فناوری را می توان اصلی ترین عامل شتاب روزافزون روابط اجتماعی دانست
روابط اجتماعی میان انسان ها، پیوسته در طول تاریخ دستخوش دگرگونی هایی بوده است، اما این دگرگونی ها در سال های اخیر شتاب روزافزونی یافته و فناوری را می توان اصلی ترین عامل آن دانست.
دنیای فردی خودتان را در نظر بگیرید. بی شک در دنیای همه ما تعداد محدودی از اقوام، خویشان و دوستان، نزدیک ترین افراد به ما محسوب می شوند. در مرتبه بعدی، شمار زیادی افرد آشنا و نیز غریبه های مهم را می شناسیم که گهگاهی با آنها روبه رو می شویم و در مواردی که پرسشی داشته باشیم، نیازمند تصمیم گیری باشیم یا به کمک احتیاج داشته باشیم، به ما یاری خواهند رساند.
نکته حائزاهمیت اینجاست که ارتباط ما با همه آنها، بویژه آنهایی که در شبکه روابط ما دورتر هستند، به دلیل فناوری دیجیتال (نظیر ایمیل، شبکه های اجتماعی و...) به طور روزافزونی افزایش یافته است.
این دگرگونی در روابط اجتماعی در میان چند نسل اخیر از انسان ها پدیدار شده، ولی در سال های اخیر به دلیل انقلابی سه گانه که در این حوزه روی داده، بشدت افزایش یافته است. اجزای این انقلاب سه گانه عبارتند از به کارگیری خطوط پر سرعت اینترنت، قابلیت اتصال تلفن همراه و دستگاه های قابل حمل به اینترنت و در نهایت، پشت سر نهادن گروه های محدود (مجموعه ای از حلقه های بسته و مرتبط به هم اجتماعی) و حضور در شبکه های چندگانه اجتماعی.
نتیجه این انقلاب را می توانیم «فردگرایی شبکه ای» بنامیم، زیرا شبکه هایی که روابط میان اعضای آن چندان قوی و نزدیک نیست، در حال پیشی گرفتن از گروه هایی است که در آن با رابطه قوی میان اعضا روبه رو هستیم و نیز سلسله مراتب سنتی را که تاکنون شکل غالب تعامل اجتماعی بوده، داراست.
در دنیای فردگرایی شبکه ای، تمرکز بر فرد است، نه خانواده، واحد شغلی، محله یا گروه اجتماعی فرد. هر شخصی بنا به نیاز های خود شبکه ای را شکل می دهد و آن را از طریق ایمیل و فهرست نام یا نام مستعار در وب سایت ها و شبکه های اجتماعی و در کامپیوتر یا تلفن همراه خود حفظ می کند.
شبکه های مختلف اجتماعی به شکلی روزافزون رشد می کند. در این شبکه ها، انسان ها علاوه بر روابط قوی با برخی، با برخی دیگر روابطی ضعیف تر دارند و البته تعداد افراد موجود در شبکه هر فرد، روز به روز در حال افزایش است. امروزه دیگر لازم نیست برای ایجاد یک اجتماع از کسانی که می شناسیم، از شکل سنتی آن یعنی حضور فیزیکی همه افراد در یک مکان استفاده کنیم. بسیاری از فعالان مدنی، رهبران دینی و معنوی و هنرمندان با دو گزینه ادامه حضور در اجتماعات موجود و سنتی و از سویی دیگر، ساختن اجتماعی به دست خودشان روبه رو هستند و البته بیشتر آنها راه دوم را برمی گزینند.
برخی می ترسند که این انقلاب به انزوای جسمی انسان ها منجر شود، ولی ماجرا به هیچ وجه این گونه نیست. هنوز هم ما به افرادی که در کنارشان زندگی می کنیم، اهمیت می دهیم، زیرا این افراد در تعاملات اجتماعی روزمره و نیز موارد اضطراری مهم هستند. هنوز هم ارتباط با همسایگان، ۱۰ درصد از حجم مهم ترین ارتباطات ما را تشکیل می دهد. با این که ما، همکاران و همسایگان خود را به طور معمول می بینیم، اما مهم ترین نوع ارتباطات را با کسانی که در شهر، استان، یا حتی کشوری دیگر هستند، داریم.
نکته: به کارگیری خطوط پر سرعت اینترنت قابلیت اتصال تلفن همراه و دستگاه های قابل حمل به اینترنت و در نهایت، پشت سر نهادن گروه های محدود و حضور در شبکه های چندگانه اجتماعی از اجزای سه گانه انقلاب در روابط اجتماعی هستند
دنیای دیجیتال می تواند چنین تعاملاتی را تسهیل کند و گویی دنیا به محله ای کوچک ولی پرجمعیت بدل شده است. داده های به دست آمده از یک مرکز پژوهشی در مورد تاثیر اینترنت بر زندگی انسان حاکی از آن است که بیش از دوسوم بزرگسالان و سه چهارم نوجوانان از طریق شبکه های اجتماعی محتوا تولید می کنند و به امتیازدهی، نظردهی و ترکیب مجدد آن می پردازند. در این دنیا، افراد به راحتی یکدیگر را می یابند و با دیگران ارتباط داشته و سلیقه، سبک زندگی، گرایشات سیاسی، غذای مورد علاقه و آرزوهای شغلی خود را بادیگران در میان می گذارند.
اما این تغییر بنیادین اجتماعی که به فناوری وابسته است، به کدام سو می رود. بسیاری از پژوهشگران، دو نوع آینده را برای این روند متصور هستند.
در حالت اول، انواع مختلف برنامه ها و ربات ها در شبکه اینترنت می توانند انبوهی از داده ها را ارزیابی کنند و قادرند علاقه ها و سبک زندگی هر فرد را تعیین کرده و به این ترتیب انسان در برآورده سازی نیازهایش کاراتر و موثرتر خواهد شد.
در حالت دوم، دنیای آنلاین محصور می شود و تحت کنترل شدید شرکت های بزرگ درآمده و حکومت ها نیز در این میان محدودیت هایی برای کاربران ایجاد می کنند. تلفن های همراه و ابزارهای ارتباطی قابل حمل دیگر به جاسوسی دوجانبه بدل می شود و اطلاعات به دست آمده از آنها، برای شرکت های مختلف ارزشمند می شود.
پرسش اینجاست؛ کدام یک از این دو حالت در آینده روی خواهد داد؟ پاسخ این است که آینده احتمالا دربردارنده هر دو این حالات خواهد بود. ساختار اینترنت به گونه ای است که به ایده آل هکرها نزدیک است و این خود می تواند نویدبخش باز بودن فضای اینترنت باشد. در عین حال، دعاوی حقوقی بر سر مالکیت محتوای تولیدی و هزینه دسترسی به اینترنت ممکن است به محدودیت هایی منجر شود که در نهایت به محدودیت کاربران در استفاده از آن بینجامد.
شکل گیری تدریجی هنجارهای اجتماعی جدید، بر هر دو این حالت ها تاثیر می گذارد. در این میان، برخی بر دسترسی آزادانه به دنیای مجازی تاکید خواهند کرد و برخی دیگر، اعمال محدودیت ها را ضروری خواهند دانست. خلاصه این که جهان از یک سو به سمت دنیایی با دسترسی آزاد به فردیت شبکه ای می رود و بخشی دیگر به سوی کنترل جریان اطلاعات گام برمی دارد.
انقلاب سه گانه در ارتباطات بشر، نتایج شگفت انگیزی را با خود به همراه آورده ولی هنوز آینده آن مشخص نیست. آنچه مبرهن است این است که فردگرایی شبکه ای به تغییرات فناوری بستگی دارد و از هم اکنون می توان تا حدی آینده این حوزه را پیش بینی کرد.
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان