"نوآوری باز خدماتی"
اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:
[02 Feb 2013]
[ سيد کامران باقری]
انتشار نخستين کتاب در باب نوآوری خدماتی به زبان فارسی
برگردان فارسی کتاب "نوآوری باز خدماتی" در ايران توسط انتشارات رسا منتشر شد. اين اثر درخشان هنری چسبرو نخستين کتابی است که در باب نوآوری خدماتی در ايران منتشر میشود. آموزه‌های اين کتاب به يک اندازه برای بنگاه‌های خدماتی و توليدی مفيد و کاربردی است.
در ادامه مقدمه مترجم بر برگردان فارسی جهت استحضار آمده است:
سهم بخش خدمات در اشتغال نيروی کار ايران از 15.2 درصد در سال 1355 به نزديک 50 درصد در سال 90 رسيده و از مجموع سهم بخش‌های صنعت و کشاورزی فراتر رفته است1. با نگاهی به همين روند و تغييرات مشابه در ديگر کشورها می‌توان انتظار داشت که سهم بخش خدمات در اشتغال و توليد ناخالص داخلی در آينده باز هم افزايش يابد. با اين وجود، دانسته‌های ما در مورد بخش خدمات (به عنوان مهم‌ترين بخش اقتصاد کشور) و نوآوری در اين بخش بسيار ناچيز است. با کمال شگفتی می‌توان ديد که تا به امروز هيچ متن، مقاله يا کتابی در زمينه نوآوری در بخش خدمات به زبان فارسی (خواه برگردان متون انگليسی يا برگرفته از تجربه بنگاه‌های خدماتی ايرانی) نوشته و منتشر نشده است2.
توزيع نيروی کار کشور در بخش‌های مختلف اقتصاد ايران
اکنون که بخش خدمات توانسته در جايگاه پيشران توسعه و کانون اشتغال‌زايي اقتصاد ايران قرار گيرد، چگونه ممکن است نوآوری در اين بخش تا اين اندازه با بی‌توجهی روبه‌رو شده باشد؟ وزير پيشين امور اقتصاد و دارايي در مورد دلايل کم‌توجهی به بخش خدمات چنين می‌گويد3:
"نگاه افکارعمومی وحتی برخی ازسياستمداران به بخش خدمات در اقتصاد ملی درمقایسه با بخش‌های دیگر یعنی صنعت و کشاورزی نگاه احترام‌آميزی نيست و از این نوع برداشت از بخش خدمات در عمل به عنوان یک مانع برای توسعه اقتصادی ایران یاد میشود .... بایدتوجه داشت که بخش خدمات معادل فعاليت‌های دلالی و واسطه‌گری، آن‌چنان که در ذهنيت موجود شکل گرفته است، نبوده بلکه در بخش خدمات فعاليت‌های مهمی چون بانکداری، بيمه، آموزش و پرورش و مدیریت، بهداشت و درمان، حمل‌ونقل، گردشگری، بازرگانی به‌ویژه صادرات و واردات نيز وجود دارد که هرکدام ازاین فعاليت‌ها میتواند نقش مهمی دراقتصاد ایران بازی کند. باید توجه داشت هم‌اکنون حوزه‌هايي همچون بانکداری وبيمه ومدیریت و پژوهش و بهره‌وری تبدیل به گلوگاه برای پيشرفت ایران شده‌اند."
اگر انتظار می‌رود که سهم بخش خدمات در اقتصاد کشور همچنان افزايش يابد (آن‌چنان که اين سهم در چهل قدرت اقتصادی برتر دنيا به 60 درصد و در آمريکا به 80 درصد رسيده)، بايد راهکاری برای نوآوری فزاينده در آن بخش پيش پای بنگاه‌های اقتصادی گذاشت. بد نيست بدانيم که بخش خدمات پيوند ژرف‌تری با بافت اجتماعی و فرهنگی ايران دارد و حضور رقابتی در آن برای شرکت‌های خارجی حتی در شرايط معمول اقتصادی یسيار دشوار است. به بيان ديگر، در فضايي که بخش‌های کشاورزی و صنعت به شدت زير فشار هجوم محصولات ارزان‌قيمت يا نام‌آور خارجی قرار دارند و در اين نبرد آسيب‌پذير نشان داده‌اند، بخش خدمات به پشتوانه نوآوری‌های بومی میتواند جانی تازه به اقتصاد کشور بدهد و مزيت رقابتی پايدار برای بنگاه‌های ايرانی در بازارهای داخلی و حتی خارجی به همراه آورد.
مشکل اين‌جاست که ارائه خدمات با توليد محصولات و توسعه فناوری‌ها تفاوت‌های ماهوی دارد؛ خدمات نمود فيزيکی ندارند؛ معمولا در زمان تحويل مصرف می‌شوند؛ نمی‌توان آنها را انبار کرد و معمولا نيازمند ارتباط نزديک خدمت‌رسان و مصرف‌کننده هستند. بنابراين نوآوری در خدمات کاری بس چالشی است و با نوآوری در دنيای محصولات و فناوری‌ها (که با آن آشناتريم) تفاوت دارد. نوآوري درخدمات نيازمند رويكردي نو به كسب‌وكار است. اما بنگاه‌های اقتصادی کشور براي زنده ماندن وكاميابي در دوره‌اي كه خدمات هردم پررنگ‌تر ميشوند، گريزي از نوآوری و تغيير رويكردهايشان ندارند.
پروفسور هنری چسبرو استاد نامدار دانشگاه برکلی با نگارش کتاب "نوآوری باز خدماتی" نه تنها راهکارهای درخشانی برای نوآوری پيش پای بنگاه‌های خدماتی میگذارد، بلکه پا را از اين هم فراتر نهاده و نگاه خدماتی به نوآوری را راه نجات بنگاه‌های توليدی محصول‌پايه در رويا‌رويي با امواج سهمگين رقابت فزاينده جهانی می‌داند. او می‌گويد:
"خطر افتادن به دام "معمولی‌شدن" کسب‌وکارهای محصول‌پايه را تهديد می‌کند. در اين دام، شرکت‌ها همچنان به نوآوری در محصول ادامه می‌دهند تا اين که در می‌يابند از اين کار سودی نمی‌برند يا سودشان بسيار ناچيز است. ايجاد تمايز در محصولات و نگهداشت آن، هم‌زمان با گسترش جهانی توليد و عمليات، روزبه‌روز دشوارتر و چالشی‌تر میشود. سرآمدی در نوآوری خدمات راهی مناسب برای گريز از دام معمولی شدن است."
اين کتاب با برشمردن تجارب شرکت‌های خدمت‌پايه و محصول‌پايه از کشورهای پيشرفته و در حال توسعه، نياز بنگاه‌های اقتصادی به رويکرد خدماتی در نوآوری را به‌خوبی نشان می‌دهد. همچنين نکته‌هايی کاربردی بيان می‌کند که شرکت‌ها می‌توانند با به‌کارگيری آنها نگاه خدماتی را بر فرآيند نوآوری خود حاکم کرده و به فرآيند نوآوری‌‌شان شتاب و ژرفای بيشتر ببخشند.
گزينش و برگردان اين کتاب برای خوانندگان فارسی زبان دليل ديگری نيز دارد و آن نگاه و قلم ستودنی پروفسور هنری چسبرو يا همان نويسنده کتاب است. چسبرو با نگارش کتاب "نوآوری باز"4در سال 2003 ميلادی موجی شگرف در دنيای مديريت کسب‌وکار ايجاد کرد و خود را به عنوان يکی از چهره‌های جريان‌ساز در علم مديريت نوآوری نماياند. او نشان داد که به خوبی میتواند چالش‌های بنيادين بر سر راه بنگاه‌ها را شناسايي و در نوشتههای خود راهکارهای مناسب برای رويا‌رويي با آنها ارائه کند. ديگر ويژگی برجسته نوشتههای چسبرو همانا پرهيز از ادبيات فنی و آکادميک و بيان نکات پيچيده در قالب متنی روان و قابل درک برای همگان است. اين ويژگی به دليل پيشينه حرفه‌ای چسبرو در سمت‌های برنامه‌ريزی محصول و بازاريابی راهبردی شرکت‌های دره سيليکون پيش از شروع تدريس در دانشگاه است.
بنابراين اميد می‌رود که برگردان فارسی اين اثر درخشان به عنوان نخستين کتاب فارسی در زمينه نوآوری خدماتی بتواند دريچه‌ای رو به بخش خدمات و نوآوری در آن بگشايد و راه را برای پژوهش‌ها و نوشتههای آتی در اين زمينه باز کند. بی‌شک مديران توانمند صنايع خدماتی و توليدی کشور نيز از آموزه‌های کاربردی اين کتاب برای افزايش رقابت‌پذيری بنگاه‌های اقتصادی خود کمک خواهند گرفت و چه بسا بتوان در آينده در مورد تجارب مديران ايرانی و دستاوردهای آنها در نوآوری خدماتی قلم زد.
سيد کامران باقری
آذرماه 1391
---------------------------------------------------------
[1] اطلاعات مرکز آمار ايران
[2] جستجويي که در موتور جستجوی گوگل به دنبال ترکيب کنار هم دو کلمه "نوآوری" و "خدمات" در تاريخ نهم آذرماه 1391 انجام شد تنها 32 خروجی داشت (!!) که بررسی تک‌به‌تک همان 32 مورد هم نشان داد که بيشتر آنها از موضوع نوآوری خدماتی دورند يا تنها وجه خردی از "نوآوری خدماتی" را پوشش می‌دهند. البته هميشه اين احتمال وجود دارد که نوشتههای مرتبطی موجود باشند که بی‌شک تعدادشان (حتی در صورت وجود) بسيار محدود است و با جايگاه بخش خدمات در اقتصاد کشور همخوانی ندارد.
[3] داوود دانش جعفری، "الزاماتتوسعهبخشخدماتدراقتصادايران"، همشهریآنلاين، 5 دی‌ماه 1390.
[4] برگردان فارسی کتاب "نوآوری باز؛ پارادایم نوین آفرینش و تجاری سازی فناوری" در سال1390 توسط انتشارات رسا در ايران به چاپ رسيد. اين اثر که با رضايت نويسنده و با درج مقدمه ای ويژه از سوی وی در ايران منتشر شد مورد توجه گسترده مديران صنعت و دانشگاهيان کشور قرار گرفت و در نخستین جشنواره بین المللی تحقیق و توسعه ايران به عنوان کتاب برتر برگزیده شد.
مطلب‌های دیگر از همین نویسنده در سایت آینده‌نگری:
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان