن پرداخت و گفت: فریدمن یك لیبرال است كه به مكانیسم بازار، اقتصاد و تجارت آزاد اعتقاد دارد. اولین حمله‌های تند علیه او، برخی از آنها سطحی و كم‌عمق است و در سایت‌های چپ بروز پیدا كرده است.
او افزود: دیدگاه فریدمن اندیشه‌ای متأثر از گفت‌وگوی مدیران‌عامل است و این نویسنده یك فریبكار زیرك با یك استدلال قوی مطرح می‌شود و برخی به حضورش در هند شك می‌كنند و معتقدند فریدمن توجیه‌گر سیاست‌های آمریكا در زمان بوش بوده است. برخی معتقدند، این مساله به جنگ با عراق كمك كرده است. برخی از منتقدان هم كه با نیویورك‌تایمز مشكل دارند می‌گویند فریدمن اندیشه و مقاصد نیویورك‌تایمز را اشاعه میدهد.
دیگر نقدی كه بر كتاب وارد است این است كه این اثر هیچ قله‌ای ندارد، به‌رغم ادعای فریدمن ۹۰ درصد ترافیك وب، تلفن‌هایی است كه محلی محسوب می‌شود و جهانی نیست.
در ادامه مهدی فیروزان مدیرعامل شهر كتاب گفت: نگاه من به جهان مسطح مانند همیشه نگاه یك ایرانی از منظری دردمندانه و شفقت‌خواهانه است كه می‌‌خواهد از یك خط هم كه شده برای تحول و توسعه یك كشور پرپتانسیل و پرظرفیت استفاده كند. این مساله باعث شده كتاب فریدمن برجسته شود.
از جوان‌های دوره دبیرستان تا كسانی كه امروز از من می‌پرسند چه كتابی بخوانم، به آنها خواندن این كتاب را پیشنهاد می‌كنم ادبیات كودك و اطلاعات، مورد نیاز همه است و برای همه خواندنی محسوب می‌شود اما اینگونه كتاب‌ها كه به ما بینش دهد و چشم‌مان را بر پیرامون‌مان بگشاید بسیار اندك هستند.
وی گفت: چند سال است در غربزدگی بحث می‌كنیم و چرا بین سنت و مدرنیته نتوانستیم پل بزنیم. چرا بین آسمان و زمین نتوانستیم پل بزنیم؟ چرا بین علم و دین نتوانستیم تفكیك ایجاد كنیم، زیرا در پستوهای ذهنی‌مان مفاهیمی جا خوش كرده‌اند كه نتوانستیم آنها را بیرون كنیم. همان‌طور كه خانه‌های ما در اعیاد نیاز به خانه تكانی دارد بسیاری از ذهن‌های ما انبارهایی دارد كه دل‌مان نیامده آنها را بیرون بریزیم. امروزه مفهوم جنگ، پول و حقوق بین‌المللی عوض شده و نیاز به یك تحول جدی دارد.
مدیرعامل شهر كتاب گفت: من این كتاب را آیینه‌ای از مفاهیم جدید در مقابل مفاهیم كهن می‌بینم. معتقدم پیشرفت از آن كسی نیست كه بیشترین اطلاعات را دارد بلكه پیشرفت از آن كسی است كه بهترین پردازش را از اطلاعات ارائه می‌كند. روزگاری توسعه در گرو كارآمدی بود. دیگر پیشرفت در ازای آن نیست كه كار درستی انجام دهد، بلكه پیشرفت از آن كسی است كه كار را درست انجام دهد. دیگر قدرت در دست سپاه و لشكر نیست بلكه قدرت از آن كسی است كه بتواند در مقابل مسائلی كه اتفاق می‌افتد درست‌ترین گمانه‌زنی را كند. برای اینكه درست‌ترین گمانه را انتخاب كنید نیازمند این هستید كه دقیق‌ترین مفاهیم را در مقابل واژگان انتخاب كنید. این كتاب به این دلیل برایم حائز اهمیت است كه مفاهیم و معنی جدیدی كه در دنیا مطرح است، دربردارد و با آن دست و پنجه نرم می‌كند تا تبدیل به واژگان شسته و رفته شود تا بتوانیم آینده جهانی داشته باشیم.
به گفته فیروزان، نقاط قوت كتاب پیوندی بین علوم نظری و كاربردی است. علوم مندرج تصویری ارائه داده كه پیوندهای بین‌رشته‌ای را می‌توانید ببینید. ما بین فقه و علوم نظری خلا داریم. اگر بین علوم نظری و علوم حكمی ارتباط بیشتری رخ دهد و فقه از این حوزه‌ها استفاده كند نگاهش قوی‌تر و محكم‌تر می‌شود.
تلفیقی بین حوزه‌های مختلف در موج سوم وجود دارد و آن مساله از نظر توانایی بشر بوده و این كتاب سرآمد این حوزه محسوب می‌شود. بسیاری از نگرانی‌ها از نوع تئوریك كمرنگ‌تر شده و یك فرد اصالت‌دار پیدا شده و امكانات در اختیار فرد قرار میدهد و دولت‌ها از رشدهای فردی می‌توانند استفاده كنند و این موارد در همه حوزه‌های كابردی وجود دارد. ترجمه كتاب یكی از نقاط قوت است. وقتی شروع می‌كنید به خواندن نمی‌توانید آن را زمین بگذارید.
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان