Iranian Futurist 
Iranian Futurist
Ayandeh-Negar
Welcome To Future

Tomorow is built today
در باره ما
تماس با ما
خبرهای علمی
احزاب مدرن
هنر و ادبیات
ستون آزاد
محیط زیست
حقوق بشر
اخبار روز
صفحه‌ی نخست
آرشیو
اندیشمندان آینده‌نگر
تاریخ از دیدگاه نو
انسان گلوبال
دموکراسی دیجیتال
دانش نو
اقتصاد فراصنعتی
آینده‌نگری و سیاست
تکنولوژی
از سایت‌های دیگر


نگاهي به آينده‌پژوهي دانشگاهي

اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:
Twitter Google Yahoo Delicious بالاترین دنباله

[24 Jul 2008]   [ سید علیرضا حجازی]

بازخواني پيشينه و تاريخچه‌ي آينده‌پژوهي در جهان معاصر ما را با اين واقعيت آشنا مي‌سازد كه خاستگاه اين دانش نوين كانون‌هاي تفكري بوده‌اند كه يا سرشتي دانشگاهي داشته‌اند و يا با مراكز علمي پر آوازه‌ي جهان در ارتباط بوده‌اند. از هنگامي كه آينده‌پژوهي به حوزه‌هاي گوناگون اقتصادي، صنعتي، سياسي و فناورانه راه يافت، داوري‌هاي عمومي از اين دانش نوپا، بر پايه‌ي اين باور شكل گرفت كه آينده‌پژوهي مي‌تواند كليدي براي دروازه‌هاي ناگشوده در بسياري از عرصه‌ها باشد و همين ديدگاه در كنار تاكيد بر جنبه‌هاي كاربردي آن، آينده‌پژوهي را از جايگاه دانشي پايه و مهارتي عمومي در حوزه‌ي علوم انساني و اجتماعي به دانشي سازماني و مهارتي جمعي در حوزه‌هاي اقتصادي و تجاري ارتقا و تغيير داد.

اين در حالي بود كه سرچشمه‌هاي اصلي آينده‌پژوهي مانند انجمن آينده‌ي جهان يا موسسه‌ي آينده‌نگاري بين‌الملل همچنان به پژوهش‌هاي خود در اين عرصه ادامه دادند و روز به روز به كميت و كيفيت دانش آينده‌پژوهي افزودند. بر اثر چندين دهه فعاليت پي‌گير و پيوسته، اين نهال نوپا به درختي تنومند و پر شاخه‌ تبديل شد و امروز شاخسارهاي اين درخت سايه‌ي خويش را بر فراز تمامي كساني گسترده‌اند كه نگاهي به آينده دارند و ميوه‌هاي آن كام آينده‌پژوهان و آينده‌انديشان را شيرين ساخته است.


اگر چه همواره نگاه به آينده دل فريب و گوارا بوده است، اما هنگامي كه اين نگرش به عرصه‌ي آموزش عالي و تحصيلات دانشگاهي راه مي‌يابد، از جذابيت و توجه بيشتري برخوردار مي‌شود. به باور بسياري از صاحب‌نظران فعال در حوزه‌ي آموزش عالي، گسترش هدفمند و خردمندانه‌ي اين بخش از جامعه، بيش از هر چيز نيازمند برنامه‌ريزي‌هاي آينده‌گرا است. برنامه‌هايي كه نيازها و شرايط آينده را به خوبي درك كرده و چشم‌اندازهاي مناسبي را براي رسيدن به آينده‌هاي مرجح ترسيم و تدوين مي‌كنند. در اين ميان، دانش آينده‌پژوهي كه خود از ميان سرچشمه‌هاي دانشگاهي جوشيدن را آغاز كرد، بار ديگر به كانون‌هاي جوشان خود باز مي‌گردد تا متوليان دانش و آموزش عالي جامعه را در تدوين راهبردهاي خرد و كلان آينده ياري كند.



به اين ترتيب، آينده‌پژوهي به خدمت صاحبان نخستين خود مي‌شتابد و اهالي دانش و فرهنگ عالي در دانشگاه‌ها را از خدمات خود برخوردار مي‌سازد.



فراهم ساختن شرايط برابر تحصيل و آموزش عالي براي همگان در سال‌هاي آينده، به ويژه در جوامعي كه براي توسعه و نوسازي خود نيازمند ارتقاي سطح تحصيلي آحاد خود در حوزه‌هاي دانشگاهي هستند، به عنوان يكي از چالش‌هاي پيش روي اين گونه جوامع در نظر گرفته مي‌شود. اين كه آحاد اين جوامع چگونه مي‌توانند از دانش و تحصيلات عالي خود به بهترين شكل براي رشد و پيشرفت جوامع خود بهره‌برداري كنند، از پرسش‌هايي است كه ذهن سياست‌گذاران و تصميم‌سازان اين جوامع را به خود مشغول كرده است.



ارتقاي جايگاه طبقات گوناگون اجتماعي، به ويژه بانوان پس از گذراندن تحصيلات دانشگاهي و حضور و مشاركت در فعاليت‌هاي اجتماعي از دغدغه‌هايي است كه نه تنها ذهن برنامه‌ريزان كنوني را اشغال كرده است، بلكه از جمله محورهاي پژوهش و تفكر در كانون‌هاي تفكر آينده‌گرا است.



بدون ترديد، با رشد و تكامل شكل و محتواي آموزش عالي، آينده‌ي آن نيز متفاوت با شكل و محتواي كنوني آن خواهد بود و در نتيجه، انتظارات و اهدافي كه از چنين آموزشي، به ويژه در جوامع در حال توسعه در نظر گرفته خواهد شد، به شكل كاملاً نمايان متفاوت از انتظارات و اهداف يك دهه‌ي پيش خواهد بود.



شكل‌گيري شبكه‌هاي آموزش در دهه‌ي اخير و تكامل آن در دهه‌هاي آتي همگام با رشد و تكامل فناوري‌هاي آموزشي انتظارهاي رهبران دانشي جوامع را تغيير خواهد داد و با تغيير انتظارها، اهداف كيفيت و چگونگي آموزش عالي نيز دستخوش تغييرات و تحولات چشمگيري خواهد شد.



آينده‌پژوهي براي پاسخ به اين پرسش‌ها و رسيدگي به اين چالش‌ها چاره‌اي جز بازگشت به خاستگاه اوليه‌ي خود، يعني دانشگاه‌ها ندارد و بايد نقش رسالت تاريخي خود را در پاسخ‌گويي به تقاضاي فزاينده‌ي محيط‌هاي دانشگاهي ايفا كند. آينده‌پژوهي دانشگاهي ضمن تفكر پيرامون مسايل جاري و چالش‌هاي آينده در صورت به كارگيري ابزارهاي شناختي و قياسي مناسب مي‌تواند به پيشرفت علمي و فناورانه سرعت و دقت بيشتري ببخشد.



ملاحظات آموزشي آن گونه كه در حوزه‌ي‌ آموزش عالي مطرح هستند و گستره‌ي عظيمي از استاد و دانشجو را تا محتواي دروس و اهداف آموزشي در بر مي‌گيرند، همگي در آينده‌پژوهي دانشگاهي مورد توجه قرار مي‌گيرند و اولويت هر يك متناسب با نقشي كه در آموزش عالي يك جامعه بازي مي‌كنند، مورد توجه قرار مي‌گيرد.



پاكسازي آگاهي‌هاي جاري از آموزش‌ عالي و تدوين نگرش‌هاي نوين به جاي آن‌ها بخش ديگري از وظايف آينده‌پژوهي دانشگاهي است. اگر تغييري پس از فعاليت آينده‌پژوهان در محيط‌هاي دانشگاهي در زمينه‌ي محتوا و كيفيت آموزش عالي ارايه شده در آن دانشگاه‌ها مشاهده نشود، در حقيقت، مي‌توان گفت فعاليت سودمندي صورت نگرفته يا آن كه اندك بوده است.



مسووليت ديگر آينده‌پژوهي دانشگاهي پرورش و تربيت آينده‌سازان دانشگاهي است. آينده‌پژوهان مي‌توانند با آموزش بخشي از دانشجويان يا گروه‌هايي از فارغ‌التحصيلان ضمن ايجاد نسل‌هاي بعدي خود، زمينه‌هاي لازم را براي تربيت منابع انساني آينده‌گرا فراهم كنند. آموزش جزء لاينفك آينده‌پژوهي و آينده‌انديشي است و غفلت از اين جنبه، بي‌توجهي به يكي از اصلي‌ترين وظايف آينده‌پژوهي دانشگاهي است.



مسووليت مهم‌تر آينده‌پژوهي دانشگاهي، ترسيم سناريوهاي آينده‌ دانش و فناوري است. تخصص يا حرفه‌ي پيش‌بيني فناوري در اين بخش با كمك بخشيدن به آينده‌پژوهان محورهاي پژوهش و توسعه را براي دانشگاهيان تدوين و مشخص مي‌كند. بدون ترديد، هيچ فرد كارشناس يا كارداني بهتر از خود او نمي‌تواند چشم‌انداز آينده و نيازهاي آن را تعيين كند. حضور آينده‌پژوهان دانشگاهي در اين بخش و در كنار كارشناسان فعال در حوزه‌ي علمي يا پژوهشي آنان را در ترسيم بهتر آينده‌هاي بديل و كوشش براي محقق ساختن آينده‌هاي مرجح ياري مي‌دهد.



پيشبرد اصلاحات آموزشي در حوزه‌ي آموزش عالي نيازمند مشاركت آينده‌پژوهان دانشگاهي است و نقش آن‌ها در بازنگري برنامه‌هاي آموزشي دانشگاهي غير قابل چشم‌پوشي است. آينده‌پژوهي دانشگاهي از يك سو ضمن ياري‌رساني به اهالي دانشگاه و آموزش عالي با تكاپو در كانون‌هاي تفكر دانشگاهي به رشد و تكامل خود نيز كمك مي‌كند و اين تاثير دو سويه در حقيقت امتيازي دو جانبه براي آن به شمار مي‌آيد.



تدوين طرح‌هاي جامع و همه جانبه‌نگر براي ايجاد و توسعه‌ي كانون‌هاي تفكر آينده‌گرا در محيط‌هاي آموزش عالي و دانشگاه گام نخست براي شكوفاسازي استعدادهاي آينده‌انديشي و آينده‌نگري دانشگاهي است. تشكيل انجمن‌هاي علمي دانشجويي كه با پرهيز از گرايش به نحله‌‌هاي فكري گوناگون رايج در جامعه تنها و تنها در پي گسترش و تعميق باورهاي اميدبخش آينده‌اندشي و آينده‌نگري هستند، از جمله كوشش‌هاي هدفمند آينده‌گرا به شمار مي‌آيد. اين انجمن‌هاي علمي ضمن مطالعه‌ي فنون و تكنيك‌هاي آينده‌پژوهي دانه‌ها و بذرهاي اوليه‌ي اين دانش را در خود پرورش مي‌دهند و طبقات و قشرهاي گوناگون جامعه را از ؟؟ آينده‌پژوهي دانشگاهي برخوردار مي‌سازند.



در يك جمع‌بندي مي‌توان كاركردهاي آينده‌پژوهي دانشگاهي را اين گونه خلاصه كرد:



1- جلوگيري از انحراف نظري و علمي آينده‌پژوهي و كاربردهاي غير كارشناسانه؛

2- نظريه‌پردازي و كاربردي سازي دانش آينده‌ در دانشگاه؛

3- كمك به پيشرفت ديگر رشته‌ها و نيز كمك گرفتن از آن‌ها؛

4- ايجاد تحول در ساختار و درونمايه‌ي رشته‌هاي دانشگاهي و حوزه‌هاي آموزشي؛

5- هم‌كوشاني و كمك به سياست‌گذاري‌هاي علمي و فناورانه؛

6- تسهيل در ارتباط دانشگاه و صنعت با معرفي حوزه‌هاي نوين فناوري؛

7- تربيت كارشناسان و نيروي ماهر آينده‌پژوهي.



نكته‌اي كه بيان آن در اين مجال مهم‌تر از هر قيل و قالي به نظر مي‌رسد، يادآوري اين نكته و واقعيت است كه دانش‌هاي نو بنياد تا هنگامي كه سرشتي دانشگاهي نگيرند، مسير استقلال، تكامل، نقد و زايش را نمي‌پيمايند. آينده‌پژوهي نيز از اين قاعده بيرون نيست و براي بالندگي و تبلور بيشتر، نيازمند نيازمند كسب هويت و پذيرش سرشتي دانشگاهي است.










مطلب‌های دیگر از همین نویسنده در سایت آینده‌نگری:


منبع:


بنیاد آینده‌نگری ایران



پنجشنبه ۹ فروردين ۱۴۰۳ - ۲۸ مارس ۲۰۲۴

اندیشمندان آینده‌نگر

+ جعبه ابزاری برای پیشبینی تام استندیج

+ ملافات با اَبر فن آوری  دانیل فراکلین

+ مشاغل آینده تا افق ۲۰۳۰ --

+ دغدغه زندگي خوب دکتر شهیندخت خوارزمی

+ نگاهی به جنبش روسری­ سوزان یکی از همکارن سایت آینده نگر از ایران

+ فکر کردن به آینده، آینده نگری نیست! رضاش

+ آن سوی سرمایه‌داری و سوسیالیسم الوین تافلر

+ هندبوک آینده پژوهی و جمع آوری کمک مالی برای موسسه آینده پژوهی در واشنگتن دی سی وحید وحیدی مطلق

+ آیا دموکراسی آینده ای دارد؟ ترجمه ویکتور وحیدی

+ بیانیه ماموریت و هواداری اندیشکده آینده های سیاره ای https://www.apfi.us

+ نقد کتاب فراسوی دانش: چگونه فنآوری، عصر آگاهی را به پیش می برد  وحید وحیدی مطلق

+ آینده ممکن و مطلوب سال 2050 وحید وحیدی مطلق

+ عقب ماندگی اجتماعی ایرانیان، دلایل و مسائل فرنود حسنی

+ جنگ اوکراین و آینده مشترک ما وحید وحیدی مطلق

+ مدل سازی ریاضی آینده تمدنی به طور کلی و بویژه انسان شناسی پیش نگر‎‎ وحید وحیدی مطلق

+ مهارت‎ های آینده و ضروری که باید داشته باشیم 

+ مقدمه ای بر آینده نگری مهندسین مشاور

+ شناسایی و درک نیروهای کلیدی تعیین کننده در مسیر رویدادهای آینده وحید وحیدی مطلق

+ نقد کتاب هلال، ویلیام،2021 ، فراسوی دانش چگونه فنآوری، عصر آگاهی را پیش می برد. وحید وحیدی مطلق

+ حکایت گربه‌ و سوسیس و سازمان‌های نوآور فرنود حسنی

+ برای مراسم روز جهانی آینده رضا داوری اردکانی؛

+ انسان خردمندتر می‌شود، پوپولیست‌ها بازندۀ اصلی بحران کرونا خواهند بود ماتیاس هورکس

+ سیاست در هیچ جای جهان مبتنی بر علم نیست  رضا داوری اردکانی

+ جامعه شناس دنیای جدید 

+ تکنولوژی‌های نوین و سرنوشت بشر دکتر شهیندخت خوارزمی

+ آینده پژوهی چیست و آینده های متفاوت کدام اند؟ وحید وحیدی مطلق

+ تحلیل محتوا و آینده نگری 

+ نگاهی به سوداگری با تاریخ محمد امینی دکتر شیرزاد کلهری

+ غربت علوم انسانی شاه کلید توسعه نیافتگی. دکتر شهیندخت خوارزمی

+ ماهیت و میراث فکری «آلوین تافلر» در گفت‌وگو با دکتر شهیندخت خوارزمی دکتر شهیندخت خوارزمی

+ دانایی به مثابه قدرت .خرد آینده‌نگری 

+ زیرفشارهای تمدن جدید له نمی‌شویم: گفتگو با شهیندخت خوارزمی  شهیندخت خوارزمی

+ انقلاب چهارم و کار ما هرمز پوررستمی

+ خوارزمی: تافلر کمک می‌کند در دنیای پرخشونت مأیوس نشویم دکتر شهیندخت خوارزمی

+ فناوری راهی برای رهایی از جنسیت؟ مریم یوسفیان

+ آشتی دادن جامعه با آینده، رسالت اصلی آینده پژوهی دکتر محسن طاهري

+ چهارمین موج تغییر  علی اکبر جلالی

+ در جست‌وجوی یحیی-- پیشگفتاری از دکتر شهیندخت خوارزمی 

+ برنامه حزب مدرن و آینده نگر – بخش دوم احمد تقوائی

+ ⁠⁠⁠به بهانه ی قاعدگی دکتر محسن طاهری

+ مهم ترین مولفه های برنامه یک حزب سیاسی مدرن کدامند ؟  احمد تقوائی

+ علت‌های اجتماعیِ استبداد و فساد نازنین صالحی

+ سخنراني پروفسور شهرياري و دكتر شهين دخت خوارزمي 

+ ظهور جامعه پساصنعتی دانیل بل

+ زیرفشارهای تمدن جدید له نمی‌شویم 

+ خردِ پیشرفت و توسعه رضا داوری اردکانی

+ آینده پژوهی و دغدغه هایش دکتر طاهری دمنه

+ تافلر:نگاه تازه به آينده 

+ سرمایه‌گذاری 80 میلیون دلاری بیل گیتس برای ساخت شهر هوشمند حمید نیک‌روش

+ آینده پژوهی و انواع آینده محسن گرامی طیبی

+ کتاب آینده پژوهی، پارادایمی نوین در برنامه ریزی، با تاکید بر برنامه ریزی شهری و منطقه ای علی زارع میرک آباد

+ اجتماع علمی قدرتمند مهمترین نیاز آینده پزوهی در ایران است احد رضایان قیه باشی

+ ایرانی‌ها و فقدان وجدان آینده‌نگر اجتماعی احد رضایان قیه‌باشی

+ ديدگاه‌های سه گانه درباره محركهای آينده نگاری. حسن کریمی فرد

+ استانداردهاي سواد اطلاعاتي. دكتر عشرت زماني

+ آینده نگری استر اتژی فناوری اطلاعات. دکتر امین گلستانی

+ خرد آینده نگری 

+ آینده نگری, برترین مزیت انسانی عباس سید کریمی

+ روش پس نگری در آینده پژوهی دکتر محسن طاهری دمنه

+ جان نقّاد و چشم باز مردم رضا داوری اردکانی

+ واقعیت مجازی و آینده آموزش دکتر محسن طاهری دمنه

+ اقتصاد به مثابه قلب تپنده مریم یوسفیان

+ قدرت تکنیک؛ آینده هم منم رضا داوری اردکانی

+ میل ذاتی تجدد به زمان آینده رضا داوری اردکانی

+ درگاه تخصصی آینده 

+ نسل جدید با بی وزنی مواجه است/ پیاده راه شهر رشت با نگاه آینده پژوهی ساخته شده است 

+ اساتيد ارتباطات:دكتر علي اسدي /بنيادگذاري سنجش افكار در رسانه ملي  

+ در عید نوروز، آینده را هدیه دهید  Vahid Think Tank

+ بسترهای فراگیر شدن طراحی صنعتی در ایران بر پایه الگوهای الوین تافلر 

+ روش‌های پیش‌بینی فناوری.  اندیشکده وحید

+ تاریخ تکرار نمی شود. الوین تافلر

+ آینده کسب و کار در سال 2030 - کتاب صوتی فارسی وحید وحیدی مطلق

+ سندروم یخچال فرنود حسني

+ هفت سازمان آینده پژوه ایرانی در سال 2016 

+ آينده‌پژوهي برآيند پيش‌بيني‌ناپذيري محيط است گفت‌وگو با دکتر سعید خزایی آینده‌پژوه و مدرس دانشگاه

+ آينده پژوهي: از قابليت فردي تا اجتماعي ياورزاده محمدرضا,رضايي كلج فاطمه

+ مبانی نظری و مورد کاوی های مختلف و متنوع  

+ اخذ مدرک حرفه ای آینده پژوهی به صورت حضوری و غیر حضوری از معتبرترین سازمان بین المللی  

+ آزمون های اندیشه ورزی در جهان حسین کاشفی امیری

+ دمینگ و ما صلاح الدین همایون

+ روش آﯾﻨﺪه ﭘﮋوه ﺷﺪن  ﺳﻌﯿﺪ رﻫﻨﻤﺎ

+ نقش هنر در آینده پژوهی الهام سهامی

+ الوین تافلر را بهتر بشناسیم دکتر شهیندخت خوارزمی

+ آیند هنگاری ملی جانشین برنامه های توسعه پنج ساله در علم، فناوری و نوآوری امیر ناظمی

+ پیشگفتار شوک آینده دکتر شهیندخت خوارزمی

+ آینده پژوهی کلید تحول درنقش های توسعه محور و راهبردی مدیریت منابع انسانی دکتر سید اکبر نیلی پور

+ نشست اندیشه 

+ آیا فناوری‌های همگرا آینده را تضمین می‌کنند؟ دکترمحسن رنانی

+ جامعه ای می‌تواند بحران‌هارا پشت سر بگذارد که دو وزیر آینده نگر «آموزش و پرورش» و «ارتباطات» آنرا اداره می‌کنند/ امروز «دانایی» است که قدرت می‌آفریند. جامعه شناسی هنر

+ گزارش برگزاری نشست «تاملی در ایده‌های آینده‌نگرانه تافلر» در گروه افواج 

+ دانایی به مثابه قدرت عاطفه شمس

+ فهم جامعه به کمک ژورنالیسم/ آثار تافلر نوعی جامعه‌شناسی مترویی‌ست 

+ خانیکی: نگاه تافلر نگرانی از آینده را کم کرد 

+ ‍ خلاصه سخنرانی جدید وحیدی مطلق درباره آینده قدرت ایران مدرس بین المللی فدراسیون جهانی آینده‌پژوهی  وحیدی مطلق

+ «آینده نگری» مهارتی سودمند برای مدیران 

+ پیش‌بینی‌های درست و نادرست آلوین تافلر کدام‌ بودند؟ BBC

+ الوین تافلر،آینده‌پژوه و نویسنده سرشناس آمریکایی در سن ۸۸ «‌۸۷»سالگی در گذشت. BBC

+ آینده جهان ، آینده زنان « مجله زنان امروز » مریم یوسفیان

+ آن سوی سرمایه داری و سوسیالیسم الوین تاقلر

+ سیر تحول مطالعات و تحقیقات ارتباطات و توسعه درایران دکتر کاظم معتمد نژاد



info.ayandeh@gmail.com
©ayandeh.com 1995