Iranian Futurist 
Iranian Futurist
Ayandeh-Negar
Welcome To Future

Tomorow is built today
در باره ما
تماس با ما
خبرهای علمی
احزاب مدرن
هنر و ادبیات
ستون آزاد
محیط زیست
حقوق بشر
اخبار روز
صفحه‌ی نخست
آرشیو
اندیشمندان آینده‌نگر
تاریخ از دیدگاه نو
انسان گلوبال
دموکراسی دیجیتال
دانش نو
اقتصاد فراصنعتی
آینده‌نگری و سیاست
تکنولوژی
از سایت‌های دیگر


فهم انسان معاصر از آينده (بخش دوم)

اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:
Twitter Google Yahoo Delicious بالاترین دنباله

[03 Sep 2009]   [ سید علیرضا حجازی]

نوشته‌ي: سيد عليرضا حجازي


حكيمي گفته است: "در نگاه کسانی که پرواز را نمی‌فهمند هر چه بیشتر اوج بگیری کوچکتر دیده می شوی". شايد مهم‌ترين چالش فرا روي انسان معاصر تبيين ضرورت آينده‌انديشي به ديگر انسان‌هايي است كه هنوز درك صحيحي از آينده ندارند، چه برسد به آن كه از آينده‌انديشي و ابعاد گوناگون آن آگاهي داشته باشند. در برخي از جوامع امروزه آينده‌انديشان را مورد تمسخر قرار مي‌دهند. تمسخر كنندگان معمولاً اين پرسش سرزنش‌آميز را براي آينده‌انديشان مطرح مي‌‌كنند: "انسان امروزي كه در حل مسايل روزمر‌ه‌ي خود درمانده است، چگونه مي‌‌خواهد براي مسايل انسان‌هاي آينده يا معاصر راه حل‌هايي را بيابد؟" اين پرسش به ظاهر واقعي با چشم‌پوشي از واقعيتي بزرگتر مطرح مي‌شود، اين كه: "بسياري از مشكلات امروز ريشه در ديروز و گذشته دارند."

براي آن كه بتوان در وهله‌ي نخست ذهن چنين افراد سطحي نگري را نسبت به آينده تحريك كرد، بايد پرسش‌هايي را براي آنان مطرح نمود. به عنوان نمونه اين كه اگر اين چالش‌ها وجود نداشتند، جهان امروز ما چگونه جهاني بود؟ چالش‌هايي مانند: قحطي و سوء تغذيه، كمبود آب، بحران‌هاي مهاجرت، هزينه‌هاي غيرضروري انرژي، تخريب محيط زيست، بيكاري و استثمار، هزينه‌هاي بالاي بهداشت و عدم دسترسي به امكانات بهداشتي، چالش‌هاي امنيتي و مديريتي، فقر، درگيري‌هاي نظامي، سبك‌هاي زندگي استرس آفرين، بيگانگي و ناهمبستگي، هزينه‌هاي گزاف آموزش، خريد و فروش كودكان و استثمار آن‌ها، بيماري و مرگ نوزادان، ريسك و ركود اقتصادي.

با در نظر گرفتن اين واقعيت كه بسياري از اين چالش‌ها يك شبه به وجود نيامده‌اند و پديداري آن‌ها در جهان معاصر حاصل غفلت و عدم اقدام موثر و مناسب در ساليان گذشته است، افراد منطقي با رو به رو شدن با چنين پرسشي در مي‌يابند كه شايد در گذشته امكان انجام اقدامات يا در پيش گرفتن تدابيري براي دوري از اين گونه چالش‌ها وجود داشت اما بنا بر دلايلي فقدان اقدامات كارآمد در آن زمان سبب بروز چنين مشكلاتي در جهان امروز شده است. جهان امروز همان آينده‌اي است كه در ساليان گذشته ملت‌هاي گوناگون منتظر فرا رسيدن آن بودند.

و باز اگر از خود بپرسيم جوامع و رهبران آن‌ها چه گمانه‌هاي آشكار و پنهاني را در ذهن مي‌پرورند كه سبب بروز چالش‌هاي فوق در جوامع خود و جهان شده‌اند؟ يا اين كه برنامه‌ريزي طولاني مدت چگونه مي‌تواند اين چالش‌ها را كاهش داده يا از ميان بردارد؟ و يا اين كه چه درس‌هايي را مي توان از ملل و كشورهاي گوناگون براي رويارويي موثر با اين چالش‌ها آموخت؟ و افزون بر اين‌ها جوامع و ملل گوناگون چه نقشي در كاهش يا افزايش اين چالش‌ها مي‌توانند داشته باشند؟ و همچنين اين چالش‌ها در ارتباط با هر جامعه يا ملتي كه بر جهان غلبه يابد، چه تغييري خواهند يافت؟ و افزون بر اين چالش‌ها، چه چالش‌هاي جديد ديگري ممكن است پس اين چالش‌ها در سال‌هاي آينده پديد آيد؟؛ ذهن ما تا حد چشمگيري نسبت به آينده تحريك خواهد شد و چه بسا نگران آن نيز شود.

هنگامي كه افراد براي پاسخ به اين پرسش‌ها ديدگاه‌هاي خود را با يكديگر در ميان بگذارند، مجموعه‌اي در خور توجه از ديدگاه‌ها و نظريه‌ها را در اختيار خواهيم داشت. با وجود آن كه تمامي اين ديدگاه‌ها در بردارنده‌ي راه‌حل‌هاي كاملاً كاربردي نيستند، اما كمترين مزيت آن‌ها اين است كه گامي فراتر از مباحث رايج و روزمره را برداشته‌اند و خواسته و ناخواسته به آينده گرايش يافته‌اند.

همين گرايش به آينده به اندازه‌ي جهاني كه امروز در آن زندگي مِي‌كنيم ارزشمند و حايز اهميت است. هنگامي كه انسان‌ها از هر رنگ، زبان، نژاد و مذهبي براي ساختن جهاني بهتر با آينده‌انديشان همراه شوند، استعداد در خور توجهي براي تغيير جهان در جهت مثبت پيدا مي‌كنند. در اين صورت آينده‌انديشان در تبيين ضرورت آينده‌نگري و اقدام براي آينده تنها نخواهند بود. البته اين همگرايي ذهني تا اين اندازه نمي‌تواند كافي باشد و به تعميق بيشتر ان نياز داريم.

براي اين منظور بايد ميل و اشتياق طبيعي افراد به كسب آگاهي از آينده را در ذهن آن‌ها بيدار نموده و تقويت كنيم. مروري بر مراحل زندگي طبيعي افراد، راه صحيح انجام اين اقدام موثر و در همان حال حساس را به ما نشان مي‌‌دهد.

رویاهای کودکی و خاطراتی که از آن دوران داریم با وجود آن که به بخشی از گذشته ما تعلق دارند، همواره رنگی از آینده را با خود به همراه دارند. وقتی کودک بوديم و ناآگاهانه در رویاها و آرزوهای آینده خود غوطه‌ور بوديم، نمی‌دانستيم که آینده ممکن است آبستن چه رویدادها و حوادثی باشد. آینده از دیدگاه ما شاید به روزها، هفته‌ها، ماه‌ها و شاید سال محدود می‌شد و اگر می‌خواستيم آینده‌های دور و چندین ساله را تصور کنيم یا نمی‌توانستيم، یا آن قدر تصاویر ذهنی آینده تخیلی بودند که حتا خود ما را هم به خنده وا می‌داشتند، چه برسد به دیگران. اما همیشه می‌خواستيم بدانيم: " چه اتفاقی در آینده رخ خواهد داد؟"

سرعت وقوع رویدادهای جهانی و اجتماعی شاید فرصتی برای تفکر آرام و خردمندانه پیرامون آینده باقی نگذاشت و آینده را در حالي يافتيم كه با زمان حال ادغام شده بود و ديگر جدایی و تفکیک امروز از فردا براي ما کار آسانی نبود. به تدریج کنجکاوی‌های کودکانه جای خود را به تفکرهای خام و ناپخته در اعماق اندیشه‌های نوجوانی و جوانی داد و باز ترکیبی از خیال و واقعیت تصویری مبهم از آینده را در ذهن ما رقم زد که بیشتر مبنایی از احساسات و عواطف را داشت تا واقعیت گرایی و عقلانیت. به هر حال براي آن‌هايي كه آخرین سال‌های دوران جواني را می گذرانند مشاهده‌ي آثاری از این کنجکاوی‌ها هنوز امري طبيعي بوده و ممكن است در دام تجزیه و تحلیل سیستمی یا برون یابی روند اسیر شده باشند و دیگر نتواند مانند گذشته در بوته‌زار انديشه آزادانه جست و خیز کنند.

بگذریم، اندیشه آینده‌گرا و اندیشه‌ورزی پیرامون آینده هرگز رهایمان نمي‌كند و ذهن‌هاي متلاطمی را که هیچگاه نتوانسته‌اند به قطعیتی نسبی برسند، با آینده‌های بدیلی رو به رو ساخته که گاهی هیچ کدام از آن‌ها نمی‌توانند برای ما مرجح باشند و چاره‌ای جز پذیرش محتمل‌ترین آن‌ها نداريم. شاید یکی از این آینده‌های بدیل پراکندگی کوشش‌های آینده‌گرا و دانش بنیان در حوزه آینده‌پژوهی و به طور مشخص در جوامع فارسی زبان باشد که با وجود برخورداری از استعدادهای مناسب طی چند سال اخیر هنوز نتوانسته به انسجام و توانمندی شایسته‌ای دست یابد. منظور از انسجام و توانمندی همگرایی ذهن‌های نواندیش و آینده‌گرایی است که به آرمان "دانش برای دانش" بیش از هر اولویت دیگری اهمیت می‌دهند و پایه‌ریزی جامعه‌اي مترقي و دانش بنیان را تنها در تحقق یافتن این آرمان می دانند.

کاملاً قابل درک است که آینده پژوهی در جوامع فارسی زبان رشته‌ای نوپا محسوب می‌شود و هنوز حتا یک دهه هم از عمر آن نگذشته و به جز برخی کانون‌های اندیشه که بنا بر دریافت سفارش‌هایی از برخی کارفرمایان فعالیت‌هایی را در این حوزه به انجام رسانده‌اند، کوشش یا فعالیت چشمگیری صورت نگرفته و هنوز آینده پیمایی به رفتاری متعارف در جامعه تبدیل نشده است. افزون بر این و به طور کلی مقوله "آینده" گسترده تر از آن است که بتواند در کنترل و احاطه کامل دانش و آگاهی فردي يا گروهي معين و ويژه قرار گیرد و هرگونه ادعایی در این زمینه تنها نوعی گزافه گویی و درشت گویی خواهد بود.

دلایل بی شماری را می‌توان برای این وضعیت در نظر گرفت. از شرایط ویژه فردی و اجتماعی آینده‌پژوهان گرفته تا وِیژگی‌های ذاتی این دانش نوپا که به دلیل عدم برخورداري از چارچوب‌های ثابت و ايستا مانند آنچه که در دیگر علوم پایه نظير فیزیک، شیمی و پزشکی و ... وجود دارد، این حوزه شناختی و معرفتی به درستی یا نادرستی به قلمروي علوم انسانی و اجتماعی نظير فلسفه سپرده شده و حوزه های بحث و نظر به شیوه‌ای تقریباً نامحدود برای همگان باز گذاشته شده است.

اگر بدانیم از آینده چه می‌خواهیم و چشم انداز مطلوب جمعی کدام است، زمینه‌ي همگرایی ذهن‌های آينده‌گرا به تدریج فراهم خواهد شد و از استعدادهای موجود به شیوه‌های مناسب برای پیشبرد اهداف مشترکي كه عاري از هر گونه ادعا يا برتري طلبي نسبت به ديگران خواهند بود، بهره‌برداری خواهد شد. به اميد آن روز.

مطلب‌های دیگر از همین نویسنده در سایت آینده‌نگری:


منبع:


بنیاد آینده‌نگری ایران



پنجشنبه ۹ فروردين ۱۴۰۳ - ۲۸ مارس ۲۰۲۴

اندیشمندان آینده‌نگر

+ جعبه ابزاری برای پیشبینی تام استندیج

+ ملافات با اَبر فن آوری  دانیل فراکلین

+ مشاغل آینده تا افق ۲۰۳۰ --

+ دغدغه زندگي خوب دکتر شهیندخت خوارزمی

+ نگاهی به جنبش روسری­ سوزان یکی از همکارن سایت آینده نگر از ایران

+ فکر کردن به آینده، آینده نگری نیست! رضاش

+ آن سوی سرمایه‌داری و سوسیالیسم الوین تافلر

+ هندبوک آینده پژوهی و جمع آوری کمک مالی برای موسسه آینده پژوهی در واشنگتن دی سی وحید وحیدی مطلق

+ آیا دموکراسی آینده ای دارد؟ ترجمه ویکتور وحیدی

+ بیانیه ماموریت و هواداری اندیشکده آینده های سیاره ای https://www.apfi.us

+ نقد کتاب فراسوی دانش: چگونه فنآوری، عصر آگاهی را به پیش می برد  وحید وحیدی مطلق

+ آینده ممکن و مطلوب سال 2050 وحید وحیدی مطلق

+ عقب ماندگی اجتماعی ایرانیان، دلایل و مسائل فرنود حسنی

+ جنگ اوکراین و آینده مشترک ما وحید وحیدی مطلق

+ مدل سازی ریاضی آینده تمدنی به طور کلی و بویژه انسان شناسی پیش نگر‎‎ وحید وحیدی مطلق

+ مهارت‎ های آینده و ضروری که باید داشته باشیم 

+ مقدمه ای بر آینده نگری مهندسین مشاور

+ شناسایی و درک نیروهای کلیدی تعیین کننده در مسیر رویدادهای آینده وحید وحیدی مطلق

+ نقد کتاب هلال، ویلیام،2021 ، فراسوی دانش چگونه فنآوری، عصر آگاهی را پیش می برد. وحید وحیدی مطلق

+ حکایت گربه‌ و سوسیس و سازمان‌های نوآور فرنود حسنی

+ برای مراسم روز جهانی آینده رضا داوری اردکانی؛

+ انسان خردمندتر می‌شود، پوپولیست‌ها بازندۀ اصلی بحران کرونا خواهند بود ماتیاس هورکس

+ سیاست در هیچ جای جهان مبتنی بر علم نیست  رضا داوری اردکانی

+ جامعه شناس دنیای جدید 

+ تکنولوژی‌های نوین و سرنوشت بشر دکتر شهیندخت خوارزمی

+ آینده پژوهی چیست و آینده های متفاوت کدام اند؟ وحید وحیدی مطلق

+ تحلیل محتوا و آینده نگری 

+ نگاهی به سوداگری با تاریخ محمد امینی دکتر شیرزاد کلهری

+ غربت علوم انسانی شاه کلید توسعه نیافتگی. دکتر شهیندخت خوارزمی

+ ماهیت و میراث فکری «آلوین تافلر» در گفت‌وگو با دکتر شهیندخت خوارزمی دکتر شهیندخت خوارزمی

+ دانایی به مثابه قدرت .خرد آینده‌نگری 

+ زیرفشارهای تمدن جدید له نمی‌شویم: گفتگو با شهیندخت خوارزمی  شهیندخت خوارزمی

+ انقلاب چهارم و کار ما هرمز پوررستمی

+ خوارزمی: تافلر کمک می‌کند در دنیای پرخشونت مأیوس نشویم دکتر شهیندخت خوارزمی

+ فناوری راهی برای رهایی از جنسیت؟ مریم یوسفیان

+ آشتی دادن جامعه با آینده، رسالت اصلی آینده پژوهی دکتر محسن طاهري

+ چهارمین موج تغییر  علی اکبر جلالی

+ در جست‌وجوی یحیی-- پیشگفتاری از دکتر شهیندخت خوارزمی 

+ برنامه حزب مدرن و آینده نگر – بخش دوم احمد تقوائی

+ ⁠⁠⁠به بهانه ی قاعدگی دکتر محسن طاهری

+ مهم ترین مولفه های برنامه یک حزب سیاسی مدرن کدامند ؟  احمد تقوائی

+ علت‌های اجتماعیِ استبداد و فساد نازنین صالحی

+ سخنراني پروفسور شهرياري و دكتر شهين دخت خوارزمي 

+ ظهور جامعه پساصنعتی دانیل بل

+ زیرفشارهای تمدن جدید له نمی‌شویم 

+ خردِ پیشرفت و توسعه رضا داوری اردکانی

+ آینده پژوهی و دغدغه هایش دکتر طاهری دمنه

+ تافلر:نگاه تازه به آينده 

+ سرمایه‌گذاری 80 میلیون دلاری بیل گیتس برای ساخت شهر هوشمند حمید نیک‌روش

+ آینده پژوهی و انواع آینده محسن گرامی طیبی

+ کتاب آینده پژوهی، پارادایمی نوین در برنامه ریزی، با تاکید بر برنامه ریزی شهری و منطقه ای علی زارع میرک آباد

+ اجتماع علمی قدرتمند مهمترین نیاز آینده پزوهی در ایران است احد رضایان قیه باشی

+ ایرانی‌ها و فقدان وجدان آینده‌نگر اجتماعی احد رضایان قیه‌باشی

+ ديدگاه‌های سه گانه درباره محركهای آينده نگاری. حسن کریمی فرد

+ استانداردهاي سواد اطلاعاتي. دكتر عشرت زماني

+ آینده نگری استر اتژی فناوری اطلاعات. دکتر امین گلستانی

+ خرد آینده نگری 

+ آینده نگری, برترین مزیت انسانی عباس سید کریمی

+ روش پس نگری در آینده پژوهی دکتر محسن طاهری دمنه

+ جان نقّاد و چشم باز مردم رضا داوری اردکانی

+ واقعیت مجازی و آینده آموزش دکتر محسن طاهری دمنه

+ اقتصاد به مثابه قلب تپنده مریم یوسفیان

+ قدرت تکنیک؛ آینده هم منم رضا داوری اردکانی

+ میل ذاتی تجدد به زمان آینده رضا داوری اردکانی

+ درگاه تخصصی آینده 

+ نسل جدید با بی وزنی مواجه است/ پیاده راه شهر رشت با نگاه آینده پژوهی ساخته شده است 

+ اساتيد ارتباطات:دكتر علي اسدي /بنيادگذاري سنجش افكار در رسانه ملي  

+ در عید نوروز، آینده را هدیه دهید  Vahid Think Tank

+ بسترهای فراگیر شدن طراحی صنعتی در ایران بر پایه الگوهای الوین تافلر 

+ روش‌های پیش‌بینی فناوری.  اندیشکده وحید

+ تاریخ تکرار نمی شود. الوین تافلر

+ آینده کسب و کار در سال 2030 - کتاب صوتی فارسی وحید وحیدی مطلق

+ سندروم یخچال فرنود حسني

+ هفت سازمان آینده پژوه ایرانی در سال 2016 

+ آينده‌پژوهي برآيند پيش‌بيني‌ناپذيري محيط است گفت‌وگو با دکتر سعید خزایی آینده‌پژوه و مدرس دانشگاه

+ آينده پژوهي: از قابليت فردي تا اجتماعي ياورزاده محمدرضا,رضايي كلج فاطمه

+ مبانی نظری و مورد کاوی های مختلف و متنوع  

+ اخذ مدرک حرفه ای آینده پژوهی به صورت حضوری و غیر حضوری از معتبرترین سازمان بین المللی  

+ آزمون های اندیشه ورزی در جهان حسین کاشفی امیری

+ دمینگ و ما صلاح الدین همایون

+ روش آﯾﻨﺪه ﭘﮋوه ﺷﺪن  ﺳﻌﯿﺪ رﻫﻨﻤﺎ

+ نقش هنر در آینده پژوهی الهام سهامی

+ الوین تافلر را بهتر بشناسیم دکتر شهیندخت خوارزمی

+ آیند هنگاری ملی جانشین برنامه های توسعه پنج ساله در علم، فناوری و نوآوری امیر ناظمی

+ پیشگفتار شوک آینده دکتر شهیندخت خوارزمی

+ آینده پژوهی کلید تحول درنقش های توسعه محور و راهبردی مدیریت منابع انسانی دکتر سید اکبر نیلی پور

+ نشست اندیشه 

+ آیا فناوری‌های همگرا آینده را تضمین می‌کنند؟ دکترمحسن رنانی

+ جامعه ای می‌تواند بحران‌هارا پشت سر بگذارد که دو وزیر آینده نگر «آموزش و پرورش» و «ارتباطات» آنرا اداره می‌کنند/ امروز «دانایی» است که قدرت می‌آفریند. جامعه شناسی هنر

+ گزارش برگزاری نشست «تاملی در ایده‌های آینده‌نگرانه تافلر» در گروه افواج 

+ دانایی به مثابه قدرت عاطفه شمس

+ فهم جامعه به کمک ژورنالیسم/ آثار تافلر نوعی جامعه‌شناسی مترویی‌ست 

+ خانیکی: نگاه تافلر نگرانی از آینده را کم کرد 

+ ‍ خلاصه سخنرانی جدید وحیدی مطلق درباره آینده قدرت ایران مدرس بین المللی فدراسیون جهانی آینده‌پژوهی  وحیدی مطلق

+ «آینده نگری» مهارتی سودمند برای مدیران 

+ پیش‌بینی‌های درست و نادرست آلوین تافلر کدام‌ بودند؟ BBC

+ الوین تافلر،آینده‌پژوه و نویسنده سرشناس آمریکایی در سن ۸۸ «‌۸۷»سالگی در گذشت. BBC

+ آینده جهان ، آینده زنان « مجله زنان امروز » مریم یوسفیان

+ آن سوی سرمایه داری و سوسیالیسم الوین تاقلر

+ سیر تحول مطالعات و تحقیقات ارتباطات و توسعه درایران دکتر کاظم معتمد نژاد



info.ayandeh@gmail.com
©ayandeh.com 1995